Cuộc chiến tuyệt vọng suốt 24 giờ ngăn vỡ đ.ập thủy điện ở Lào
Các kỹ sư đã vật lộn suốt 24 giờ nhằm ngăn chặn sự cố vỡ đ.ập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy ở Lào nhưng thất bại vì mưa lớn, Chủ thầu Hàn Quốc SK Engineering & Construction Co khẳng định và cho biết thêm rằng, họ đã hỗ trợ nỗ lực cứu hộ sau khi một đ.ập phụ trị giá 1 tỷ USD bị vỡ, đẩy khoảng 6.600 người vào cảnh vô gia cư.
Kỹ sư vật lộn sửa đ.ập suốt 24 giờ
T.rẻ e.m và người lớn ngồi trên mái của ngôi nhà bị ngập giữa biển nước chờ cứu hộ.
Ngày 25.7, công tác tìm kiếm cứu hộ hàng trăm người mất tích vì sự cố vỡ đ.ập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy ở tỉnh Attapeu, phía Nam Lào vẫn tiếp diễn.
Con đ.ập bị vỡ đêm 23.7 được gọi là “Đ.ập yên D”. Đây là một con đ.ập phụ trong mạng lưới 2 đ.ập chính và 5 đ.ập phụ của dự án thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy do các nhà thầu Thái Lan, Hàn Quốc và Lào phụ trách. Con đ.ập này thực tế mới hoàn thành 90% và dự kiến bắt đầu được đưa vào hoạt động thương mại vào năm tới.
Sau khi đ.ập vỡ, công ty SK Engineering & Construction, chủ thầu Hàn Quốc cho biết, họ đã cảnh báo trước với chính quyền về thảm họa đồng thời phối hợp với các nhà chức trách để sơ tán các làng nằm dưới hạ lưu của dự án trong khi các kỹ sư cố hết sức để ngăn đ.ập vỡ.
Theo SK Engineering & Construction, các vết nứt đầu tiên được phát hiện trên đ.ập vào ngày 22.7. Đến 21h cùng ngày theo giờ địa phương – Đ.ập yên D bị phát hiện hư hại một phần.
Lúc này, nhà thầu bắt đầu phát cảnh báo với chính quyền và dân làng gần đ.ập được yêu cầu sơ tán. Một đội kỹ sư được cử đến gia cố vết nứt trên đ.ập nhưng gặp nhiều khó khăn vì mưa lớn gây hư hại nhiều con đường, khiến giao thông bị gián đoạn.
Khoảng 3h sáng ngày 23.7, người ta bắt đầu xả nước từ một trong các đ.ập chính (đ.ập Xe-Namnoy) để cố gắng giảm mực nước trong đ.ập phụ.Đến 12h trưa cùng ngày, chính quyền địa phương đã ra lệnh cho dân làng ở hạ lưu sơ tán ngay lập tức sau khi biết rằng con đ.ập có thể bị hư hại nghiêm trọng hơn.
Vào 18h ngày 23.7, giới chức trách xác nhận có nhiều vết nứt nghiêm trọng hơn ở đ.ập yên D và khoảng 2 tiếng sau đó (tức 20h cùng ngày) con đ.ập phụ này bị vỡ, xả thẳng 5 tỷ lít nước xuống hạ lưu, nhấn chìm nhiều ngôi làng cùng hàng nghìn ngôi nhà.
Theo BBC, 1h30 ngày 24.7, một ngôi làng gần đ.ập nhất bị nước “nuốt chửng” và đến 9h30 thì 7 ngôi làng khác cũng chịu chung số phận.
Dòng nước lũ ào ào đổ về hạ lưu
Trong một tuyên bố ngày 24.7, Ratchaburi Electricity Generating Holding, nhà thầu Thái Lan cũng cho biết con đ.ập bị vỡ do “mưa lớn liên tục” dẫn đến một lượng nước lớn chảy vào hồ chứa của dự án”.
Kết quả là, nước tràn xuống vùng hạ lưu và chảy vào sông Xe-Pian khiến mực nước sông dâng cao gây ngập lụt cho các ngôi làng. Ước tính, có 1.005 gia đình đã bị ảnh hưởng, ít nhất 20 người t.hiệt m.ạng và khoảng 100 người vẫn còn mất tích trong vụ vỡ đ.ập, theo Boomberg.
Video đang HOT
Hiện nhà thầu SK Engineering and Construction đã thành lập đội xử lý khủng hoảng để ứng phó với trận lũ sau sự cố vỡ đ.ập ở Lào. Phát ngôn viên công ty cho biết chủ tịch Ahn Jae-hyun và nhiều quan chức đã lên đường tới Lào để đ.ánh giá thiệt hại do lũ gây ra. Nhà thầu này cũng triển khai một số trực thăng để phối hợp với giới chức tỉnh Attapeu trong hoạt động cứu hộ nhằm giải cứu những người còn đang bị mắc kẹt.
Hoạt động cứu hộ khó khăn
Nỗ lực cứu hộ khó khăn vì mạng lưới giao thông, thông tin liên lạc bị gián đoạn
Lực lượng cứu hộ Lào đang sử dụng trực thăng và thuyền để sơ tán những người dân còn bị mắc kẹt đồng thời kêu gọi các cơ quan chính quyền và cộng đồng viện trợ khẩn cấp quần áo, lương thực, nước uống và thuốc men cho người dân vùng bị ảnh hưởng.
Những cảnh quay tại hiện trường vụ vỡ đ.ập cho thấy, nhiều người sống sót tụ tập trên mái những ngôi nhà bị ngập nước, mong ngóng được cứu thoát. Một số người khác ôm theo con cái và đồ đạc cố lội qua vùng bị ngập để đến nơi an toàn hơn. Trong một video của ABC Laos, một người phụ nữ vừa khóc vừa cầu khấn và nói với nhân viên cứu hộ rằng mẹ cô vẫn đang mắc kẹt trên cây khi cô được sơ tán trên một chiếc thuyền.
Thông tin về vụ vỡ đ.ập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy với Reuters, một quan chức cao cấp của chính phủ Lào từ chối nêu tên vì không được phép phát ngôi với truyền thông cho biết, công tác cứu hộ đang gặp nhiều khó khăn vì vùng bị ảnh hưởng là khu vực xa xôi, hẻo lánh, hơn nữa mưa lớn đã khiến giao thông và thông tin liên lạc bị gián đoạn. Attapeu là một tỉnh nông nghiệp, nằm ở cực nam của Lào chủ yếu giáp với Việt Nam ở phía đông và Campuchia ở phía nam.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực cứu hộ hôm nay nhưng rất khó khăn. Tình hình rất khó khăn. Hàng chục người đã c.hết. Con số này có thể cao hơn”, vị quan chức cho biết qua điện thoại trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Reuters.
Trong khi đó, nhà thầu SK Engineering and Construction cho biết, khu vực này đang phải chịu lượng mưa lớn gấp ba lần bình thường. Dòng nước chảy nhanh xuống hạ lưu, nơi vốn đã ngập nước và gây ra nhiều thiệt hại hơn.
Hiện 7 ngôi làng với 1.300 hộ và hơn 6.000 người vẫn đang bị ngập trong nước lũ sau vụ vỡ đ.ập. Ông Soulichanh Phonkeo, giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Attapeu cho biết nhiều nạn nhân bị nước lũ cuốn đi, nhưng một số người đã bám được vào các ngọn cây và thoát đến nơi an toàn.
“Chúng tôi đang cần một lượng lớn thuyền để cứu họ khỏi khu vực nguy hiểm”, ông nói.
Theo Boomberg, Liên Hợp Quốc lo ngại, nhiều người trong số những nạn nhân bị mất tích có thể đã t.hiệt m.ạng. Liên Hợp Quốc và các quốc gia bao gồm Singapore, Thái Lan cho biết, họ sẵn sàng giúp đỡ nếu Lào cần trợ giúp.
Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng đã thông báo Quân khu 5, Quân đoàn 3, Quân chủng Phòng không – Không quân và Binh đoàn 18 sẵn sàng lực lượng, phương tiện giúp nước bạn theo lệnh của của Bộ khi được yêu cầu.
Ông Võ Văn Mừng, Chủ tịch Hội Người Việt Nam tỉnh Attapeu, cho biết theo báo cáo từ Sở Ngoại vụ tỉnh Attapeu, số người Việt N.am s.inh sống tại khu vực bị ảnh hưởng của vụ vỡ đ.ập thủy điện Xepien Senamnoi đều an toàn. Hiện người dân khu vực bị ảnh hưởng đã được hỗ trợ lương thực gồm gạo, mỳ tôm, cá khô…
Ông Nguyễn Duy Quận, Tham tán phụ trách lãnh sự, Đại sứ quán Việt Nam tại Lào cũng cho biết, tất cả 15 gia đình người Việt ở khu vực bị ảnh hưởng sau vỡ đ.ập thủy điện đều an toàn. Đại sứ quán Việt Nam tại Lào cũng đang phối hợp với giới chức sở tại để tiến hành công tác bảo hộ công dân nếu có người Việt bị ảnh hưởng.
Theo Danviet
Chiến lược trở thành 'ắc quy châu Á' bằng thủy điện của Lào
Lào muốn trở thành quốc gia xuất khẩu thủy điện lớn nhất khu vực, nhưng cũng làm dấy lên quan ngại về môi trường và an toàn.
Người dân chạy lũ sau sự cố vỡ đ.ập Xe Pian-Xe Namnoy. Video: Attapeu Today.
Một trong năm đ.ập phụ tại dự án thủy điện Xe Pian-Xe Namnoy ở tỉnh Attapeu, đông nam Lào tối 23/7 bị vỡ, khiến lượng nước khổng lồ trút xuống hạ lưu, gây ngập nặng 7 ngôi làng, nhiều người c.hết và mất tích. Dự án xây đ.ập Xe Pian-Xe Namnoy có giá trị hơn một tỷ USD, được coi là một phần trong chiến lược xây hàng loạt nhà máy thủy điện của Lào để thực hiện tham vọng trở thành "ắc quy của châu Á", theo Reuters.
Dự án đ.ập Xe Pian-Xe Namnoy với công suất 410 MW được khởi công từ năm 2013 và dự kiến được đưa vào vận hành vào đầu năm 2019. Đây là một phần trong đại dự án của Công ty Năng lượng Xe Pian Xe Namnoy (PNPC) được thành lập năm 2012 ở tỉnh Pakse, với mục tiêu xây dựng một loạt đ.ập thủy điện trên các sông Houay Makchanh, Xe Namnoy và Xe Pian.
PNPC dự tính xuất khẩu 90% lượng điện sản xuất từ các dự án này sang Thái Lan, 10% còn lại được hòa vào mạng lưới điện địa phương. Chính sách này được cho là theo chiến lược sản xuất và bán điện cho các nước láng giềng của chính phủ Lào, nhằm tận dụng lợi thế về thủy điện của quốc gia này.
Lào được coi là địa điểm lý tưởng để xây dựng các đ.ập thủy điện. Theo ước tính của Hiệp hội Thủy điện Quốc tế (IHA), Lào có tiềm năng thủy điện tới 26,5 GW, thuộc một trong những quốc gia Đông Nam Á có tài nguyên thủy điện dồi dào nhất.
Với lợi thế lượng mưa trung bình hàng năm lớn, địa hình nhiều đồi núi và mật độ dân số thấp, Lào có thể khai thác được khoảng 18 GW điện trong tiềm năng của mình, theo IHA. Vị trí địa lý của Lào cũng là nơi sông Mekong và nhiều nhánh phụ của nó chảy qua, đóng góp khoảng 35% tổng lưu lượng của sông Mekong.
Thủy điện được coi là giải pháp cung cấp năng lượng giá rẻ ở Lào. Tuy nhiên, trước năm 1993, cả nước Lào mới chỉ có 4 nhà máy thủy điện được đưa vào vận hành, cung cấp 206 MW điện. Ngành năng lượng của Lào tăng trưởng mạnh mẽ khi chính phủ mở cửa lĩnh vực này cho các nhà đầu tư nước ngoài từ năm 1993.
Trong 20 năm qua, với sự tham gia của nhà thầu nước ngoài, các dự án thủy điện của Lào đã sản xuất ra hơn 3,5 GW điện. Hiện tại, quốc gia này đang có 10 đ.ập thủy điện được đưa vào vận hành, gần 20 công trình khác đang được xây dựng và hàng chục dự án đang được hoạch định.
Theo hãng thông tấn Lào LNA, đến năm 2017, Lào có 46 nhà máy thủy điện đang hoạt động và 54 nhà máy khác đang được xây dựng hoặc quy hoạch. Chính phủ Lào có kế hoạch xây thêm 54 đường dây tải điện và 16 trạm biến áp đến năm 2020 để phục vụ mục tiêu có 100 nhà máy thủy điện với tổng công suất 28.000 MW.
Hiện nay, Lào đang xuất khẩu 2/3 sản lượng từ các nhà máy thủy điện, nguồn thu từ bán điện chiếm tới gần 30% tổng thu xuất khẩu của Lào. Năm 1993, Lào và Thái Lan ký bản ghi nhớ thỏa thuận (MOU) đầu tiên, trong đó Lào nhất trí bán 1.500 MW điện cho Thái Lan. Bản ghi nhớ này sau đó được điều chỉnh nhiều lần theo nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Thái Lan. Theo thỏa thuận mới nhất, Lào sẽ cung cấp khoảng 7.000 MW điện cho Thái Lan đến năm 2020.
Khu vực vỡ đ.ập thủy điện ở Lào. Bấm vào ảnh để xem chi tiết.
"Nếu Lào muốn thoát khỏi tình trạng kém phát triển nhất vào năm 2020, việc phát triển các dự án đ.ập thủy điện ở sông Mekong là lựa chọn duy nhất", Thứ trưởng Năng lượng và Mỏ Lào Viraphonh Viravong từng nhiều lần tuyên bố, theo Viện Lowy.
"Lào không phải là một công xưởng sản xuất với nhiều công nhân có tay nghề cao, nhưng thứ họ có là các ngọn đồi và rất nhiều nước. Thế nên chiến lược của quốc gia này là biến Lào trở thành nơi sản xuất điện cho cả châu Á", nhà báo Frederic Spohr thường trú tại Lào nói với tờ DW của Đức.
Gây lo ngại về môi trường và an toàn
Trọng tâm trong chiến lược "ắc quy châu Á" của Lào là đại dự án thủy điện Xayaburi trên sông Mekong do tập đoàn CH Karnchang của Thái Lan phụ trách. Theo truyền thông nhà nước Lào, dự án này có kinh phí 3,5 tỷ USD, có thể sản xuất 1.285 MW điện phục vụ xuất khẩu, nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều lo ngại về môi trường sinh thái, theo Investvine.
Các nhà hoạt động bảo vệ môi trường đã nhiều lần lên tiếng về các dự án thủy điện của Lào trên sông Mekong, cho rằng chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến dòng chảy của nước, hoạt động của các loài cá và phù sa xuống hạ lưu, đe dọa sinh kế hàng chục triệu người sống dọc dòng sông.
Một báo cáo của Ủy hội Sông Mekong cho biết các dự án thủy điện trên dòng sông này làm sụt giảm sản lượng lúa, số lượng cá và phù sa ở vùng hạ nguồn, nơi các quốc gia như Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar và Việt Nam đóng góp khoảng 15% sản lượng lúa gạo toàn cầu, theo thống kê của tạp chí Economist.
Đến đầu năm 2012, Lào phải ngừng dự án xây dựng đ.ập Xayaburi để nghiên cứu, xử lý những lo ngại về môi trường do công trình gây ra, theo BBC. Sau khi chỉnh sửa thiết kế của đ.ập, Lào tiếp tục dự án Xayaburi vào tháng 11/2012.
Ngoài tác động về môi trường do các con đ.ập thủy điện gây ra, các nhà hoạt động cũng nêu lo ngại về mức độ an toàn của các dự án ngăn dòng chảy này. Trong nhiều năm qua, các nhóm hoạt động như Tổ chức Sông ngòi Quốc tế có trụ sở ở Mỹ đã cảnh báo rằng các con đ.ập ở Lào có thể không chống chịu được với các điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt. "Những sự kiện thời tiết cực đoan và khó lường đang ngày càng trở nên phổ biến ở Lào và khu vực xung quanh do biến đổi khí hậu", tổ chức này cho biết.
Năm 2013, Lào đã phải hứng chịu một trong những thiên tai tồi tệ nhất khi 5 đợt mưa lớn liên tiếp kéo dài suốt ba tháng, gây ra tình trạng ngập lụt nghiêm trọng, ảnh hưởng tới khoảng 347.000 người.
Năm ngoái, đ.ập thủy điện Nam Ao ở tỉnh Xieng Khuang bị vỡ, gây ra lũ quét làm hư hại tài sản và đe dọa tính mạng người dân. Sự cố này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về các tiêu chuẩn an toàn trong việc xây dựng nhà máy thủy điện ở Lào.
Tổ chức Sông ngòi Quốc tế cho rằng hệ thống cảnh báo thiên tai ở Lào chưa hoạt động hiệu quả. "Sự cố vỡ đ.ập Xe Pian-Xe Namnoy cho thấy các hệ thống cảnh báo trong xây dựng và vận hành đ.ập vẫn chưa phù hợp. Cảnh báo về vỡ đ.ập dường như được phát ra quá muộn và không hiệu quả trong việc đảm bảo người dân sơ tán an toàn".
Chủ thầu Hàn Quốc SK Engineering & Construction cho biết họ phát hiện vết nứt trên đ.ập vào ngày 22/7, nhưng đến 21h cùng ngày mới phát cảnh báo tới chính quyền địa phương để bắt đầu sơ tán các hộ dân sống gần đ.ập.
Nước lũ ngập gần tới nóc nhà sau sự cố vỡ đ.ập Xe Pian - Xe Namnoy. Ảnh: Attapeu Today.
Sau nỗ lực gia cố vết nứt bất thành, nhà thầu bắt đầu cho xả nước một đ.ập chính lúc 3h sáng 23/7, nhưng đến 12h, chính quyền địa phương mới ra lệnh cho người dân ở hạ lưu sơ tán. Đến 20h cùng ngày, đ.ập phụ bị vỡ, nhấn chìm các ngôi làng, cuốn trôi hàng trăm người cùng nhiều tài sản.
"Vụ vỡ đ.ập Xe Pian-Xe Namnoy đặt ra những câu hỏi rất nghiêm túc về quá trình quy hoạch và quản lý các đ.ập thủy điện ở Lào", Maureen Harris, thành viên Tổ chức Sông ngòi Quốc tế, nói. "Đây là dự án do tư nhân quản lý và tôi tin rằng nhiều dự án thủy điện khác ở Lào giờ đây cần được đặt dưới sự giám sát lập tức để tránh thảm họa tái diễn".
Thành Nguyễn
Theo VNE
TRỰC TIẾP: Việt Nam họp khẩn sau vụ vỡ đ.ập thủy điện ở Lào Chiều 25.7, Ban Chỉ đạo T.Ư về Phòng chống thiên tai tổ chức cuộc họp khẩn liên quan đến vụ việc vỡ đ.ập thuỷ điện Xe Pian-Xe Namnoy ở tỉnh Attapeu, đông nam Lào và những tác động tới Việt Nam để đưa ra những giải pháp ứng phó. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Trưởng Ban Chỉ đạo T.Ư về Phòng chống thiên tai...
