Cuộc chiến tranh giành Bắc Cực: Mỹ cần hợp tác với Nga

Bắc Cực không nên trở thành một điểm nóng mới của sự cạnh tranh giữa các cường quốc bởi nó làm xao lãng hợp tác chống biến đổi khí hậu.

Tạp chí National Interest của Mỹ cho biết, tàu phá băng mới nhất của Trung Quốc gần đây đã hoàn thành chuyến thám hiểm ở Bắc Cực phá vỡ lớp băng dày tới 1,5 mét.

Được mệnh danh là Xue Long 2 (Tuyết Long), con tàu này có thể coi là “thế lực” mới đến vùng Bắc Cực ngày càng chật chội. Các quốc gia ở cả phía bắc và phía nam của vòng Bắc Cực tin rằng họ là một phần của cuộc “Tranh giành châu Phi” trong thế kỷ 21, tìm kiếm và khai thác khí đốt, dầu mỏ và các khoáng sản khác.

Trong khi một số nhà quan sát chỉ trích sự tụt hậu của tàu phá băng vì Mỹ chỉ có một tàu phá băng và sẽ mất nhiều năm nữa trước khi tàu mới xuất hiện, thì National Interest cho rằng, vấn đề thực sự là chính sách của Mỹ ở Bắc Cực đang thiếu định hướng.

“Hoa Kỳ cần một cách tiếp cận tốt hơn – một thỏa thuận hợp tác mới với Nga để bảo vệ môi trường, duy trì hòa bình trong khu vực và ngăn chặn Trung Quốc”, tạp chí Mỹ nhận xét.

Thật không may, chính sách Bắc Cực hiện tại của Hoa Kỳ đã phủ nhận thực tế của biến đổi khí hậu và tác động của nó đối với Bắc Cực một cách đáng xấu hổ. Vào năm 2019, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã đưa ra một tuyên bố mang tính đa quốc gia của Hội đồng Bắc Cực về vấn đề biến đổi khí hậu.

Chiến lược Bắc Cực của Lầu Năm Góc cũng không khá hơn, khi mô tả khu vực này là nơi cạnh tranh với Nga. Bằng cách tập trung hạn chế vào việc phủ nhận và cạnh tranh với biến đổi khí hậu, chính sách hiện tại của Mỹ không khuyến khích hợp tác khí hậu quốc tế, đánh giá quá cao các rủi ro địa chính trị và làm tổn hại các nỗ lực khu vực có thể ủng hộ các mục tiêu khác của Mỹ, chẳng hạn như ngăn chặn Trung Quốc.

Tàu phá băng Xue Long 2 của Trung Quốc

Theo National Interest, Hoa Kỳ cần một khuôn khổ hợp tác mới với Nga ở Bắc Cực bởi những thử thách phía trước là quá lớn để đi một mình.

“Hoa Kỳ nên chấp nhận việc Nga phát triển một bộ máy quân sự phòng thủ mạnh mẽ trong lãnh thổ của mình là điều bình thường. Cả hai bên nên đồng ý ngừng các hoạt động quân sự khiêu khích.

Chính sách của Nga kêu gọi Bắc Cực được tách biệt khỏi các vấn đề ở châu Âu, chiến lược của Mỹ cũng nên phù hợp với chính sách này và khuyến khích sử dụng Hội đồng Bắc Cực như một diễn đàn để đối thoại. Mối quan hệ của Mỹ và Nga nên tập trung vào chủ quyền và biến đổi khí hậu. Trung Quốc theo chủ nghĩa bành trướng nên cần được ngăn chặn”, tạp chí phân tích.

Cũng theo tờ tạp chí này, Bắc Cực không nên trở thành một điểm nóng mới của sự cạnh tranh các cường quốc. Sự cạnh tranh như vậy làm xao lãng hợp tác khí hậu vào thời điểm quan trọng nhất trong lịch sử này.

Nga thực sự đã xây dựng lại sự hiện diện quân sự ở Bắc Cực, vận hành các tàu phá băng chạy bằng năng lượng hạt nhân và các căn cứ quân sự. Nhưng Bắc Cực quan trọng đối với Moscow hơn là đối với Hoa Kỳ, với 53% đường bờ biển của Bắc Cực thuộc lãnh thổ Nga.

Không có gì ngạc nhiên khi Nga khai thác nhiều tài nguyên ở Bắc Cực hơn Mỹ. Hải quân Hoa Kỳ không nên tập trung vào việc lập kế hoạch tác chiến trên mặt nước. Mỹ và Nga đã từng hợp tác trong lịch sử ở Bắc Cực bất chấp sự cạnh tranh gay gắt ở những nơi khác và nên làm như vậy một lần nữa.

Về phía Trung Quốc, tạp chí Mỹ nhận định, Bắc Kinh có tham vọng thuộc địa ở Bắc Cực và tự mô tả mình là một “quốc gia gần Bắc Cực”, tìm cách thiết lập sự hiện diện để thay thế các cường quốc phương Tây.

“Hợp tác liên Bắc Cực có thể đánh bại Bắc Kinh một cách hiệu quả; mua Greenland là không cần thiết. Nga rất vui khi hạn chế mối quan hệ Bắc Cực với Trung Quốc để phát triển thương mại. Hội đồng Bắc Cực là diễn đàn có thể tạm dừng sự bành trướng của Trung Quốc. Các thành viên hội đồng nên ngăn chặn các nỗ lực của Trung Quốc nhằm mua mỏ và cơ sở hạ tầng quan trọng ở miền bắc Canada và Greenland”, National Interest đề xuất và nhận xét rằng, sẽ không dễ dàng để hợp tác với Nga.

“Nhiều người sẽ đặt câu hỏi về sự chân thành của Moscow, nhưng các đồng minh Bắc Cực của Mỹ như Na Uy không thể tồn tại trong tình trạng căng thẳng thường trực với Nga. Các nhà phê bình cũng sẽ phàn nàn rằng khuôn khổ này không giải quyết được các vấn đề về tự do hàng hải, vì Nga và Canada sẽ tiếp tục đòi quyền tài phán đối với các tuyến đường thương mại ở Bắc Cực.

Hoa Kỳ nên phản đối những tuyên bố này nhưng thông qua trọng tài, kháng nghị leo thang căng thẳng phải được bỏ qua. Hãy để Moscow tự đưa ra kết luận về các chính sách phi kinh tế của mình”.

Tạp chí của Mỹ cho rằng, Bắc Cực đang gặp nguy hiểm, khu vực này đang bùng nổ theo đúng nghĩa đen khi lớp băng vĩnh cửu nóng lên. Vì lẽ đó Mỹ và Nga phải kiềm chế sự kình địch của họ khi giải quyết các vấn đề Bắc Cực.

“Phần lớn Bắc Cực rõ ràng nằm trong lãnh thổ Nga, nhận thức này là cách duy nhất để duy trì sự ưu tiên trong xử lý với cuộc khủng hoảng khí hậu và ngăn chặn Trung Quốc bành trướng có hiệu quả. Đã đến lúc Nga và Mỹ phải phá băng và dẫn đầu về khí hậu toàn cầu”, tờ tạp chí kết luận.