Cuộc sống ở Ukraine thay đổi ra sao sau 2 năm xung đột với Nga?
Hai năm kể từ khi bùng phát xung đột với Nga, ở Ukraine, nhiều người vợ đã trở thành góa phụ, cha mẹ ngóng chờ những đứa con trai bị bắt làm tù binh, các lớp học trống không và nhiều nơi không còn nông dân trồng trọt.
Ngay tại làng Lozuvatka, cách t.iền tuyến khoảng 100km, khắp nơi đều có dấu hiệu cho thấy cuộc xung đột kéo dài 2 năm đã làm thay đổi bộ mặt Ukraine nghiêm trọng thế nào.
Alona Onyshchuk và cô con gái 5 t.uổi Anhelina đến thăm nghĩa trang của làng Lozuvatka vào một ngày mùa đông tuyết rơi. Chồng của Onyshchuk an nghỉ ở đó cùng 10 binh sĩ khác trong một khu vực mới có tên gọi “Hẻm anh hùng”.
“Chúng tôi không ngờ sẽ có nhiều người phải ngã xuống như vậy”, Onyshchuk chia sẻ với Reuters. Người chồng 38 t.uổi của cô, một tài xế và thợ cơ khí trước xung đột, đã t.hiệt m.ạng vào cuối năm 2022 khi đang tham gia chiến đấu gần thành phố miền đông Bakhmut.
Các khu chôn cất tương tự đã xuất hiện trên khắp Ukraine, là minh chứng cho cuộc giao tranh khốc liệt hiện đã bước sang năm thứ 3 và vẫn chưa có hồi kết. Những ụ đất mới đào thường được đ.ánh dấu bằng cây thánh giá gỗ đơn sơ, ảnh của người mất, những bông hoa và quốc kỳ Ukraine màu xanh vàng.
Giao tranh ở t.iền tuyến phía đông và phía nam Ukraine cách xa khu định cư với khoảng 6.800 dân ở miền trung đất nước này. Song, người dân của làng vẫn bị ảnh hưởng sâu sắc.
Quy mô thương vong của quân đội Ukraine là một bí mật quốc gia được bảo vệ nghiêm ngặt. Các quan chức phương Tây ước tính hàng chục nghìn người đã t.hiệt m.ạng và hàng chục nghìn người khác bị thương.
Cuộc sống bị đảo lộn
Ngoài thương vong, xung đột còn tác động đến hầu hết mọi khía cạnh đời sống của người Ukraine. Onyshchuk đã bỏ việc ở một cửa hàng tạp hóa khi mang thai Anhelina và quá trình tìm việc mới càng trở nên khó khăn hơn do trường mẫu giáo địa phương đã đóng cửa.
Mọi trường học ở Lozuvatka, cách thủ đô Kiev khoảng 350km về phía đông nam, đều phải tạm dừng hoạt động. Hệ thống hầm tránh bom của các cơ sở này không đủ lớn để chứa tất cả học sinh trong trường hợp xảy ra không kích.
Mặc dù các vụ tấn công trực tiếp bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Nga vào Lozuvatka rất hiếm khi xảy ra, nhưng ngôi làng nằm gần thị trấn sản xuất thép trọng điểm Kryvyi Rih, nơi thường xuyên bị tập kích, dẫn đến còi báo động vang rền ở các khu vực xung quanh.
Tại một trong 3 trường học của Lozuvatka, thầy giáo Svitlana Anisimova đang đứng trước máy tính trong một lớp học trống không để giảng bài trực tuyến về hệ mặt trời cho một nhóm học sinh 10 – 11 t.uổi. Tháng 8/2023, Quỹ t.rẻ e.m Liên Hợp Quốc (UNICEF) thống kê, chỉ có khoảng 1/3 t.rẻ e.m trong độ t.uổi đi học trên khắp Ukraine tham dự các lớp học trực tiếp đầy đủ. Hơn 1.300 trường học ở những khu vực nằm dưới sự kiểm soát của Kiev trên khắp toàn quốc đã bị phá hủy hoàn toàn trong xung đột.
Thầy Anisimova nhấn mạnh, giáo dục từ xa không thể thay thế cho việc đến các lớp học trực tiếp, vì nó ảnh hưởng lớn đến các khả năng học tập và tương tác xã hội của t.rẻ e.m.
Hiệu trưởng Iryna Pototska tiết lộ, khoảng 40 trong tổng số 136 học sinh tại trường có cha mẹ được điều động tham gia quân ngũ. Trong cùng tòa nhà, bà Pototska đang giúp các phụ nữ địa phương đóng gói thực phẩm và đồ uống cũng như lưới ngụy trang gửi cho quân đội Ukraine. Những mạng lưới tình nguyện như vậy đã mọc lên khắp đất nước, là nguồn cung quan trọng cho binh lính.
Video đang HOT
Yuliia Samotuha, một giáo viên 34 t.uổi đang nghỉ thai sản, chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động tình nguyện trong làng, nhận yêu cầu từ các đơn vị quân đội, phân chia công việc cho các hộ gia đình và giao hàng hóa đóng gói vào hộp. Lái xe dọc theo các con đường băng tuyết để đến gặp một tình nguyện viên, cô kể bản thân đã chấm dứt quan hệ với một số bạn bè vì có vài người không sẵn sàng trợ giúp quân đội.
Tù binh
Ngoài những người t.hiệt m.ạng còn có những người mất tích. Các quan chức Ukraine thống kê, khoảng 8.000 người, bao gồm cả dân thường và binh sĩ, đã bị phía Nga bắt giữ làm tù binh trong xung đột.
Khoảng 3.000 người, hầu hết là quân nhân, đã được phóng thích trong hàng chục cuộc trao đổi tù binh. Tuy nhiên, vẫn còn hàng nghìn gia đình đang ngóng đợi số phận của những người thân bị bắt giữ. Trong số đó có hai cư dân Lozuvatka là Tetiana Terletska và Yurii Terletskyi. Cậu con trai Denys, 29 t.uổi của họ, thành viên lực lượng vệ binh quốc gia từ năm 2021, đã bị bắt khi đang chiến đấu ở thành phố cảng Mariupol, phía đông nam Ukraine vào tháng 5/2022.
“Chúng tôi muốn chứng tỏ không ai quên họ. Chúng tôi sẽ luôn đấu tranh vì họ như họ đã chiến đấu vì chúng tôi”, bà Terletska phát biểu tại một cuộc biểu tình của hàng chục người ở Kryvyi Rih nhằm yêu cầu chính phủ Ukraine làm tất cả những gì có thể để giải cứu các tù binh.
Tiến thoái lưỡng nan
Tại một trang trại lớn ở địa phương, ông chủ Oleksandr Vasylchenko đã phải để những nhân viên thiết yếu tham gia lực lượng vũ trang. Ông lo ngại sẽ sớm có thêm nhiều người nữa rời đi, trong khi các máy móc cần thiết để thu hoạch hoa hướng dương, lúa mì và lúa mạch sẽ bị hỏng.
Theo chính quyền địa phương, hơn 1/3 số lao động nông trại lành nghề ở Lozuvatka đã được huy động vào quân ngũ. Điều đó cho thấy tác động của xung đột đối với ngành nông nghiệp, xương sống của nền kinh tế Ukraine.
Những thách thức đó đặt ra một tình thế tiến thoái lưỡng nan đối với Kiev, khi chính phủ đang tìm cách huy động thêm 450.000 – 500.000 người khác tham gia quân ngũ. Các chuyên gia cảnh báo, nếu cố gắng huy động quá nhiều quân, điều đó có thể sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế vốn đã bị xung đột tàn phá.
Tại làng Lozuvatka, cặp vợ chồng trẻ Anastasiia và Oleksandr Korobchenko đang sống trong một ngôi nhà do bạn bè tìm giúp sau khi họ phải rời bỏ quê hương ở vùng Luhansk để tới miền đông lúc Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine cuối tháng 2/2022. Họ nằm trong số 3,7 triệu người Ukraine phải đi sơ tán trong nước để tránh giao tranh, theo một nghiên cứu do Ngân hàng Thế giới, Liên Hợp Quốc, Ủy ban châu Âu (EU) và Kiev phối hợp tiến hành. Thêm 5,9 triệu người Ukraine khác đã rời bỏ đất nước đi lánh nạn.
Mặc dù gia đình Korobchenko đã tìm được việc làm ở Lozuvatka, nhưng họ vẫn chưa muốn sinh con vì “không biết điều gì sẽ xảy ra với mình vào ngày mai”.
Ngồi làm việc tại thư viện địa phương, Anastasiia, 23 t.uổi khẳng định, Ukraine cần phải chiến đấu tới cùng để giành lại quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ đã lọt vào tay quân Nga. Theo Reuters, quan điểm này hiện phổ biến ở Ukraine, ngay cả khi các lực lượng Kiev đang phải chịu áp lực ngày càng tăng từ quân đội lớn hơn và được trang bị tốt hơn của nước láng giềng, trong bối cảnh sự hỗ trợ quân sự của phương Tây dành cho Ukraine đang bị đình trệ.
Cách Nga tránh được phá sản kinh tế sau 2 năm xung đột với Ukraine
Gần 2 năm sau cuộc xung đột ở Ukraine, nền kinh tế Nga vẫn tỏ ra kiên cường. Nga vẫn còn đủ nguồn lực để duy trì cuộc chiến bất chấp doanh thu từ dầu mỏ giảm đáng kể.
Trong khi các hoạt động thời chiến đã hỗ trợ nền kinh tế thì Nga cũng bước vào cuộc chiến với tư thế kinh tế vững chắc. Ảnh: RIA Novosti
Theo mạng tin Business Insider ngày 19/2, nền kinh tế thời chiến của Nga đang bùng nổ. Điều đó nghe có vẻ phi lý, nhưng tăng trưởng GDP không phải là điều bất thường trong thời kỳ xung đột.
Trong khi có những nghi ngờ về tính chính xác và đầy đủ của dữ liệu kinh tế màu hồng mà Nga đã công bố trong hai năm qua, Moskva có vẻ sẵn sàng đảm bảo nguồn lực cho cuộc chiến ở Ukraine năm thứ 3 - dù các cuộc chiến đều rất tốn kém.
Hassan Malik, chiến lược gia vĩ mô toàn cầu và chuyên gia về Nga tại công ty quản lý đầu tư Loomis Sayles có trụ sở tại Boston, nói: "Từ quan điểm kinh tế thuần túy, Nga có dư địa đáng kể để tiếp tục tiến hành giao tranh".
Suy cho cùng, Nga đã tự bảo vệ mình khỏi các lệnh trừng phạt kể từ năm 2014, khi nước này phải hứng chịu một loạt hạn chế thương mại sau khi sáp nhập Crimea từ Ukraine. Trên hết, kinh tế Nga vẫn được hỗ trợ bởi doanh thu từ việc bán dầu.
Dưới đây là cách giúp Nga duy trì nền kinh tế của mình vững mạnh ngay cả sau hai năm tiến hành xung đột.
Thứ nhất, tiến hành xung đột bên ngoài biên giới của mình. Một lý do quan trọng khiến nền kinh tế Nga vẫn đang phát triển là do vị trí của cuộc chiến. Chuyên gia Malik nói: "Giao tranh đang diễn ra chủ yếu trên lãnh thổ Ukraine và phá hủy phần lớn cơ sở hạ tầng của Ukraine, do đó tác động trực tiếp đến năng lực sản xuất và các hộ gia đình Nga là tương đối hạn chế".
Theo số liệu thống kê chính thức, năm 2022, năm đầu tiên của cuộc xung đột, nền kinh tế Nga suy giảm 1,2% GDP. Các nhà phân tích được Reuters thăm dò dự báo GDP của Nga sẽ tăng 3,1% vào năm 2023. Nga vẫn chưa công bố mức tăng trưởng GDP cả năm cho năm 2023.
Để so sánh, GDP của Ukraine đã giảm 29,1% vào năm 2022 và ngân hàng trung ương nước này dự báo kinh tế Ukraine sẽ tăng trưởng 4,9% vào năm 2023. Ngân hàng này cũng chưa công bố số liệu tăng trưởng chính thức.
Chiến lược gia Malik giải thích: "Trong kịch bản mà xung đột không diễn ra trên lãnh thổ của bạn, giao tranh có thể đóng vai trò là một cú sốc lớn về nhu cầu, đặc biệt là đối với nguồn cung cho cuộc chiến. Đó là điều đã xảy ra ở Nga: Xung đột đã thúc đẩy nền kinh tế".
Thứ hai, tạo ra nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ thời chiến. Tiếp đó, có nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ giúp duy trì xung đột.
Quân đội Nga cần nguồn cung cấp vật chất - những thứ như vũ khí, đạn dược và nhiều trang thiết bị liên quan khác. Nhu cầu thúc đẩy các ngành sản xuất những hàng hóa đó - đặc biệt là trong nước, vì nhập khẩu vào Nga bị hạn chế do lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Xung đột cũng cần có nhân lực. Nga đang phải đối mặt với một cuộc suy giảm nhân khẩu học với dân số giảm và tỷ lệ sinh giảm ngay cả trước cuộc chiến với Ukraine. Khi xung đột nổ ra, gần 1 triệu người Nga - bao gồm cả nam giới trong độ t.uổi nhập ngũ - đã rời bỏ quê hương, khiến nguồn lao động của nước này càng bị thu hẹp hơn nữa.
Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin huy động nam giới tham gia chiến tranh đã tạo ra tình trạng thiếu lao động kéo dài kể từ năm 2022. Năm ngoái, Nga phải đối mặt với tình trạng thiếu 5 triệu công nhân khi lực lượng lao động trống tăng gần 5% so với một năm trước. Vào tháng 11/2023, Nga có tỷ lệ thất nghiệp thấp kỷ lục là 2,9%.
Nhờ thiếu nhân lực, t.iền lương đã tăng lên - từ đó hỗ trợ tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.
Nga vẫn duy trì kinh tế ổn định bất chấp cuộc xung đột với Ukraine. Ảnh: UNIAN
Thứ ba, tự chủ về vũ khí và sản xuất hàng hóa. Nga là một nền kinh tế lớn toàn cầu lớn thứ tám thế giới vào năm 2022 một phần nhờ vào vị thế vững chắc của nước này là nhà sản xuất các mặt hàng như dầu, khí đốt tự nhiên, lúa mì và kim loại.
Tuy nhiên, không giống như nhiều quốc gia, Nga cũng có khả năng tự cung tự cấp trong sản xuất các mặt hàng quan trọng như dầu, khí đốt tự nhiên và lúa mì, điều này đã giúp Moskva vượt qua nhiều năm trừng phạt.
Chiến lược gia Malik nói: "Mặc dù các biện pháp trừng phạt và hạn chế thương mại của phương Tây chắc chắn đã có một số tác động nhỏ đến nền kinh tế Nga, nhưng tác động này đặc biệt hạn chế đối với ngành công nghiệp quốc phòng Nga, vốn phần lớn đang tự cung tự cấp".
Theo chuyên gia Malik, là một trong những nhà xuất khẩu vũ khí hàng đầu thế giới, Nga cũng có thể tự cung cấp cho mình hầu hết các nhu cầu quốc phòng, ngay cả đối với các loại vũ khí phức tạp.
Điều này, cùng với các biện pháp mà Nga đã áp đặt để thúc đẩy nền kinh tế - bao gồm nhập khẩu lưỡng dụng, chuyển hướng sang các thị trường xuất khẩu thay thế như Trung Quốc và Ấn Độ, cũng như các chuỗi cung ứng mới - càng làm giảm tác động của các lệnh trừng phạt từ phương Tây đối với ngành công nghiệp quốc phòng và nền kinh tế thời chiến của Nga.
Thứ tư, kích thích và ổn định nền kinh tế bằng các khoản trợ cấp và chính sách. Các khoản trợ cấp, chi tiêu và chính sách của chính phủ cũng đang hỗ trợ nền kinh tế Nga.
Chính phủ Nga đã triển khai các loại khoản vay trợ cấp khác cho các doanh nghiệp, nhằm kích thích hơn nữa nhu cầu trong nền kinh tế.
Các nhà hoạch định chính sách Nga cũng nhanh chóng vào cuộc để ổn định thị trường và nền kinh tế sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra. Họ đã thực hiện các bước bao gồm đóng cửa Sở giao dịch Moskva trong nhiều tuần, áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn và quản lý chính sách t.iền tệ.
Sergei Guriev, cựu kinh tế trưởng tại Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu, cho biết trong một cuộc trao đổi vào tháng trước: "Việc đó được thực hiện khá nhanh chóng".
Thứ năm, duy trì nợ nước ngoài ở mức thấp và xuất khẩu mạnh. Nga bước vào cuộc xung đột với ít nợ nước ngoài và tài khoản vãng lai của nước này thặng dư một phần nhờ tác động của xung đột lên giá cả hàng hóa.
Chuyên gia Malik giải thích: "Những diễn biến như vậy đã bù đắp rất nhiều cho các động thái của phương Tây như đóng băng tài sản dự trữ của ngân hàng trung ương Nga".
Nga cũng đã phân bổ gần 1/3 ngân sách năm 2024 của mình cho chi tiêu quốc phòng, bất chấp mọi lệnh trừng phạt mà nước này phải gánh chịu.
Trong năm qua, các chuyên gia và một số nhà kinh tế đều cho rằng Nga có đủ nguồn lực để tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine trong vài năm.
Alex Iskov, chuyên gia kinh tế tại Bloomberg Economics, cho biết trong một báo cáo ngày 17/1 rằng tài sản lưu động của quỹ tài sản quốc gia Nga sẽ được duy trì thêm một hoặc hai năm nữa nếu giá xuất khẩu dầu của nước này giảm xuống dưới 50 USD/thùng. Giá trung bình của dầu thô Urals hàng đầu của Nga là khoảng 63 USD/thùng vào năm 2023.
Nga tố binh lính NATO cải trang để can dự vào xung đột, Ukraine b.ắn hạ 2 máy bay Nga tố binh lính NATO cải trang thành lính đ.ánh thuê để can thiệp vào xung đột Ukraine. Không quân Ukraine b.ắn hạ 2 máy bay chiến đấu của Nga ở miền đông. Theo RT, trong ngày 19/2, Tướng Sergey Rudskoy, Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội Nga, đã lên tiếng cáo buộc binh lính NATO đang trực tiếp can thiệp vào...