Đại sứ Myanmar tại LHQ thề ‘đấu tranh’
Đại sứ Kyaw Moe Tun tuyên bố sẽ tiếp tục “đấu tranh” sau khi bị chính quyền quân sự Myanmar sa thải vì bài phát biểu “phản bội đất nước”.
“Tôi đã quyết định sẽ đấu tranh tới khi còn có thể”, đại sứ Kyaw Moe Tun ngày 27/2 trả lời phỏng vấn, sau khi truyền thông nhà nước Myanmar thông báo ông đã bị sa thải vì “phản bội tổ quốc”.
Chính quyền quân sự Myanmar cáo buộc Kyaw Moe Tun đã “phát biểu cho một tổ chức không chính thức và không đại diện cho đất nước, đồng thời lạm dụng quyền lực và trách nhiệm của một đại sứ” trong thông báo cách chức ông.
Trong phát biểu gây chấn động tại Liên Hợp Quốc trước đó, đại sứ Kyaw Moe Tun nghẹn ngào kêu gọi các nước sử dụng “bất cứ phương tiện cần thiết” để đảo ngược “cuộc đảo chính” hôm 1/2, khi quân đội Myanmar bắt Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi và tiếp quản quyền lực.
Liên Hợp Quốc chưa công nhận chính quyền quân sự là chính phủ mới của Myanmar vì “không nhận được thông báo về bất cứ thay đổi nào”, một quan chức cơ quan này cho biết. Bởi vậy, Kyaw Moe Tun vẫn được coi là đại sứ của Myanmar tại Liên Hợp Quốc.
“Chúng tôi chưa nhận được bất cứ thông tin nào liên quan đến việc thay đổi đại diện của Myanmar tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York”, phát ngôn viên LHQ Stephane Dujarric cho biết. Đặc phái viên LHQ phụ trách vấn đề Myanmar Christine Schraner Burgener ngày 26/2 kêu gọi các quốc gia không công nhận hoặc hợp pháp hóa chính quyền quân sự Myanmar.
Kyaw Moe Tun phát biểu trong phiên họp của Đại hộ đồng Liên Hợp Quốc, ngày 26/2. Ảnh: Reuters .
Nếu chính quyền quân sự Myanmar, do Thống tướng Min Aung Hlaing lãnh đạo, cố gắng tìm sự công nhận quốc tế bằng việc đưa một đại diện mới tới LHQ, điều này có thể gây ra tranh cãi và dẫn tới một cuộc bỏ phiếu tại Đại hội đồng.
LHQ từng phải giải quyết tranh cãi về quyền đại diện tại cơ quan này. Hồi tháng 9/2011, Đại hội đồng LHQ chấp thuận yêu cầu công nhận đại diện của chính phủ lâm thời Libya, sau khi Mỹ, Nga, Trung Quốc và các quốc gia châu Âu công nhận chính quyền mới.
Kyaw Moe Tun ngày 26/2 cho biết ông đại diện cho chính phủ của Cố vấn Suu Kyi, kêu gọi giúp đỡ nhằm đảo ngược “cuộc đảo chính quân sự bất hợp pháp và vi hiến”. Lời kêu gọi như của Kyaw Moe Tun rất hiếm khi xảy ra do nó trái ngược với quan điểm của giới lãnh đạo trong nước.
Video đang HOT
Các nghị sĩ dân cử Myanmar đã thành lập một ủy ban sau cuộc đảo chính và Kyaw Moe Tun nói rằng đây là “chính phủ được bầu hợp pháp, hợp lệ của Myanmar và cần được cộng đồng quốc tế công nhận”.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cam kết sẽ tăng ép từ cộng đồng quốc tế để “đảm bảo cuộc đảo chính này sẽ thất bại”. Hội đồng Bảo an LHQ bày tỏ quan ngại về tình trạng khẩn cấp do quân đội Myanmar ban bố, song không ra tuyên bố lên án cuộc đảo chính, do vấp phải sự phản đối của Nga và Trung Quốc, những nước kêu gọi không can thiệp “tình hình nội bộ” Myanmar.
Động lực thúc đẩy quân đội Myanmar đảo chính
5 năm cầm quyền thành công của cựu tổng thống Thein Sein được cho là đã khiến quân đội Myanmar nghĩ họ có thể điều hành đất nước tốt hơn Suu Kyi.
Myanmar đang bị nhấn chìm trong cuộc khủng hoảng chính trị trong gần một tháng qua, kể từ sau cuộc đảo chính của quân đội hôm 1/2. Ba người biểu tình đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với lực lượng an ninh, khi làn sóng biểu tình phản đối đảo chính sục sôi khắp cả nước.
Theo bình luận viên Toru Takahashi của Nikkei Asia, điều trớ trêu đối với Myanmar là cái chết đầu tiên của người biểu tình xảy ra ở Naypyitaw, nơi từng được mệnh danh là "thủ đô an toàn nhất thế giới" trước khi đảo chính xảy ra. Thủ đô Myanmar được chuyển từ Yangon tới Naypyitaw, khu vực nằm giữa cánh rừng, vào năm 2006, trong chế độ quân sự trước đây.
Cựu tổng thống Thein Sein (trái), lãnh đạo chính phủ dân sự Aung San Suu Kyi (giữa) và Thống tướng Min Aung Hlaing. Ảnh: Nikkei Asia.
Hầu hết người dân Myanmar không biết lý do thực sự đằng sau việc di dời thủ đô. Nhiều quan điểm khác nhau được đưa ra, như di tản chính phủ tới một khu vực nằm sâu trong đất liền để đề phòng một cuộc tấn công từ bên ngoài hoặc theo lời khuyên của một nhà chiêm tinh.
Một giả thuyết khác cho rằng chính quyền quân sự đã cố ngăn chặn biểu tình chống chính phủ bằng cách đưa cá cơ quan chính phủ tới một địa điểm mới, tách biệt khỏi sinh viên các trường đại học ở Yangon, những người thường lãnh đạo phong trào biểu tình dân chủ trong quá khứ.
"Quân đội dường như quá lạc quan về sự tách biệt này, khi các cuộc biểu tình hiện tại không chỉ bùng nổ ở Yangon mà còn lan rộng trên khắp cả nước", Takahashi cho hay.
Thống tướng Min Aung Hlaing, tổng tư lệnh quân đội Myanmar, hôm 8/2 có bài phát biểu đầu tiên trên truyền hình hậu đảo chính, nhấn mạnh rằng chính quyền quân sự hiện tại "khác" các chế độ quân sự trong quá khứ.
Takahashi cho rằng Min Aung Hlaing có thể muốn nhắc nhở công chúng về chính quyền của Thein Sein, người đã lãnh đạo Myanmar trong 5 năm kể từ 2011, chứ không phải chế độ quân sự kéo dài hơn nửa thế kỷ từ năm 1962 ở quốc gia này.
Dù cũng là một người thuộc phe quân đội, tổng thống Thein Sein đã được đánh giá cao cả trong và ngoài nước vì đã dẫn dắt quốc gia chuyển từ chế độ quân sự sang dân sự.
Trong cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của Myanmar trong 20 năm vào tháng 11/2010, đảng Đoàn kết Thống nhất và Phát triển (USDP), liên kết với quân đội, đã giành được 80% số ghế trong quốc hội. Cuộc bầu cử này không có sự tham gia của lãnh đạo ủng hộ dân chủ Aung San Suu Kyi, người đang bị quản thúc tại gia, cũng như đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD). Các quan sát viên bầu cử và truyền thông nước ngoài bị cấm vào Myanmar.
Chính quyền Thein Sein nhậm chức vào tháng 3/2011 sau khi chiến thắng bầu cử. Thein Sein, tướng cấp cao thứ 4 và là thủ tướng khi đó, đảm nhận chức tổng thống.
Ông Thein Sein nói chính phủ mới được dân lựa chọn, dù có những người từ chối công nhận việc chuyển sang chế độ dân sự của quốc gia này. Nhiều chỉ trích gay gắt cho rằng "nó đơn giản chỉ là thay bộ quân phục sang trang phục công sở".
Tuy nhiên, điều bất ngờ là chính quyền Thein Sein đã thúc đẩy cải cách. Để giải quyết các vấn đề về dân chủ hóa và nhân quyền, chính quyền này đã nới lỏng kiểm soát truyền thông và tổ chức đàm phán hòa bình với các cộng đồng dân tộc thiểu số.
Trong một động thái bất ngờ, Thein Sein muốn bắt tay hợp tác với Suu Kyi, khi mời bà tới phủ tổng thống và kêu gọi bà tham gia chính trường. Đưa tin về cuộc gặp này, đài truyền hình nhà nước Myanmar đã quay cảnh bức ảnh cố lãnh đạo Aung San, cha bà Suu Kyi và là người được xem như người khai sinh Myanmar hiện đại, được treo trên tường trong phòng làm việc của Thein Sein.
Thông qua nhiều cải cách dân chủ, Thein Sein đã thành công trong việc khiến Mỹ và châu Âu giảm các biện pháp trừng phạt đối với Myanmar và hiện đại hóa nền kinh tế. Để thu hút đầu tư nước ngoài, cựu tổng thống Myanmar đã sửa đổi luật đầu tư nước ngoài lần đầu tiên trong 25 năm và phát triển khu liên hợp công nghiệp hiện đại đầu tiên ở Thilawa, gần thành phố Yangon, với nguồn vốn hỗ trợ từ chính phủ và tư nhân Nhật Bản.
Thay vì cải cách từng bước như nhiều quốc gia khác trong khu vực, Myanmar chọn con đường khó khăn hơn khi vừa dân chủ hóa đất nước vừa tìm cách phát triển kinh tế.
Những cải cách triệt để đó có thể diễn ra ở Myanmar nhờ "thay đổi trong cơ chế đưa ra quyết sách của chính phủ quân sự", theo Toshihiro Kudo, giáo sư tại Viện nghiên cứu chính trị quốc gia ở Tokyo, Nhật Bản.
Khi còn là thủ tướng chính phủ quân sự, Thein Sein đã tham gia nhiều sự kiện quốc tế, như hội nghị của ASEAN. Điều đó khiến ông nhận ra sự "lạc hậu" của Myanmar và thúc đẩy ông quyết định cải cách.
Thein Sein được hỗ trợ bởi 4 bộ trưởng nội các có năng lực cao đều xuất thân từ quân đội, gồm bộ trưởng công nghiệp Soe Thein, bộ trưởng kế hoạch và phát triển kinh tế quốc gia Tin Naing Thein, bộ trưởng giao thông đường sắt Aung Min, cùng bộ trưởng tài chính và doanh thu Hla Tun.
Cải cách cũng được thúc đẩy khi Schwe Mann, chủ tịch hạ viện và tướng cấp cao thứ ba trong quân đội, mở đường cho việc hợp tác với Suu Kyi, dù ông này được cho là có mâu thuẫn với tổng thống Thein Sein.
"Người dân bắt đầu tin tưởng Thein Sein như một lãnh đạo liêm khiết, trong sạch", Takahashi cho hay.
Nhưng USDP đã chịu tổn thất lớn trong cuộc tổng tuyển cử năm 2015 trước sự ủng hộ áp đảo người dân dành cho bà Suu Kyi. Thein Sein chấp nhận thất bại và chúc mừng Suu Kyi, đồng thời cam kết chuyển giao quyền lực hòa bình.
Kết quả bầu cử đã cho thấy cái giá Myanmar phải trả khi theo đuổi tương lai dân chủ. Ngoài Thein Sein, người đã rút lui khỏi chính trị sau cuộc bầu cử 2015, 4 bộ trưởng theo chủ nghĩa cải cách và chủ tịch hạ viện cũng phải rút khỏi chính trường. Chính phủ mới của Myanmar không còn chính trị gia nào xuất thân từ quân đội có thể trở thành "đê chắn sóng" cho bà Suu Kyi.
Mối quan hệ Suu Kyi và Min Aung Hlaing, người vẫn giữ chức tổng tư lệnh nhờ gia hạn tuổi nghỉ hưu, nhanh chóng xấu đi liên quan tới vấn đề người Rohingya, nhóm thiểu số Hồi giáo ở Myanmar. Các cuộc gặp thường xuyên giữa họ dừng lại vào năm 2018.
Biểu tình đòi thả bà Aung San Suu Kyi ở thành phố Yangon hôm 25/2. Ảnh : AP.
Sau đó cuộc đảo chính 1/2 xảy ra. Khi các lãnh đạo có tư tưởng cải cách trong quân đội đã từ chức, "quá trình ra quyết sách bởi giới lãnh đạo từng khiến Suu Kyi thấy ngột ngạt đã hồi sinh", Kudo nói.
Trong 5 năm cầm quyền, chính quyền Thein Sein đã thành công hơn bất kỳ ai. Trong 5 năm sau đó, khó có thể nói chính quyền bà Suu Kyi đã giành được những thành tựu tốt hơn người tiền nhiệm, theo Takahashi.
Ông nhận định việc quân đội nghĩ dựa vào những gì xảy ra trong chính quyền Thein Sein, họ có khả năng điều hành đất nước tốt hơn bà Suu Kyi, cũng như thất bại đáng kinh ngạc trong hai cuộc bầu cử vừa qua, dường như là động lực thúc đẩy cho cuộc đảo chính.
"Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa nó có thể trở thành cái cớ hợp lý cho cuộc đảo chính. Và với những cuộc biểu tình không dứt, quân đội dường như không còn giải pháp nào khác cho cuộc khủng hoảng chính trị ngoại trừ việc chĩa súng về phía người dân", Takahashi viết.
Thống tướng Myanmar đứng sau vụ bắt Aung San Suu Kyi Trung Quốc khó xử với đảo chính Myanmar Biểu tình ở Myanmar ngày càng sục sôi Hoài nghi về lệnh trừng phạt Myanmar của Biden
Đại sứ Myanmar tại Liên hợp quốc tuyên bố tiếp tục chiến đấu sau khi bị sa thải Đại sứ Myanmar tại Liên hợp quốc hôm 27/2 cho biết sẽ tiếp tục "chiến đấu" sau khi chính quyền quân sự sa thải ông vì "phản bội đất nước". Đại sứ Myanmar tại Liên hợp quốc Kyaw Moe Tun hôm 27/2 tuyên bố sẽ tiếp tục chiến đấu dù chính quyền quân sự sa thải ông. Trước đó, ông đã kêu gọi...