Cuộc chiến giá dầu: Tấn công Moscow, Riyadh đang đi trên dây

Riyadh quá mạo hiểm khi khơi mào cho cuộc chiến giá dầu, vì nắm chắc phần thất bại, cả khi Moscow không cần phản đòn, mà chỉ cần kéo dài thời gian…

Riyadh quá mạo hiểm khi châm ngòi cho cuộc chiến giá dầu

Việc Ả-rập Saudi tuyên bố giảm giá bán và tăng sản lượng sản xuất-xuất khẩu dầu thô sau khi cơ chế trong-ngoài OPEC sụp đổ, được xem là sự kiện khởi phát cho cuộc chiến giá dầu, mà đối thủ họ muốn chiến thắng là Nga.

Việc ra đòn của Riyadh được đánh giá là rất mạnh và rất hiểm, bởi so với đối thủ thì họ có nhiều lợi thế, như có liên minh OPEC đứng sau, thậm chí cả Mỹ – đối thủ đáng gờm nhất của Nga – cũng được xem là đồng minh của họ trong cuộc chiến.

Bên cạnh đó là giá thành sản xuất dầu thô của Ả-rập Saudi rẻ và đặc biệt Nga đang bị cấm vận-trừng phạt bao vây, nên lợi thế của Riyadh trước Moscow đã biến thành ưu thế của họ trong cuộc chiến này.

Với thực tế như vậy, dường như Riyadh rất tự tin vào chiến thắng của mình, mà việc Ả-rập Saudi quyết định thực hiện lần giảm giá bán dầu sâu nhất trong 20 năm qua cả với thị trường Mỹ, châu Á và châu Âu đã thể hiện rõ điều đó.

Riyadh dùng cả sản lượng và giá cả tấn công Moscow trong cuộc chiến giá dầu là cực kỳ mạo hiểm

Tuy nhiên, theo giới phân tích, khả năng chiến thắng của Riyadh rất nhỏ, mà khả năng chiến bại thì rất lớn. Bởi cú ra đòn của họ thoạt nhìn tưởng chừng rất mạnh song thực ra rất thiếu lực, vì nó được tung ra không phải trong tư thế tốt nhất.

Có thể khẳng định, khi tung cú đánh quyết định với Mosow, chân trụ của Riyadh rất yếu. Đó chính là sức mạnh nội lực của kinh tế Ả-rập Saudi vốn đã suy giảm nghiêm trọng sau cuộc khủng hoảng giá dầu thời kỳ 2014-2016, vẫn chưa thể phục hồi.

Trước đây, nguồn lợi từ khai thác và xuất khẩu dầu thô quá lớn nên chính phủ Hoàng gia đã chi phúc lợi xã hội rất cao. Khi giá dầu cao, mọi việc đều “xuôi chèo mát mái”, song khi giá dầu sụt giảm thì đã phát sinh vấn đề, cụ thể ngân sách thâm hụt rất lớn.

Theo IMF, chi tiêu chính phủ Hoàng gia Ả-rập giai đoạn 2003 – 2015 đã tăng gấp 4 lần, đẩy mức giá hòa vốn của dầu thô – mức giá mà chính phủ có thể cân đối ngân sách – lên tới hơn 100 USD/thùng. Vì vậy, khi giá dầu giảm, Riyadh đã điêu đứng.

Năm 2015 và 2016, thâm hụt ngân sách của Ả-rập Saudi đều trên 20%/GDP. Tính toán của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho thấy, thâm hụt ngân sách của Ả-rập Saudi trong hai năm này đã lên tới hơn 200 tỷ USD.

Cũng trong 2 năm 2015 và 2016, chính phủ Ả-rập Saudi còn tiêu tốn khoảng 100 tỉ USD cho việc tham chiến ở Yemen, Syria, viện trợ Ai Cập và các nước khác, khiến tổng dự trữ quốc gia 650 tỉ USD giảm gần 1/2 chỉ trong 2 năm giá dầu chạm đáy.

Sự thể đã như vậy, song Ả-rập Saudi lại phải vung đến 110 tỷ USD để mua vũ khí của Mỹ. Thực tế đó khiến IMF đã đưa ra dự báo Ả-rập Saudi có thể cạn sạch tiền trong bốn năm, thậm chí còn sớm hơn, nếu giá dầu chỉ ở ngưỡng 50 USD/thùng.

Cũng may giá dầu tăng trở lại, song vẫn không thể đạt ngưỡng 100 USD/thùng khiến cho tổn thương từ đợt giá dầu lao dốc cách đây 6 năm chưa thể phục hồi, thể hiện rõ nhất là dự trữ ngoại hối của họ Ả-rập Saudi hiện chỉ bằng 2/3 năm 2014.

Đầu năm nay, chính phủ Hoàng gia dự báo thâm hụt ngân sách có thể lên tới 6,4% GDP, nhưng với điều kiện dầu Brent đạt mức trung bình 65 USD/thùng. Còn để cân bằng ngân sách thì giá dầu Brent phải đạt tới 84 USD/thùng. Thực tế khác xa.

Điều đó cho thấy Riyadh quá mạo hiểm khi khơi mào cho cuộc chiến giá dầu và họ gần như nắm chắc phần thất bại, ngay cả khi Moscow không cần phản đòn, mà chỉ cần kéo dài thời gian là đủ.

Putin đã nhận thấy cơ chế trong-ngoài OPEC là không hoàn hảo, dù Nga được lợi nhờ cơ chế này

Riyadh đang đi trên dây

Ông Monica Malik, kinh tế trưởng tại Abu Dhabi Commercial Bank nhận định rằng, nếu cuộc chiến kéo dài và giá dầu không phục hồi, chính phủ Ả-rập Saudi phải giảm chi và thực hiện nhiều biện pháp thắt lưng buộc bụng.

Tuy nhiên, nếu Riyadh chọn chiến kỳ trường kháng chiến với Moscow, thì việc thắt lưng buộc bụng sẽ không dễ dàng được chấp nhận tại đất nước, vốn người dân đã quá quen với các chính sách trợ cấp, việc làm và chi tiêu công hào phóng.

Điều đó là rất thực tế. Bởi trong cuộc khủng hoảng giá dầu, khi chính phủ Hoàng gia cắt giảm phúc lợi xã hội, bắt đầu bằng giảm trợ giá xăng, khiến giá xăng tăng từ mức 0,16USD/lít lên mức 0,24USD/lít thì người dân đã biểu tình phản đối, theo Reuters.

Điều đó khiến cựu Đại sứ Mỹ tại Ả-rập Saudi, Robert Jordan đã đưa ra cảnh báo rằng hành động của chính phủ Hoàng gia sẽ làm gia tăng bất ổn chính trị. Trong khi hiện nay tình hình nội trị tại Ả-rập Saudi cũng đang rất rối ren với âm mưu đảo chính.

Trong bối cảnh nguồn thu giảm, nhưng lại không thể cắt giảm chi tiêu, rõ ràng chính phủ Hoàng gia sẽ phải tìm cách xoay sở làm sao có tiền để đảm bảo ổn định chính trị – xã hội, từ đó có thể đi tới cùng với Moscow trong cuộc chiến giá dầu.

Với thực tế hiện nay thì chính phủ Ả-rập Saudi chỉ có 2 cách tốt nhất và khả dĩ nhất để có thể xoay ra tiền phục vụ cho chi tiêu công. Một là lấy tiền từ quỹ dự trữ quốc gia và hai là gia tăng nợ vay.

Ông Steffen Hertog, chuyên gia về các vấn đề vùng Vịnh tại Trường Kinh tế London cho rằng phải lấy tiển dự trữ để nuôi cuộc chiến là sự đau đớn của Riyadh khi là bên ra đòn. Tuy nhiên, nếu cuộc chiến giá kéo dài thì Riyadh sẽ sụp đổ vì hết tiền.

Về gia tăng nợ vay thì chính phủ Hoàng gia Ả-rập chỉ trông chờ vào việc phát hành trái phiếu chính phủ và việc bán cổ phiếu của công ty dầu quốc gia Aramco, nhưng hiện tại cũng không khả quan.

Bởi cú sốc giá dầu xảy đến đúng thời điểm Covid-19 lan rộng, kéo tụt nhu cầu năng lượng thế giới và làm xô lệch mọi tính toán Riyadh. Thị trường đã lập tức phản ứng, khi chứng khoán và trái phiếu của Ả-rập Saudi đều lao dốc.

Sau khi Riyadh tung đòn, trái phiếu của vương quốc Ả-rập Saudi đã chịu tác động mạnh nhất khu vực, khiến giới chuyên gia có rắng kế hoạch của chính phủ Hoàng gia phát hành 32 tỷ trái phiếu trong năm nay còn khó, chứ nói gì đến phát hành thêm.

Thái tử Mohammed bin Salman hứng bất tử khiến Ả-rập Saudi rơi vào thế cờ của Tổng thống Putin

Trong khi đó cổ phiếu của ông lớn Aramco cũng giảm kịch sàn, khiến mục tiêu vốn hóa 2.000 tỷ USD của chính phủ ngày càng xa vời. Như vậy, nếu cứ cố bán với giá giảm kịch sàn thì rõ ràng Riyadh đã lãng phí tài sàn quốc gia cho cuộc chiến giá dầu.

Rõ ràng trong cơn hứng bất tử, Thái tử Mohammed bin Salman khiến Ả-rập Saudi phải trả giá không nhỏ cho cuộc chiến giá dầu mà không biết rằng Nga đã sẵn sàng nghênh chiến, vì Putin muốn hiệu chỉnh cuộc chơi và điều chỉnh luật chơi cho cả sân chơi kinh tế toàn cầu.

Theo baodatviet.vn