Đánh thuế cổ tức cổ phiếu… tức đến tận cổ!

Nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế trên thị trường chứng khoán đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều cả về mục đích đánh thuế lẫn cách thu.

Theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, có hiệu lực thi hành từ ngày 5/12/2020, nhà đầu tư bán chứng khoán được chia thưởng, được trả cổ tức sẽ bị khấu trừ 5% thuế thu nhập cá nhân.

Nghị định 126 nêu rõ, đối với cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán thì tổ chức có trách nhiệm khai thuế thay và nộp thuế thay cho cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn khi cá nhân chuyển nhượng chứng khoán cùng loại.

Đánh thuế cổ tức cổ phiếu liệu có hợp lý?

Đối với chứng khoán thông qua hệ thống giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán (CTCK), ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký, công ty quản lý quỹ nơi cá nhân ủy thác danh mục đầu tư.

Đối với chứng khoán không thông qua hệ thống giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay sẽ thực hiện theo quy định: Chứng khoán của công ty đại chúng đã đăng ký chứng khoán tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là CTCK, ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký;

Chứng khoán của CTCP chưa là công ty đại chúng nhưng tổ chức phát hành chứng khoán ủy quyền cho CTCK quản lý danh sách cổ đông thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là CTCK nhận ủy quyền; chứng khoán không thuộc trường hợp quy định nêu tại đoạn này thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là tổ chức phát hành chứng khoán.

Trước thềm Nghị định 126 chính thức có hiệu lực, nhiều công ty chứng khoán đã có thông báo tới các nhà đầu tư về việc nộp thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phiếu trả cổ tức, cổ phiếu thưởng.

Theo đó, các công ty chứng khoán sẽ thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân khi nhà đầu tư bán, chuyển nhượng cổ phiếu mà công ty có căn cứ xác định là cổ phiếu cổ tức/cổ phiếu thưởng chốt quyền từ ngày 5/12/2020.

Như vậy, với quy định này, các công ty chứng khoán sẽ phải điều chỉnh lại hệ thống quản lý tài khoản của nhà đầu tư, tách bạch các loại cổ phiếu để thực hiện khấu trừ khi nhà đầu tư bán chứng khoán.

SSI gửi thông tin đến nhà đầu tư.

Thu thuế cổ tức cổ phiếu liệu có thoả đáng?

Sắc thuế mới này đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều cả về mục đích đánh thuế lẫn cách thu. Nhiều người cho rằng sắc thuế đánh trên cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu là bất hợp lý, gây thuế chồng thuế, đẩy thiệt hại về phía các nhà đầu tư.

Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cũng vừa có văn bản lên tiếng phản đối việc áp thuế với cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu.

Theo VAFI, trả cổ tức bằng cổ phiếu không phải là hình thức phân phối lợi nhuận sau thuế hay chia tiền mặt cho cổ đông.

Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu không làm thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại thời điểm chia, không làm giảm lợi nhuận chưa phân phối của doanh nghiệp như trường hợp chia cổ tức bằng tiền mặt, không làm tăng giá trị cổ phiếu về mặt sổ sách và thị giá (lý thuyết song trên thực tế sau chia tách thì thị giá cổ phiếu có thể giảm hoặc tăng tùy thuộc nhiều yếu tố), nên khi cổ đông nhận được cổ phiếu thì khoản này không được coi là thu nhập từ đầu tư vốn.

Điều 3 Điểm 3 Luật thuế thu nhập cá nhân 2014 có qui định thu nhập từ đầu tư vốn bao gồm tiền lãi cho vay, lợi tức cổ phần, thu nhập từ đầu tư vốn dưới các hình thức đầu tư khác

VAFI cho rằng trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng không thể coi là thu nhập từ đầu tư vốn vì những nghiệp vụ này doanh nghiệp không mất một đồng trả cho nhà đầu tư.

Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng ngoài việc làm tăng tính thanh khoản của cổ phiếu, còn ghi nhận sự tăng tài sản, tăng vốn điều lệ doanh nghiệp nhờ kinh doanh có lãi. Do đó, việc đánh thuế cổ phiếu thưởng là điều không hợp lý.

Bên cạnh đó, việc phải đóng thêm thuế khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu có thể dẫn đến việc nhà đầu tư bị đánh thuế chồng thuế. Trên thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư khi bán cổ phiếu hay chứng chỉ quỹ đều phải nộp thuế 0,1%.

Nhưng khi Nghị định 126 này có hiệu lực, ngoài số thuế 0,1% vừa nêu, nhà đầu tư phải đóng thêm thuế thu nhập cá nhân 5% khi bán số cổ phiếu là cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng đã nhận được.

Đây là “thuế chồng thuế” bởi các doanh nghiệp chỉ được trả cổ tức từ lợi nhuận sau thuế. Điều này đồng nghĩa doanh nghiệp đã đóng thuế cho nhà nước trên lợi nhuận làm ra. Sau đó cổ đông nếu nhận cổ tức bằng tiền đã phải đóng thuế 5% và doanh nghiệp khấu trừ tại nguồn.

Như vậy, nhà đầu tư khi được trả cổ tức bằng cổ phiếu sẽ nhận được gì hay chỉ tức đến tận cổ!