Đàn Xã Tắc: Nóng mặt và… bỏ về
Đại biểu vừa ngắt lời, nhận tiếng ồ và tràng pháo tay vang rền phía dưới, còn ông thì đi thẳng ra cửa, bỏ về.
Tọa đàm “Đàn Xã Tắc có đáng được bảo vệ không” diễn ra sáng 8/5, tại Hà Nội, có sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học từng có những phát ngôn về “Đàn Xã Tắc” trên báo chí thời gian qua. Lý do tổ chức của cuộc tọa đàm bắt nguồn từ phát biểu của ông Nguyễn Văn Hảo, người từng giữ chức Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học:”Hà Nội chưa bao giờ tìm ra Đàn Xã Tắc”. Ngay sau đó, người phụ trách khai quật khảo cổ học di tích này năm 2006, TS Nguyễn Hồng Kiên phản pháo: “Phát biểu sai của ông Hảo hẳn đã khiến không ít người nghĩ chúng tôi làm ăn bậy bạ”.
Cuộc tọa đàm sáng nay mục đích để các bên “ba mặt một lời” tranh luận trực tiếp, có gì nói thẳng với nhau.
“Còn cái Đàn bỏ nốt thì tôi cũng chịu”
Cuộc tọa đàm bắt đầu lúc 9h sáng, nhưng mới hơn 8h, hội trường tại Không gian cà phê Trung Nguyên (đường Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã trở nên nhốn nháo vì hết chỗ ngồi.
Người thuyết trình chính, TS Sử học Nguyễn Hồng Kiên nhắc lại quá trình ông phụ trách khảo cổ Di tích Đàn Xã Tắc và khẳng định cần phải bảo tồn.
Nhà nghiên cứu Bùi Thiết nhận mình là người 30 năm nay luôn chiến đấu vì sự bảo tồn, nâng cấp di sản Thăng Long, đồng thời chống lại sự bịa bặt những di sản cho Thăng Long một cách không có chứng cớ.
Ông Thiết cho rằng, không cần bàn cãi về di tích Đàn Xã Tắc. Lý do: “Các cụ xưa không thể nói ngoa chuyện ấy được, không ai bịa đặt chuyện thần thánh. Tôi không ngờ ông Nguyễn Văn Hảo là giáo sư lại phủ nhận ghi chép của lịch sử”.
Ông Thiết đề nghị bảo vệ di tích Đàn Xã Tắc, bởi: “Bây giờ chúng ta chưa có điều kiện làm, sau này con cháu chúng ta sẽ làm to hơn. Không có gì g.iết c.hết Đàn Xã Tắc nhanh hơn là xây cầu vượt”.
Sau lời phát biểu, gần nửa hội trường đứng dậy vỗ tay ủng hộ ý kiến của ông Thiết. Không khí hội trường “ nóng” rừng rực khi bên dưới hàng loạt cánh tay giơ lên. Một số đại biểu rời vị trí lên đứng phía hàng ghế đầu cho tiện theo dõi và giơ tay phát biểu.
Video đang HOT
Nhà nghiên cứu Bùi Thiết. Ảnh Hòa Anh (Khampha.vn)
Nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Hội Kiến trúc sư Việt Nam – KTS Đoàn Đức Thành cho rằng cuộc tọa đàm này quá nhiều nhà khoa học mà thiếu “nhà giao thông”. Ông mong ước, có nhà hoạch định giao thông tại đây để nghe ý kiến từ các nhà khoa học.
Ông Thành hăng hái đưa ra những luận điểm chứng minh cho ý kiến của ông, cần bảo vệ di tích Đàn Xã Tắc. Ông Thành khẳng định, việc tìm được ra Đàn Xã Tắc như vậy là hết sức quý báu đối với người dân Thủ đô. Nên khoanh vùng bảo vệ Đàn Xã Tắc đến cùng. Không thiếu phương án kiến trúc, giải pháp cho giao thông qua khu vực Ô Chợ Dừa, chỉ có những ai “có vấn đề” mới xây cầu qua đây.
Câu khẳng định chắc như đinh đóng cột của ông Thành nhận được sự cổ vũ nhiệt thành của các đại biểu tham dự phía dưới. Ngày càng có nhiều đại biểu muốn phát biểu và tràn lên hàng đứng ở hàng ghế đầu. Thậm chí, đang giữa buổi họp, một đại biểu ở phía dưới đứng dậy, đề nghị các đại biểu phía trên ngồi xuống, để anh em phía dưới có theo dõi.
PGS. TS Nguyễn Khắc Lợi tự nhận mình là nhà khoa học về văn bia nên ông chỉ thông tin một số ý kiến về văn bia. Vị PGS này cho rằng, tại khu vực Ô Chợ Dừa này có đình Đông Tác và văn bia ở Đình này thế kỷ 17 là biểu trưng của Thăng Long Hà Nội.
“Nhưng giờ nó là trụ sở công an Phường Ô Chợ Dừa. Còn tấm bia đang lăn lóc ở làng khác. Khu vực ấy thời Lê – Trịnh có Đàn Xã Tắc, Đình Đông Tác quá đẹp nhưng chúng ta bỏ Đình, giờ còn cái Đàn Xã Tắc bỏ nốt thì tôi cũng xin chịu”.
“Vồ trượt” Đàn Xã Tắc?
Càng lúc, buổi tọa đàm càng sôi nổi, những cánh tay tiếp tục giơ lên chờ phát biểu. Ban tổ chức liên tiếp ngắt lời các đại biểu và ra quy chế tại chỗ “phát biểu đúng trọng tâm và hạn thời gian không quá 5 phút”.
Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học Công nghệ Tin học Ứng dụng UIA – TS. Vũ Thế Khanh lên phát biểu về các tiêu chí của Đàn Xã Tắc. Ông Khanh đọc tham luận quá dài, và “được” một tràng pháo tay cùng tiếng la ó mời xuống khiến ông bối rối. Ông xin mọi người nghe thêm một chút và tiếp tục đọc, nhưng vẫn bị vỗ tay. Ông lại tiếp tục đọc. Và lại bị vỗ tay.
Ban tổ chức đề nghị ông đi thẳng vào phần kết luận. Ông Khanh nổi nóng: “Nếu các bác muốn tôi phát biểu có nên xây cầu vượt quan đó hay không, tôi phát biểu tiếp, nếu không tôi không phát biểu nữa”.
Ban tổ chức xuống nước hỏi lại, vậy theo bác có nên xây hay không? Ông Khanh còn chưa kịp nói, ban tổ chức đã mời đại biểu khác lên phát biểu. Dưới hàng ghế đầu, vị đại biểu kia đã sẵn sàng.
Ông Khanh cố nói trong tiếng ồn ào: “Chúng ta đưa Đàn Xã Tắc lên cao, làm cầu và dùng nghệ thuật kiến trúc và khoa học hiện đại đưa Đàn Xã Tắc lên cao và làm cầu vượt đi qua”, ông Khanh nói câu cuối rồi đi thẳng ra cửa, bỏ về.
Mặc dù chưa được BTC mời, nhưng do hết kiên nhẫn chờ đợi, ông Nguyễn Văn Hảo, nguyên Phó viện trưởng Viện Khảo cổ học – người từng có phát ngôn Hà Nội chưa từng tìm ra Đàn Xã Tắc lên phát biểu.
Ông Nguyễn Văn Hảo, nguyên Phó viện trưởng Viện Khảo cổ học, người từng có phát ngôn Hà Nội chưa từng tìm ra Đàn Xã Tắc
Theo ông Hảo việc bảo vệ di tích có nhiều biện pháp khác nhau, điều đó tùy thuộc từng loại di tích, thực trạng di tích mà chúng ta có biện pháp thích hợp. Dù những năm trước các nhà khảo cổ đã khai quật hơn 900m2 để tìm Đàn Xã Tắc và nhiều chuyên gia cho biết đã tìm được dấu tích của nó ở đây.
Tuy nhiên, theo ông Hảo cuộc khai quật ở đây có thể nói là đã “vồ trượt” Đàn Xã Tắc. “Đến nay, Đàn Xã Tắc vẫn giữ nguyên là một ẩn tích không biết đến bao giờ mới tìm được. Nếu có tìm ra thì hình hài cũng đã bị phá hủy nặng nề”.
Trong khi đa số ý kiến đòi bảo vệ di tích Đàn Xã Tắc, ý kiến của ông Hảo có vẻ không được sự đồng tình của ban tổ chức, nhưng bên dưới vẫn có những tiếng vỗ tay, reo hò cổ vũ. Trong lúc ban tổ chức loay hoay tìm lời đáp lại ông thì ông đã lặng lẽ ra về. Có tiếng hỏi: “Bác ra ngoài giải lao à?”, ông Hảo trả lời: “Về thôi chứ còn ở lại mà nghe cái quái gì nữa”.
Ông Bùi Danh Liên, chủ tịch Hiệp Hội vận tải Hà Nội được một số tờ báo phong chức “Đại sứ giao thông” với đề xuất ưu tiên giao thông, di tích là quá khứ không có gì đáng để phải luyến tiếc… Tại tọa đàm, ông Liên cho rằng, các nhà khoa học khi phát biểu ra ngôn luận đừng có “dọa dân”. Ví dụ như nói: Mất Đàn Xã Tắc là mất dân, mất nước; ngồi lên đầu tổ tiên.
Ông Liên nói: “Người dân làm nhà cao tầng cũng gọi là ngồi lên đầu tổ tiên à? Máy bay trên trời cũng là đi trên đầu tổ tiên, hay thành lập vùng cấm bay qua Hà Nội đi”. Ông Liên kết luận, hãy dừng tranh luận, vì có nói nữa cũng không đi đến đâu.
Kết thức tọa đàm, BTC kết luận: “Buổi tọa đàm hôm nay chỉ kể lại câu chuyện về việc khai quật Đàn Xã Tắc trước đây. BTC không đưa ra kết luận gì, qua các ý kiến tại đây, tự mỗi người dự có kết luận của riêng mình”.
Đáp lại ý kiến của ông Vũ Thế Khanh, Đại diện BTC, TS Nguyễn Hồng Kiên nói: Tôi nói thêm, khi tôi khai quật ở Đàn Xã Tắc, UBND Hà Nội nói với tôi làm nhanh lên để sang đào Đàn Nam Giao chỗ tòa nhà Vin Com (đường Bà Triệu). Anh em bên Vin Com nói với tôi: Anh đào gì thì đào, để cho em làm thêm hai cái tháp nữa, bên cạnh hai tháp đã làm rồi. Sau này trên đỉnh bốn cái tháp em làm cho bác một cái đàn Nam Giao trên đó. Đàn tế trời, càng gần trời càng tốt.
Theo 24h
"Cầu vượt sẽ ảnh hưởng đến Đàn Xã Tắc"
Trước chỉ đạo của Chính phủ "xây cầu vượt Đàn Xã Tắc: Hà Nội không được phạm luật", ông Nguyễn Sỹ Bảo, Giám đốc BQL các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội cho biết "xây cầu có ảnh hưởng tới di tích nhưng dự án vành đai 1 không thể không làm".
Nói về dự án cầu vượt Đàn Xã Tắc đang gây nhiều tranh cãi, ông Nguyễn Sỹ Bảo, Giám đốc BQL các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội cho rằng: "Nếu hỏi rằng thực hiện dự án ở đây thì có ảnh hưởng tới di tích Đàn Xã Tắc không thì phải khẳng định là có ảnh hưởng. Tuy nhiên, trên thực tế vào năm 2006-2007 khi phát hiện ra di tích mà chúng ta vẫn hoàn thành được con đường, còn lần này chúng ta chỉ làm thêm một cây cầu, mà lại có cả sự vào cuộc của các nhà sử học, các chuyên gia... thì tôi tin rằng sẽ tìm ra được phương án hợp lý nhất", ông Bảo cho biết.
Trước đó, ngày 26/3, ông Nguyễn Sỹ Bảo, Giám đốc Ban quản lý các dự án trọng điểm giao thông đô thị Hà Nội cho biết, sau 2 năm nghiên cứu đã có phương án kiến trúc cầu vượt hạn chế giải phóng mặt bằng tại ngã 5 Ô Chợ Dừa.
Theo đó, cầu sẽ đi sát phạm vi bảo tồn Đàn Xã Tắc và nhà dân nơi đây. Mố cầu nằm ngoài di tích còn mặt cầu có một phần chạy qua di tích này.
Ông Nguyễn Sỹ Bảo - Giám đốc BQL các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội
Theo chủ đầu tư, cầu vượt tại nút giao Ô Chợ Dừa bằng bê tông theo hướng vành đai 1 dài khoảng 510 mét, mặt cắt ngang rộng 14 mét gồm 4 làn xe. Ngoài ra, còn có hạ tầng kỹ thuật cấp thoát nước, tổ chức giao thông... với tổng chi phí 766 tỷ đồng. Cầu vượt dự kiến khởi công trong năm nay và hoàn thành năm 2015.
Theo lý giải của ông Bảo thì dự án cầu vượt có ảnh hưởng đến di tích Đàn Xã Tắc nhưng cầu vượt thì chắc chắn phải có mới thông được vành đai 1.
Tuy nhiên, các nhà khoa học đã chỉ ra nếu làm cầu vượt Đàn Xã Tắc chắc chắn sẽ xâm hại nghiêm trọng tới di tích, là vi phạm luật di sản.
GS Phan Huy Lê phân tích: "Chỉ giới được bảo vệ (mà ta gọi là vùng lõi, vùng trung tâm của di sản) không hoàn toàn trùng với đảo giao thông Xã Tắc hiện nay. Theo bản đồ của các nhà khảo cổ, đảo giao thông Xã Tắc chỉ chứa chưa tới một nửa số hố khai quật nằm trong chỉ giới bảo vệ.
Cầu vượt làm bằng bê tông, theo nguyên tắc, móng cầu phải đào sâu, rộng, xây hết sức kiên cố. Như vậy dù hai móng cầu này trên bản vẽ không động chạm đến đảo giao thông, nhưng chắc chắn sẽ động chạm ngay một phần lõi của di sản đang bảo tồn trong lòng đất nằm ngoài đảo giao thông và có thể động chạm đến phần di tích chưa khai quật.
Tôi xin nhấn mạnh là đảo giao thông hiện nay không phải là chỉ giới vùng lõi khu di tích. Nếu để xảy ra sự việc đó tức là vi phạm luật Di sản hết sức nghiêm trọng, buộc phải đình chỉ thi công. Bản thân dự án cũng sẽ gặp rất nhiều khó khăn".
Theo GS. Lê, muốn di tích bảo tồn trong lòng đất giữ được sự nguyên vẹn của nó, thứ nhất, phải tuyệt đối không đụng chạm đến, thứ hai, phải tạo điều kiện thuận lợi để sau này con cháu tiếp tục khai quật, nghiên cứu và bảo tồn. Nếu xây một cây cầu bê tông lên, kết cấu trường tồn sẽ ảnh hưởng tới mục tiêu đó và sẽ tạo nên một không gian phản cảm.
Cũng theo GS. Lê, giải pháp lấp cát làm đường năm 2007, cũng là giải pháp tạm thời có thể chấp nhận được, tuy nhiên việc làm một cây cầu vượt với việc lấp cát làm đường bảo vệ là hoàn toàn khác nhau.
Còn Giáo sư Quang Ngọc thì ví đó như một hành động phá đi mồ mả tổ tiên: "Dự án làm cầu vượt đã được đưa ra từ năm 2005 nhưng không được thực hiện. Khi thực hiện dự án đường Kim Liên Mới (đường Xã Đàn), các nhà quản lý đã chọn giải pháp lấp cát, lập bia đá đ.ánh dấu di tích đó cũng là giải pháp cần thiết tạm thời.
Di tích quốc gia theo Luật Di sản bao gồm vùng lõi và vùng đệm, cả trên mặt đất và cả trong lòng đất, cả di tích, di vật và thiên nhiên cảnh quan. Việc xây cây cầu sắt khổng lồ nằm đè lên trên di tích, dù có không đụng chạm gì đến những hiện vật đã được lấp cát ở bên dưới thì cũng vẫn là một sự xâm hại di tích và xét cho cùng là hành động bất chấp pháp luật, không còn lương tâm, đạo lý để phá hoại mồ mả, hồn cốt của tổ tông.
Giờ Đàn Xã Tắc đã được phát lộ, chưa được khai quật toàn bộ; nhiều di tích có liên quan cũng chưa được nghiên cứu mà lại xây cầu chồng lên hay xâm hại đến nó thì cái hệ lụy có thể nhìn thấy được, không phải chỉ riêng những người làm trực tiếp mà là cả Thủ đô và đất nước", GS Ngọc nói.
Nút giao Xã Đàn - Nguyễn Lương Bằng (qua Đàn Xã Tắc)
PGS.TS. Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa VN lại cho biết, "Hà Nội đã có bản 'Quy hoạch nghiên cứu khảo cổ học' được trình lên và phê duyệt từ năm 2010, nhưng Hà Nội đã không thực hiện và triển khai nó một cách tích cực.
Bản quy hoạch khảo cổ đó các nhà khoa học có chỉ rõ và khoanh vùng những khu vực nào cần phải bảo vệ, đồng thời cũng phân công rõ ràng từng cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ, bảo tồn khu vực đó.
Bản Quy hoạch khảo cổ là đề xuất những khu vực cần được nghiên cứu trước, tư duy của họ là vừa cho mọi người hiểu được về giá trị lịch sử Thăng Long ngàn năm văn hiến đồng thời cũng là đi trước một bước để cảnh báo những khu vực nhạy cảm cần được lưu giữ, cần được bảo vệ.
Bản Quy hoạch cũng chỉ rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị liên quan về việc chịu trách nhiệm bảo vệ, bảo tồn di tích tại khu vực mình quản lý.
Với Đàn xã Tắc, tôi cũng cho rằng năm 2007 Hà Nội đã có ý thức bảo vệ nhưng bị động. Nếu Hà Nội chủ động đối chiếu các dự án quy hoạch với bản Quy hoạch khảo cổ đó thì sẽ không có tình trạng đào đâu đụng đấy, đào rồi đắp chiếu như hiện nay", PGS.TS Đặng Văn Bài cho biết.
PGS.TS Bài cũng chỉ ra rằng, ở ta vẫn tồn tại một loại văn hóa là "văn hóa chiến tranh" nghĩa là ai mạnh người đó xông lên, ai mạnh người nấy thắng chứ không phải là "văn hóa hòa bình" như các nước trên thế giới vẫn, đang xây dựng và hướng tới.
Nhà khoa học cứ khản cổ nói, nói mỏi mồm thì thôi, các cơ quan chức năng có quyền thì họ vẫn thực hiện. Ai biết việc người ấy, không có sự thống nhất đồng bộ nên mới có chuyện bảo vệ một di tích mà không ai chịu trách nhiệm, người nọ đổ vấy cho người kia làm kinh động đến cả Văn phòng Chính phủ.
Lên tiếng về những tranh cãi xung quanh dự án cầu vượt Đàn Xã Tắc, tại buổi họp báo thường kỳ tháng 4 của Chính phủ tổ chức chiều 26/4, người phát ngôn của Chính phủ Vũ Đức Đam cho rằng: "điểm của Chính phủ là không chỉ việc này mà bất kỳ việc gì đều không được vi phạm luật".
Bộ trưởng Vũ Đức Đam khẳng định: "Việc xây dựng cầu vượt qua Đàn Xã Tắc, tinh thần của Chính phủ là tiếp tục thông qua các phương thức khác nhau để lắng nghe ý kiến của các nhà khoa học có chuyên môn về lịch sử, văn hóa, giao thông, đô thị... để có một giải pháp hài hòa, không coi trọng mặt nào hơn mặt nào".
Theo ông Vũ Đức Đam: "Hà Nội với trách nhiệm của mình sẽ trả lời là có vi phạm hay không, nếu báo chí và công luận cho rằng có vi phạm thì các cơ quan chức năng sẽ có ý kiến chính thức".
Trước đó, các nhà quản lý, chủ đầu tư đều một mực khẳng định dự án không phạm luật, không ảnh hưởng đến di tích và dự án là phương án tối ưu nhất. Vậy khi Giám đốc Ban quản lý dự án trọng điểm đã lên tiếng thừa nhận, dự án có ảnh hưởng tới di tích thì Hà Nội sẽ thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam như thế nào?
Theo 24h
Đàn Xã Tắc có đáng được bảo vệ? Là chủ đề của buổi tọa đàm diễn ra vào ngày mai 8/5, do TS Sử học Nguyễn Hồng Kiên (người phụ trách khai quật khảo cổ học di tích này) thuyết trình. Ông Kiên cho biết, thời gian gần đây một số báo đã đưa những thông tin không chính xác về di tích Đàn Xã Tắc. Điều đáng nói là, trong...
