Dầu thô của Nga xuất sang EU tăng mạnh so với trước khi nổ ra chiến sự Ukraine

Tuấn Linh06:02 09/06/2022

Nhiều nhà máy lọc dầu tại châu Âu mạnh tay chi tiền nhập khẩu dầu Urals giá rẻ của Nga.

Một trạm bơm trên đường ống Druzhba ở Belarus đưa dầu thô của Nga sang một số nước EU. Ảnh: Reuters

Lệnh cấm vận dầu mỏ nhập khẩu được Liên minh châu Âu (EU) đưa ra hôm 31/5 vấp phải một khởi đầu không mấy dễ chịu. Sau thời điểm Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2, lượng dầu thô Nga bơm sang các nước EU tiếp tục tăng. Cụ thể, mức tăng này là 14% trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 4, từ mức 750.000 thùng/ngày lên 857.000 thùng/ngày – theo dữ liệu của Argus Media, công ty chuyên về nghiên cứu thị trường dầu khí tại Anh.

Lệnh trừng phạt của EU chỉ áp dụng đối với các lô dầu và sản phẩm xăng dầu vận chuyển bằng đường biển vốn chiếm khoảng 75/% tổng lượng hàng xuất khẩu của Nga sang EU. Dầu và sản phẩm dầu tinh chế xuất qua tuyến đường ống tới một số nước ở Trung và Đông Âu được miễn trừ.

Tuyến đường ống Druzhba chuyên cung ứng dầu thô của Nga cho các nhà máy lọc dầu của Séc, Đức, Hungary, Ba Lan và Slovakia. Trong đó, Đức và Ba Lan đã đồng ý ngừng nhập khẩu bằng đường ống vào cuối năm nay, khiến 90% dầu thô xuất khẩu của Nga sang EU nằm trong diện trừng phạt sau mốc thời gian này.

Video đang HOT

Đức, nhà nhập khẩu lớn nhất từ tuyến Druzhba, là nước duy nhất trong nhóm nước này giảm sản lượng nhập khẩu kể từ khi nổ ra xung đột ở Ukraine. Trong tháng 1, 50% dầu nhập khẩu của Đức từ Nga là qua tuyến đường ống này. Đến tháng tư, tỉ lệ này giảm xuống còn khoảng 33%. Hungary và Ba Lan – hai nước cam kết giảm nhập khẩu dầu thô Nga, đều tăng nhập khẩu trong cùng thời gian trên.

Động cơ về tài chính khiến nhiều nhà máy lọc dầu ở châu Âu vẫn theo đuổi dầu thô Nga. Dầu Urals đang được giao dịch với mức giá thấp hơn đáng kể so với dầu Brent Biển Bắc. Cụ thể, các nhà máy lọc dầu này nhập dầu Urals qua đường ống Druzhba với mức giá giảm 40 USD/thùng so với dầu Brent.

Điều này đồng nghĩa với việc chính phủ nhiều nước sẽ vẫn dùng dằng trước lệnh cấm dầu thô Nga. Séc và Slovakia tuyên bố ủng hộ lệnh cấm nhập khẩu qua đường ống Druzhba, nhưng muốn có khoảng thời gian chuyển tiếp từ 2-3 năm. Hungary thậm chí còn tạo ra rào cản lớn hơn. Tập đoàn dầu khí mol Group của nước này trước đây tuyên bố có thể thay thế dầu thô Nga bằng tuyến đường ống từ Croatia. Nhưng nay mol Groups nói rằng cần đến 4 năm để hoàn tất hạ tầng này.

Sản lượng dầu thô của Nga giảm sâu nhất từ khi Liên Xô sụp đổ

Sản lượng dầu thô của Nga đang dò đáy và có thể sẽ không bao giờ phục hồi trở lại.

Ảnh minh họa: Getty Images

Lượng dầu thô khai thác của Nga đang suy giảm. Theo giám đốc điều hành tập đoàn BP, ông Bernard Looney, trong tháng 3, sản lượng giảm khoảng 0,5 triệu thùng/ngày. Nhưng đến cuối tháng 4, mức giảm đã lên tới 1 triệu thùng/ngày. Đến hết tháng 5, con số này có thể lên đến 2 triệu thùng/ngày. Lượng dầu thiếu hụt từ Nga có thể sẽ không sớm quay trở lại thị trường.

Khi dựng lên một loạt vòng trừng phạt nhằm vào Nga, Liên minh châu Âu (EU) loại dầu thô khỏi mục tiêu cấm vận trực tiếp. Nhưng các lệnh trừng phạt về tài chính, vận tải biển đã ảnh hưởng tới hoạt động khai thác, xuất khẩu dầu thô của Nga.

Giờ đây, khi EU đề xuất cấm vận toàn diện dầu thô Nga, chỉ miễn trừ cho một số ít nước thành viên phụ thuộc nhiều vào nguồn dầu của Nga, mức suy giảm dòng dầu từ Nga sẽ còn lớn hơn. Nó diễn ra tại đúng thời điểm thị trường dầu mỏ toàn cầu đã ở trạng thái căng thẳng thường trực về nguồn cung.

"Chúng ta có khả năng mất đi nguồn cung hơn 7 triệu thùng dầu và các sản phẩm xăng, dầu từ Nga, do các lệnh trừng phạt hiện thời và trong tương lai, hoặc hành động tự nguyện dừng nhập khẩu dầu thô từ Nga", Tổng thư ký Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) Mohammed Barkindo phát biểu hồi tháng trước tại phiên tham vấn giữa OPEC với EU.

Hãn tin Reuters tháng trước dẫn số liệu từ Bộ Kinh tế Nga cho biết sản lượng dầu thô của nước này có thể giảm 17% so với thời điểm trước khi nổ ra xung đột tại Ukraine. Báo cáo đánh giá đây là mức suy giảm sản lượng lớn nhất kể từ những năm 1990, thời kỳ đầy biến động đối với nước Nga sau sự kiện Liên Xô sụp đổ.

Giá bán lẻ xăng dầu tại châu Âu lên mức đỉnh trong nhiều năm trở lại đây. Ảnh: THX/TTXVN

Mức giảm 17% này cũng sát với ngưỡng giảm 2 triệu thùng/ngày mà ông Looney dự báo và cũng chính là mức ước tính hãng tư vấn năng lượng Rystad Energy đưa ra về sụt giảm sản lượng dầu thô khai thác tại Nga giai đoạn 2021-2030.

Khi khách hàng châu Âu bắt đầu từ chối tiếp nhận các chuyến tàu chở dầu từ Nga, những lô hàng này đã buộc phải quay trở lại Nga và được đưa vào các kho chứa. Theo các thông tin từ Nga, năng lực kho chứa của Nga hạn chế. Chính điều này có thể khiến các công ty khai thác dầu tại Nga phải đóng một số giếng dầu. Nếu thời gian đóng giếng kéo dài, khả năng sản xuất trở lại trong tương lai sẽ bị ảnh hưởng.

Còn một nguy cơ nữa đối với năng lực khai thác dầu thô của Nga trong tương lai. Hiệu ứng này vẫn chưa chuyển hóa thành hiện thực dù đã được tiên liệu trước, gắn với việc nhiều ông lớn trong ngành dầu mỏ rút lui khỏi thị trường Nga. Bước thoái lui này cùng với cấm vận tài chính nhằm vào các ngân hàng Nga sẽ khiến việc triển khai, phát triển các mỏ mới ở đông Siberia gặp thách thức lớn.

Cùng lúc, OPEC tuy cam kết tăng sản lượng, nhưng thực tế dòng dầu cung ứng từ các nước thành viên trong khối ra thị trường lại suy giảm, do nhiều nước không đạt mức sản lượng tăng thêm theo hạn ngạch (quota) được cấp.

Các nhà khai thác dầu thô tại Mỹ cũng đang chịu chỉ trích mạnh mẽ từ giới hoạch định chính sách, với cáo buộc thu lời từ giá dầu tăng. Các công ty này cũng vấp phải những thách thức về thiếu hụt vật tư, nguyên liệu, thiết bị và nhân công. Hệ quả là sản lượng dầu thô của Mỹ trong năm nay dự kiến chỉ tăng khoảng 800.000 thùng/ngày và đây là thông tin không mấy tốt lành đối với các đối tác của Mỹ ở châu Âu.

Ngoại trừ OPEC và Mỹ, có rất ít đối tác có thể tăng lượng dầu khai thác thay thế Nga đáp ứng nhu cầu cho EU. Brazil đang mở rộng năng lực khai thác, nhưng tổng sản lượng cũng chỉ đứng ở mức 3 triệu thùng/ngày, bằng đúng lượng dầu EU nhập từ Nga trước thời điểm Moskva mở chiến dịch quân sự tại Ukraine. Gánh nặng sẽ dồn về một số nhà sản xuất ở Trung Á - những nước tham gia vào thỏa thuận kiểm soát tăng sản lượng của OPEC và nằm trong quỹ đạo ảnh hưởng của Nga.

Với việc sản lượng dầu thô của Nga hao hụt 2 triệu thùng/ngày, thế giới sẽ phải đối mặt với thực tế giá dầu còn đứng ở mức cao trong thời gian dài. Người được hưởng lợi là Ấn Độ và Trung Quốc, những nước vẫn đang nhập khẩu dầu thô của Nga với mức chiết khấu cao. Không có lý do gì để Bắc Kinh và New Delhi dừng mua dầu Nga bất chấp đe dọa của phương Tây.

Khi các nhà sản xuất dầu thô lớn trên thế giới ngần ngại tăng mạnh sản lượng khai thác, dầu thô sẽ đứng trước viễn cảnh tăng giá. Không có nhiều sức ép khiến mặt hàng chiến lược này thoái lui về giá, kể cả sự xu hướng phát triển xe điện vốn bùng nổ trong thời gian qua. Ngành chế tạo xe điện đang đối mặt với thách thức về khan hiếm pin, trong khi giá xe vẫn cao.

Điều kiện để Nga có thể 'nắn dòng' năng lượng sang châu Á thành công Nga muốn tăng lượng dầu thô và than đá xuất sang Trung Quốc, Ấn Độ. Nhưng lệnh trừng phạt của phương Tây khiến kế hoạch này gặp khó, chỉ có thể thực hiện được nếu Nga đưa ra lời mời chào giảm giá sâu. Một tàu chở khí hóa lỏng tự nhiên (LNG) từ Nga cập cảng tại Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh:...