Danh thắng Yên Tử

Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử có diện tích 9.295 ha, nằm trải rộng trên địa bàn phường Phương Đông, xã Thượng Yên Công thuộc thành phố Uông Bí và xã Hồng Thái Đông thuộc thành phố Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

Yên Tử được coi là kinh đô của Phật Giáo Việt Nam, nơi khởi nguồn của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử. Không chỉ có cảnh quan tươi đẹp, hùng vĩ, đây còn là điểm tựa tinh thần của dân tộc Việt, nơi chứa đựng các giá trị tâm linh, văn hóa, lịch sử, thiên nhiên được hun đúc, cộng hưởng qua hàng ngàn năm.

Yên Tử được mệnh danh là kinh đô của Phật giáo Việt Nam.

Sử cũ đã ghi Yên Tử là “Phúc địa của Giao Châu”, được liệt vào hạng danh sơn, chép trong điển thờ. Còn trong tiềm thức người Việt, Yên Tử là tổ sơn vùng Bắc Bộ. Danh sơn Yên Tử gắn liền với tên tuổ.i và sự nghiệp phi thường của Đức Hoàng đế Trần Nhân Tông. Sau 2 lần lãnh đạo quân, dân Đại Việt kháng chiến chống giặc Nguyên – Mông thắng lợi (năm 1285 và 1288), Ngài đã truyền ngôi báu cho con, từ bỏ lầu son, điện ngọc về chốn hoang liêu này để tu hành, giác ngộ Phật. Ngài là vị hoàng đế duy nhất trên thế gian từng xuất gia và đắc quả vị Phật. Ngài sáng lập và trở thành Sơ tổ của Thiền phái Trúc Lâm – dòng thiền mang đậm bản sắc Việt, với mong muốn xây dựng một quốc gia hạnh phúc và hướng thiện. Từ đó, Yên Tử trở thành nơi phát tích của Thiền phái Trúc Lâm và được coi là thánh địa Phật giáo Việt Nam từ thời Đại Việt.

Qua nhiều biến cố và thăng trầm của lịch sử, ngày nay, các di tích còn lại ở Yên Tử là 11 ngôi chùa và hàng trăm am, tháp, bia, tượng hội tụ đầy đủ nhiều phong cách kiến trúc, điêu khắc của các thời đại, thể hiện những giá trị vật chất và tinh thần lâu đời của người Việt Nam. Hệ thống các chùa ở Yên Tử gồm: Chùa Trình, chùa Suối Tằm, chùa Cầm Thực, chùa Lân, chùa Giải Oan, Tháp Tổ, chùa Hoa Yên, chùa Một Mái, chùa Bảo Sái, chùa Vân Tiêu và cụm tháp Chín Tầng, Tượng An Kỳ Sinh, Cổng Trời, chùa Đồng.

Bảo tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông trên núi Yên Tử là tượng đúc bằng đồng nguyên khối lớn nhất Châu Á.

Về Yên Tử, du khách có cảm giác lạc vào một miền cổ tích với những huyền thoại, truyền thuyết về Đức Vua hóa Phật, về cõi thiêng Yên Tử với những công trình có giá trị như chùa Đồng, Bảo tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông… Các giá trị văn hóa của Phật giáo Trúc Lâm từ đây cũng được nhiều thế hệ nối tiếp kế thừa, ngày một phát triển, lan tỏa tới nhiều vùng, miền trong cả nước và nhiều quốc gia khác trên thế giới cho tới ngày nay.

Yên Tử hiện nay đang ngày càng đa màu sắc, trong đó loại hình chủ đạo là du lịch văn hóa tâm linh. Mỗi năm Yên Tử đón hàng triệu lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm bái. Chị Thảo Hiền (Hà Nội) chia sẻ: Vào dịp đầu xuân, gia đình tôi thường về Yên Tử để chiêm bái, vãn cảnh chùa. Không khí nơi đây thanh tịnh, mỗi dịp như thế này vừa leo bộ, vừa đi cáp treo trải nghiệm vô cùng thú vị. Về với đất Phật tôi mong cầu sức khỏe và bình an cho cả gia đình mình cùng tất cả mọi người sẽ gặp may mắn, hạnh phúc.

Ngoài danh xưng “cái nôi của Phật Giáo Việt Nam”, Yên Tử còn thu hút du khách bởi vẻ đẹp tựa chốn bồng lai, tiên cảnh. Cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ của Rừng quốc gia Yên Tử càng tôn thêm vẻ linh thiêng cho vùng đất Phật, là tiềm năng lớn cho phát triển du lịch tâm linh, sinh thái của tỉnh Quảng Ninh.

Với độ cao 1.068 m so với mực nước biển, du khách có thể chiêm ngưỡng được khung cảnh mây che phủ trắng bầu trời khi đến Yên Tử. Xuyên suốt hành trình thượng sơn bái Phật, khách tham quan sẽ được đắm mình trong cảnh sắc mây trời, thiên nhiên, cây cỏ tựa như bức tranh thủy mặc. Đó là suối Giải Oan róc rác nước chảy quanh năm nơi chân núi, là đường tùng cổ kính trầm mặc dưới rừng thiêng, là những bậc thang rêu phong nhuốm màu thời gian, những mái chùa ẩn hiện giữa mây trắng ngàn năm, sự kỳ vĩ của núi non điệp trùng….

Đặc biệt khi chạm chân đến đỉnh chùa Đồng cảm giác tựa như lạc vào cõi tiên, một chốn hư không mênh mang… Non nước Yên Tử với các giá trị lịch sử văn hóa còn hiện hữu cho tới hôm nay trong không gian rộng lớn trên địa bàn 3 tỉnh: Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương vô cùng giá trị. Hiện Quảng Ninh đang cùng với 2 địa phương còn lại lập hồ sơ đề cử UNESCO công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới. Yên Tử, nơi đất trời giao thoa, gió mây quyện hòa như rồng chầu, hổ phục. Hàng trăm năm qua, bầu nguyên khí dưới cánh rừng Yên Tử vẫn tiếp truyền nguồn năng lượng tinh khôi vào từng hơi thở, từng bước chân của du khách. Mái chùa, phiến đá tĩnh tại kể chuyện về một vị Vua hóa Phật…

Ngày 7/2, (tức ngày 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ), lễ Khai hội Xuân Yên Tử 2025 được tổ chức. Đây là một hoạt động văn hóa định kỳ, mở đầu cho 3 tháng hội xuân, phục vụ nhu cầu tinh thần của người dân và góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa lịch sử của khu di tích Yên Tử. Lễ khai hội xuân Yên Tử đã trở thành một nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam, thể hiện sâu sắc truyền thống “Uống nước, nhớ nguồn”, là nơi hội tụ và lan tỏa những giá trị tốt đẹp ngàn đời mà các thế hệ cha ông ta đã để lại. Đặc biệt, nghi lễ rước kiệu năm 2025 có quy mô lớn nhất từ trước tới nay, với sự tham gia của 11 đội kiệu từ các địa phương thuộc thành phố Uông Bí và Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh. Ngoài phần lễ, hội xuân Yên Tử năm nay có các hoạt động văn hóa đặc sắc như: đêm hội hoa đăng, cầu nguyện quốc thái dân an; tổ chức các trò chơi dân gian, biểu diễn văn nghệ truyền thống tại khu vực Làng Nương Yên Tử; biểu diễn nghệ thuật, múa rồng, lân, võ thuật cổ truyền…