Dân số già hóa thách thức nền kinh tế toàn cầu
Nhật báo Le Figaro của Pháp đã đăng bài viết cảnh báo về ảnh hưởng của tốc độ già hóa dân số đối với nền kinh tế toàn cầu, cho rằng nhận thức của người dân hiện nay về tác động của tỷ lệ sinh thấp hơn và t.uổi thọ cao hơn là chưa đầy đủ.
Người cao t.uổi tập thể dục tại Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo phóng viên TTXVN tại Paris, Liên hợp quốc (LHQ) dự báo với tỷ lệ sinh như hiện nay, từ năm 2050, số t.rẻ e.m ra đời trên thế giới có thể sẽ thấp hơn số người qua đời. Vào thời điểm đó, số người từ 65 t.uổi trở lên sẽ tăng gấp đôi, đạt 1,6 tỷ người, tức là hơn 16% dân số.
Trong 50 năm qua, t.uổi thọ trung bình đã tăng thêm 10 năm và thế hệ sinh ra trong giai đoạn bùng nổ dân số đã đến t.uổi nghỉ hưu. Xu hướng này đang đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số, dẫn đến chi phí lương hưu và chăm sóc y tế tăng lên, đặc biệt là các vấn đề sức khỏe trở nên tồi tệ hơn khi t.uổi thọ của người về hưu kéo dài.
Sự gia tăng dân số già trong khi dân số trẻ lại giảm tiềm ẩn nguy cơ tạo ra một cú sốc mạnh mẽ hơn. Ở mọi nơi trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển và mới nổi, tỷ lệ sinh đang giảm rõ rệt. Đỉnh điểm là ở châu Á, tại Hàn Quốc, nơi tỷ lệ sinh đã giảm xuống dưới 0,8, trong khi mỗi phụ nữ phải sinh ít nhất 2,1 con để duy trì dân số ổn định. Theo những dự báo bi quan nhất, tại Trung Quốc, dân số có thể giảm một nửa vào năm 2100. Châu Âu cũng không phải là ngoại lệ. Tỷ lệ người từ 15-29 t.uổi đã thay đổi, từ chiếm 18,1% dân số vào năm 2011 xuống còn 16,3% vào năm 2021 tại Liên minh châu Âu (EU). Dự kiến, đến năm 2050, khoảng 30% dân số châu Âu sẽ thuộc lớp người được gọi là “thế hệ cũ”. Trong đó, tại Pháp, số ca sinh nở vào năm 2022 là 723.000, thấp nhất kể từ năm 1946 đến nay.
Dự báo, dân số ở Pháp sẽ vẫn tăng cho đến năm 2040, song cứ 3 người dân sẽ có 1 người trên 60 t.uổi, so với tỷ lệ 1/4 hiện nay. Ở Tây Ban Nha, dân số được dự báo sẽ giảm hơn 30% vào năm 2100, trong khi tỷ lệ người cao t.uổi sẽ tăng từ 20% lên 39%. Dân số Italy có khả năng giảm một nửa.
Video đang HOT
Bên cạnh đó, tỷ lệ người dân trong độ t.uổi lao động từ 15-64 t.uổi cũng đang giảm. Theo một báo cáo của Ủy ban châu Âu (EC), đến năm 2050, tỷ lệ người trưởng thành trong độ t.uổi lao động trên mỗi người già ở châu Âu sẽ là dưới 2. Do đó, tỷ lệ phụ thuộc của dân số người cao t.uổi so với dân số trong độ t.uổi lao động sẽ tăng lên 57, gần gấp đôi mức hiện tại.
Trước những thách thức lớn này, vấn đề nhận thức được cho là rất quan trọng nhưng hiện đang bị xem nhẹ. Các chuyên gia phân tích của ngân hàng HSBC James Pomeroy và Herald van der Linde, tác giả của một nghiên cứu về tác động của nhân khẩu học đối với tăng trưởng kinh tế, cho rằng: “Tỷ lệ sinh không nhận được sự chú ý của các nhà kinh tế hoặc thị trường, như dữ liệu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hoặc lạm phát, nhưng hiếm có biến số nào có tác động quan trọng như vậy đến nền kinh tế trong trung hạn”.
Người dân mua hàng trong siêu thị tại Bordeaux, Pháp. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Dân số trong độ t.uổi lao động suy giảm gây áp lực lên thị trường lao động và phúc lợi của nhà nước. Ngoài chi phí lương hưu tăng lên, dân số già hơn sẽ cần nhiều hơn nhu cầu về y tế, điều này đòi hỏi phải đầu tư, nâng cấp trang thiết bị và cơ sở hạ tầng. Tình trạng thiếu lao động sẽ ngày càng trầm trọng. Theo Bộ Lao động Pháp, đến năm 2030, trung bình mỗi năm nước này chỉ có 640.000 thanh niên gia nhập thị trường lao động, trong khi có đến 760.000 vị trí tuyển dụng. Ngân hàng Thế giới (WB) dự đoán vào năm 2030, EU sẽ thiếu trên 4 triệu nhân viên y tế.
Các chính phủ đang đưa ra nhiều kế hoạch để hỗ trợ và khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con. Nhưng lực cản đối với tỷ lệ sinh là rất đa dạng, từ những lo ngại về môi trường, khuynh hướng trì hoãn sinh con của phụ nữ, đến những cản trở liên quan đến tài chính như giá bất động sản, t.iền thuê nhà, dịch vụ chăm sóc t.rẻ e.m, chi phí cuộc sống… Theo các nghiên cứu, những thách thức này đã khiến từ 13-33% thanh niên không muốn lập gia đình.
Vì sao nhiều người Nhật Bản không muốn sống qua 100 t.uổi?
Hầu hết người dân Nhật Bản không muốn sống đến hoặc sống quá 100 t.uổi vì họ không muốn làm phiền gia đình và những người xung quanh do bệnh tật hay khó khăn tài chính.
Những người cao t.uổi ở Tokyo nghỉ ngơi trong một ngôi đền vào ngày 15/9/2014 khi cả nước kỷ niệm Ngày Người cao t.uổi. Ảnh: AFP
Tháng 9/2022, một công ty nghiên cứu do Tổ chức Chăm sóc Xoa dịu Hospice Nhật Bản tại Osaka đã tiến hành một cuộc khảo sát trực tuyến với khoảng 500 nam giới và 500 phụ nữ trong độ t.uổi từ 20 đến 70 trên toàn quốc, hỏi họ xem họ có muốn sống qua 100 t.uổi hay không. Chăm sóc xoa dịu là phương pháp chăm sóc sao cho những người bị bệnh hiểm nghèo có cuộc sống bình an nhất, có thể được, về thể chất lẫn tinh thần
Theo kết quả nghiên cứu, 72% nam giới và 84% nữ giới được hỏi cho biết họ "không nghĩ" mình sẽ sống lâu như vậy. Khi được hỏi tại sao, 59% người được hỏi cho biết họ không muốn làm phiền gia đình hoặc người khác.
Cũng có 48,2% số người được hỏi cho biết tình trạng thể chất của họ sẽ dần trở nên kém đi và 36,7% bày tỏ lo ngại về tình hình tài chính lúc già.
"Chúng tôi rất kinh ngạc khi thấy số lượng người mong muốn sống lâu hơn 100 t.uổi ít hơn nhiều so với những gì tưởng tượng. Khi việc trường thọ 100 t.uổi ngày càng trở thành phổ biến, mọi người bắt đầu đặt câu hỏi liệu họ có thực sự hài lòng với điều đó hay không", đại diện của quỹ trả lời báo Mainichi.
Nhật Bản, một trong những quốc gia có dân số già hóa nhanh nhất thế giới, cũng là một trong những nước có t.uổi thọ trung bình cao nhất.
Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, tính đến tháng 9/2022, Nhật Bản có hơn 90.000 người từ 100 t.uổi trở lên, tăng khoảng 4.000 người so với năm trước.
Cuộc khảo sát cũng lưu ý vấn đề cấp thiết là lập kế hoạch hỗ trợ cho người Nhật Bản đối mặt với cái c.hết khi 30% số người được hỏi trả lời họ sống một mình và không có người ở bên khi họ cần nhập viện.
Dân số Nhật Bản cũng đang giảm, với lần đầu tiên số ca t.ử v.ong cao hơn số ca sinh vào năm 2022.
Trong bối cảnh lực lượng lao động thu hẹp hơn và ít người nộp thuế hơn để duy trì đất nước trong những năm tới, chi phí chăm sóc người già ngày càng tăng đang làm cạn kiệt ngân quỹ quốc gia, khiến quốc gia này trở thành quốc gia mắc nợ nhiều nhất thế giới.
Chính phủ Nhật Bản đã nỗ lực để tăng lực lượng lao động và thúc đẩy dân số cũng như nền kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh thấp tiếp tục làm suy yếu các sáng kiến của đất nước nhằm khắc phục tình trạng dân số già.
Điều này khiến Thủ tướng Fumio Kishida tuyên bố tỷ lệ sinh thấp và dân số già là một rủi ro lớn đối với xã hội Nhật Bản.
"Nhật Bản đang đứng trước bờ vực liệu có thể tiếp tục hoạt động như một xã hội hay không. Tập trung cho các chính sách liên quan đến t.rẻ e.m và nuôi dạy trẻ là vấn đề không thể chờ đợi, không thể trì hoãn", nhà lãnh đạo nhấn mạnh trong một tuyên bố hồi tháng 1.
Thủ tướng Kishida cho biết vào thời điểm đó, tăng gấp đôi kế hoạch chi tiêu để hỗ trợ các gia đình nuôi dạy con cái sẽ được đưa ra vào tháng 6 năm nay.
EU đối mặt vấn đề già hóa dân số do tỷ lệ sinh thấp Dữ liệu của Cơ quan thống kê Liên minh châu Âu (Eurostat) cho thấy độ t.uổi trung bình của dân số châu Âu đã tăng 2,5 t.uổi trong thập kỷ qua. Trong đó, Bồ Đào Nha ghi nhận độ t.uổi trung bình tăng cao nhất với 4,7 t.uổi, sau đó là Tây Ban Nha tăng 4,3 t.uổi. Người dân đeo khẩu trang phòng...