‘Đất vàng’ hãng phim truyện Việt Nam bị ‘thâu tóm’ thế nào?

Kết luận thanh tra “công tác cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam” của Thanh tra Chính phủ mới đây chỉ ra rất nhiều sai phạm trong việc cổ phần hoá Hãng phim truyện Việt Nam. Đáng chú ý là việc cho thuê nhà đất sai mục đích, trái thẩm quyền; việc chọn lựa và bán cổ phần cho các nhà đầu tư chiến lược có nhiều vi phạm, thiếu sót; việc xác định giá trị thương hiệu của Công ty này cũng để xảy ra nhiều tồn tại, vi phạm…

Những lùm xùm quanh cổ phần hóa VFS

Hãng phim Truyện Việt Nam (VFS) là hãng phim nhà nước được thành lập năm 1953, trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch. Lịch sử tồn tại của hãng gắn liền với dòng phim cách mạng và nghệ thuật với những tác phẩm điện ảnh kinh điển như bộ phim Biệt động Sài Gòn, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Chị Tư Hậu, Mối tình đầu, Làng Vũ Đại ngày ấy, Em bé Hà Nội, Con chim vành khuyên,…

Sau hơn 60 năm tồn tại, được ví như “anh cả” của nền điện ảnh Việt Nam, tuy nhiên khoảng 20 năm gần đây, VFS rơi vào cảnh thua lỗ triền miên với con số lỗ lũy kế tính đến tháng 9/2014 là gần 40 tỷ đồng.

Cùng với đó, trụ sở chính tại số 4 Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội xuống cấp trầm trọng, dẫn đến việc một năm hãng chỉ sản xuất khoảng 2 phim đặt hàng của Nhà nước, còn lại hầu hết các nghệ sỹ đều phải đi kiếm thêm việc làm bên ngoài.

Trước tình trạng khó khăn trên, năm 2015, Công ty TNHH MTV Hãng Phim truyện Việt Nam nhận được yêu cầu về việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Việc cổ phần hóa doanh nghiệp này được anh em tập thể văn nghệ sỹ đón nhận như “luồng gió mới” với nhiều kỳ vọng về sự “đổi đời” cho một hãng phim già nua. Tuy nhiên, những gì diễn ra sau cổ phần hóa làm các văn nghệ sỹ và những người gắn bó với VFS đau lòng, bức xúc.

Theo đó, sau nhiều lùm xùm, Tổng Công ty Vận tải thủy – Vivaso đã hoàn tất quá trình mua lại đơn vị vào tháng 6/2017.

Tuy nhiên, ngay khi thực hiện cổ phần hóa, rất nhiều nghệ sĩ điện ảnh kỳ cựu bày tỏ bức xúc và ký vào bản đề nghị dừng ngay việc cổ phần hóa vì cho rằng vụ việc có dấu hiệu thiếu khách quan và minh bạch.

Nhiều lùm xùm xung quanh việc cổ phần hóa Hãng phim Truyện Việt Nam.

Cụ thể, sau khi chủ trương cổ phần hóa về tới hãng phim, ông Vương Tuấn Đức, Chủ tịch hội đồng thành viên kiêm Tổng Giám đốc Hãng phim đã thành lập Tổ giúp việc cho Ban cổ phần hóa – Bộ VHTT &DL gồm 7 người.

Tuy nhiên, theo các nghệ sỹ, hội viên Chi hội, có một điều hết sức kỳ lạ là trong tổ này lại không có các văn nghệ sỹ là những người có tên tuổi, có chức danh, chuyên môn cao và kinh nghiệm nhiều năm trong nghề làm phim. Thay vào đó là những nhân viên phòng tổ chức, thư ký giám đốc được đưa vào Tổ giúp việc.

Tổ giúp việc này, do ông Vương Tuấn Đức làm Tổ trưởng cùng công ty tư vấn về giá trị doanh nghiệp, trước khi cổ phần là Công ty TNHH toán quốc gia VIA và Công ty tư vấn CPH là Công ty chứng khoán Châu Á – Bình Dương. Các đơn vị này đã đưa ra giá trị thương hiệu và giá trị đất đai, ưu thế sử dụng vị trí của Hãng phim truyện Việt Nam bằng 0, với sự đồng ý của Ban cổ phần hóa.

Không chỉ nghi ngờ có điều bất thường trong việc định giá tài sản của VFS, các hội viên Chi hội Điện ảnh Việt Nam còn nghi ngờ ngay cả việc lựa chọn cổ đông chiến lược cũng chứa đựng nhiều điều bất bình thường.

Việc cổ phần hoá VFS được khởi động từ tháng 3/2016. Khi danh sách các đơn vị tham gia mua cổ phần được công bố, Vivaso đã nổi lên như một ẩn số, bởi đơn vị này hoàn toàn không có kinh nghiệm trong lĩnh vực sản xuất phim truyện. Ngày 14/4/2016, VFS tiến hành đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) với mức giá khởi điểm 10.200 đồng/cổ phần.

Sau cổ phần hóa, vốn điều lệ của VFS đạt 50 tỷ đồng. Trong đó, Nhà nước nắm giữ 20% vốn điều lệ, cán bộ công nhân viên nắm giữ 4,5% vốn, 10,5% vốn công ty được mang ra đấu giá công khai, còn lại 65% vốn cổ phần – tương đương 33 tỷ đồng thuộc về nhà đầu tư chiến lược Vivaso.

Đến tháng 10/2017, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình giao Thanh tra Chính phủ thanh tra quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp này. Đồng thời yêu cầu kết quả thanh tra phải báo cáo Thủ tướng trước ngày 1/12/2017.

Trụ sở của Tổng công ty Vận tải thủy – Vivaso nằm trên “đất vàng” đường Nguyễn Văn Cừ.

Kịch bản thâu tóm &’đất vàng’ VFS

Theo tìm hiểu của PV, phía sau Vivaso lại là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, hạ tầng giao thông là Công ty liên hợp xây dựng Vạn Cường, đơn vị sở hữu 77,1% vốn tại Vivaso. Ông Nguyễn Thủy Nguyên, Tổng giám đốc Vạn Cường là người nắm giữ tới 98,87% vốn điều lệ tại đây, đồng thời cũng là Chủ tịch HĐQT của Vivaso.

Việc Công ty Vạn Cường tiến hành thâu tóm Vivaso, và sau đó thông qua công ty này sở hữu 65% VFS đã đặt ra câu hỏi lớn về mục tiêu kinh doanh, bởi hai đơn vị được thâu tóm có hoạt động không mấy liên quan. Tuy nhiên, điểm chung duy nhất của 2 doanh nghiệp trên là quá trình cổ phần hóa không thành công, nhưng lại đang nắm giữ nhiều lô đất “vàng” tại Hà Nội và TP.HCM, ước tính giá trị thị trường lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Với Vivaso, ngoài việc có giá trị doanh nghiệp của một tổng công ty vận tải đường thủy, Vivaso này đang quản lý sử dụng nhiều khu đất có giá trị lớn ở miền Bắc với tổng diện tích là 50ha. Trong số đó có các vị trí giá trị lớn như ở 158 Nguyễn Văn Cừ (Long Biên, Hà Nội), hoặc các khu nhà xưởng, mặt bằng cũng ở vị trí đẹp như phường Tân Ấp (quận Ba Đình); phố Kim Mã, Láng Hạ, Thanh Xuân, Đội Cấn (Hà Nội)…

Riêng đối với VFS, đơn vị này cũng đang được quyền thuê và sử dụng 4 lô “đất vàng” tại Hà Nội và TP.HCM. Theo đó, ở Hà Nội có 3 lô: 5.443,5 m2 đất tại số 4 Thụy Khuê, hình thức sở hữu là thuê đất trả tiền hàng năm, đất đã thuê hơn 50 năm; 904,9 m2 đất ở ngõ 151 Hoàng Hoa Thám – hình thức sở hữu là giao đất; 6.382,8 m2 đất ở Đông Anh tức trường quay Cổ Loa – hình thức sở hữu là giao đất. VFS có một lô đất 1.208,72 m2 đất ở số 6 Thái Văn Lung, quận 1, TPHCM – hình thức sở hữu thuê đất của nhà nước.

Theo tìm hiểu của phóng viên, giá đất ở tại mặt đường Thụy Khuê được UBND. TP Hà Nội quy định là 46 triệu/m2, nhưng thực tế có thời điểm giao dịch đã lên đến 250 triệu đồng/m2. Còn đất mặt phố Hoàng Hoa Thám hiện nay, mỗi mét vuông đất có giá khoảng 120-130 triệu/m2, khu đất tại Đông Anh của VFS có thị giá tối thiểu 160 tỷ đồng.

Như vậy nếu chỉ cho thuê mặt bằng chủ sở hữu đã “hái” ra tiền tỷ mỗi năm, chưa kể một vài năm sau khi được phép chuyển đổi công năng sử dụng, nơi đây trở thành nhà hàng, khách sạn, căn hộ cao cấp thì con số chủ đầu tư thu được sẽ rất “khủng”.

Mới đây, ngày 20/9, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra “Công tác cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam”. Kết luận thanh tra chỉ rõ, việc thực hiện cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Hãng phim truyện Việt Nam tồn tại một số hạn chế, khuyết điểm.

Theo đó, ngoài việc chậm trễ xây dựng, ban hành Kế hoạch và tiến độ thực hiện cổ phần hóa Công ty và lựa chọn đơn vị tư vấn thì việc Ban Chỉ đạo cổ phần hóa không thực hiện việc lựa chọn đơn vị tư vấn định giá doanh nghiệp và tư vấn cổ phần hóa, để Công ty lựa chọn là chưa thực hiện đúng các quy định của Chính phủ và Luật Đấu thầu.

Mặt khác, kết quả thanh tra cho thấy việc VFS ký các hợp đồng cho thuê nhà, đất tại 4 lô “đất vàng” ở Hà Nội và TP. HCM là sai mục đích, trái thẩm quyền. Cùng với đó là việc chọn lựa và bán cổ phần cho các nhà đầu tư chiến lược có nhiều vi phạm, thiếu sót; việc xác định giá trị thương hiệu của Công ty này cũng để xảy ra nhiều tồn tại, vi phạm…

Đặc biệt, cơ quan thanh tra kiến nghị, Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện ngay các quy trình, thủ tục để nhà đầu tư chiến lược là Tổng công ty Vận tải thủy – Vivaso xin rút vốn trước thời hạn.

Theo Ninh Phan

Tiền phong