Dân Trung Quốc chán làm người thành thị

Chị Liao Mei đã có một cô con gái 4 tuổi, gần đây được phép sinh thêm con thứ hai bằng cách đổi hộ khẩu từ dân thành phố sang nông dân.

Liao nói rằng chị chưa muốn có thêm con, nhưng không muốn một ngày nào đó sẽ bị ép phá thai theo chính sách kế hoạch hoá gia đình của Trung Quốc.

Hệ thống hộ khẩu của nước này được áp dụng từ năm 1958 chia dân số làm hai loại: nông nghiệp và phi nông nghiệp.

Chị Liao, năm nay 29 tuổi, sinh ra ở tỉnh Sơn Đông. Theo chính sách của nhà nước, chị được đổi hộ khẩu sang diện gia đình phi nông nghiệp khi bắt đầu vào đại học. Chồng chị, quê ở tỉnh Hồ Nam, đã “chạy” được hộ khẩu thành thị để được hưởng những phúc lợi xã hội tốt hơn ở thành phố.

“Trước đây người có hộ khẩu thành thị là rất “oách”, nhưng đến nay thì mọi thứ đã thay đổi”, Liao nhận xét.

Hiện nay, chính sách của nhà nước ưu đãi khu vực nông thôn hơn, còn đất đai cũng đắt hơn do sự mở rộng của đô thị. Đất nước từng chứng kiến số lượng cư dân thành thị tăng vọt khi họ tìm cách thay đổi hộ khẩu. Nhưng giờ xu hướng đang bị đảo ngược.

Ly dị để lấy bố chồng vì tiền đền bù

“Tôi cũng đã chuyển được hộ khẩu quay về nông nghiệp. Tôi thấy rất tự hào. Nông dân có đất đai, đó là quyền lợi lớn nhất” Li Yingying ở huyện Deqing, tỉnh Chiết Giang, viết trên tài trang blog Weibo. Li đang làm việc cho một công ty tư nhân.

104 hộ gia đình nông thôn ở huyện Xuan’en, tỉnh Hồ Bắc, đang sống ở khu biệt thự liền kề rất khang trang do nông dân và chính quyền địa phương phối hợp xây dựng. Nguồn: CFP

Hồi tháng 11/2012, huyện Deqing ra chính sách cho phép những nông dân tốt nghiệp đại học, cao đẳng sau năm 1995 chuyển về hộ khẩu nông nghiệp theo nơi sinh nếu được chính quyền địa phương đồng ý.

Năm 1995 được lấy làm mốc cho những sinh viên đại học, cao đẳng không có công việc ổn định từ đó đến nay.

Chính sách của huyện Deqing nhanh chóng được người dân hưởng ứng. Theo báo địa phương, chỉ trong 1 tháng đã có hơn 800 người nộp đơn xin chuyển hộ khẩu.

Trong những năm gần đây, người mang hộ khẩu nông nghiệp được hưởng nhiều quyền lợi lớn. Nông dân được phân đất, và họ được nhận tiền đền bù lớn khi đất bị thu hồi. Không ít người còn được hưởng cố tức đều đặn nhờ việc trở thành cổ đông của công ty nhà nước.

Trong cuộc họp của Hội đồng nhà nước vào tháng 11 về sửa đổi Luật đất đai của Trung Quốc, vấn đề chính được nêu lên là giá đền bù đất thu hồi. Dù chưa có kết quả cuối cùng, nhưng những người trong cuộc dự đoán rằng mức đền bù sẽ tăng gấp 10 lần so với khung giá hiện nay. Điều này càng khuyến khích người dân muốn có hộ khẩu nông nghiệp.

Xie, một công an mảng đăng ký hộ khẩu ở Dongying, tỉnh Sơn Đông, nói rằng xu hướng này rất phổ biến ở Sơn Đông, và người dân đang tìm mọi cách để được quay về hộ khẩu nông nghiệp, dù nhiều người đã rất giàu có.

“Cuộc di dân trên diện rộng sẽ dẫn đến sự thay đổi hoàn toàn trong phân bổ tài nguyên xã hội nông nghiệp, và dẫn đến mâu thuẫn quyền lợi giữa những người xin chuyển hộ khẩu và nông dân hiện tại”, Xia nhận xét.

Tháng 3/2010, một số nông dân ở Yiwu, tỉnh Chiết Giang, tố cáo một số công chức chính phủ thay đổi hộ khẩu để trục lợi, dẫn tới cuộc điều tra trên hơn 4.000 công chức sau đó. Ít nhất 195 người đã bị vạch tội chiếm đoạt tài sản công cộng và bị buộc phải từ bỏ hộ khẩu nông nghiệp.

Quyền lợi cho hộ khẩu nông nghiệp cũng gây ra nhiều trường hợp lố bịch. Yuan Yula, luật sư ở Công ty luật Zhixing Chiết Giang, nói rằng gần đây có một phụ nữ đã ly dị chồng rồi cưới bố chồng để được đền bù tiền dỡ nhà, vì chồng chị ta không thuộc diện nông nghiệp nên không thể giúp vợ mình trở thành thành viên của làng.

Tuy nhiên, công an địa phương không có phép chị ta chuyển hộ khẩu về làng, nên gia đình người này quyết định đem vấn đề ra toà. “Cuộc hôn nhân thứ hai của chị ta được chấp thuận theo luật pháp, nhưng lại vi phạm giá trị đạo đức truyền thống”, Yuan nói.

“Điều đó cho thấy sự bất hợp lý về lợi ích xung quanh vấn đề hộ khẩu – cuốn số vốn chỉ để nói lên nơi sinh sống của người dân”.

Trước thực trạng này, một số thành phố đã có biện pháp hạn chế lượng người muốn thay đổi hộ khẩu, và khuyến khích dân nông thôn chuyển ra thành thị bằng một số chính sách ưu đãi. Nam Ninh, thủ phủ của khu tự trị dân tộc Zhuang Quảng Tây, vừa thông báo xoá bỏ khác biệt giữa hộ khẩu nông thôn và thành phố.

Theo 24h