Cùng lây qua hô hấp, bạch hầu khác Covid-19 như thế nào?

Bác sĩ Trương Hữu Khanh – Trưởng khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng Trung ương cho biết, bệnh bạch hầu đang khiến nhiều người lo lắng, nhưng thực chất sự lo lắng đó đang là quá mức.

Bạch hầu khác Covid-19

Bệnh bạch hầu không phải là bệnh mới. Trước kia, dịch có lác đác và bệnh không phải là quá đột ngột vì các đợt dịch khác cũng có 1, 2 ca tử vong.

Thứ nhất, tốc độ lây lan, năm nay dịch bạch hầu khiến người dân lo lắng vì sau dịch Covid-19 nhiều người sợ bạch hầu sẽ lây như như Covid-19. Thực chất, bác sĩ Khanh cho biết sự lây lan của Covid-19 giống bạch hầu nhưng Covid-19 lây mạnh hơn nhiều vì sự phát tán của virus nhanh hơn vi khuẩn.

Thứ hai, bạch hầu tiêm chủng kháng độc tố, bạch hầu nếu có chỉ xuất hiện 1 đến 2 ca trong khu vực có người nhiễm bệnh.

Bạch hầu là trắng ở vùng hầu họng, vòm hầu họng. Khi đó hầu họng có các mảng trắng. Trước những năm 1980 chưa có tiêm chủng mở rộng thì dịch bạch hầu rất kinh khủng nhất là trẻ con bị nhiều. Vì thế, xưa có bút tích các bác sĩ đã phải học cách đâm bút chì vào thanh quản để em bé thở khi bị bạch hầu.

Mức độ lây và tử vong của bạch hầu cũng nguy hiểm vì vậy họ đặt vào 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nên đã được đặt vào trong tiêm chủng mở rộng và phải tiêm phòng.

Bệnh bạch hầu nguy hiểm thế nào?

Sau một thời gian có tiêm chủng mở rộng thì số ca mắc bạch hầu giảm, dường như biến mất nên các bác sĩ trẻ có thể không có điều kiện để học. Vì không được thấy nên bác sĩ hay quên, không biết bệnh này – bác sĩ Khanh cho biết.

Hiện nay ở những vùng lõm tiêm chủng thì nguy cơ mắc rất cao. Bác sĩ Khanh cho rằng tiêm phòng bạch hầu không phải tiêm phòng vi khuẩn bạch hầu mà tiêm phòng để sinh ra kháng thể kháng lại ngoại độc tố của bạch hầu.

Nếu tiêm phòng rồi thì vùng bạch hầu sẽ không tiết được ngoại độc tố, không nhân lên vi khuẩn nhiều và không sinh sôi nảy nở, giảm khả năng truyền nhiễm.

Vì vậy, tăng số người tiêm phòng bạch hầu chính là ngừa bệnh. Nếu bạn sống ở khu vực có 10 đứa trẻ, 1 cháu bị bạch hầu dù tiêm phòng rồi thì có thể mắc vi khuẩn nhưng cũng không lây cho người khác.

Thứ ba, tử vong vì bệnh bạch hầu không do vi khuẩn trực tiếp. Nếu ở bệnh Covid-19, virus trực tiếp tấn công các cơ quan trong cơ thể. Bạch hầu do vi khuẩn gây ra nhưng bệnh nhân không chết vì vi khuẩn mà chết do giả mạc, độc tố từ giả mạc xâm nhập vào máu gây biến chứng.

Bạch hầu xuất hiện giả mạc, các giả mạc này tiết ngoại độc tố sinh sôi nảy nở làm hoại tử vùng hậu họng và tiết độc tố vào tim, thận, thần kinh gây viêm cơ tim. Những bệnh nhân bị độc tố xâm nhập vào tim khiến bệnh nhân đờ tim không đập và tử vong.

Một số bệnh nhân bạch hầu chữa khỏi nhưng khoảng 20 ngày sau độc tố đi vào viêm thần kinh. Bạch hầu gây viêm thần kinh ít nguy hiểm hơn vào tim.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh

Thứ tư, bệnh bạch hầu khác với Covid-19, chúng ta không tìm F0 mà chỉ cần khoanh vùng dịch sau đó cho uống thuốc kháng sinh. Bởi vì trong vùng có bệnh nhân bạch hầu sẽ có khả năng có người lành mang vi khuẩn.

Nếu không khoanh vùng, người lành này đi khắp nơi vẫn có khả năng lây cho người khác và gặp đối tượng không tiêm chủng hoặc kháng thể giảm, miễn dịch kém thì vi khuẩn bạch hầu xâm nhập tiếp tục tạo ra giả mạc và ngoại độc tố gây biến chứng và tử vong.

Khi thấy các ổ bạch hầu thì cần xem xét vi khuẩn này có gây giả mạc không, vi khuẩn này có gen tiết ra ngoại độc tố bạch hầu không. Xét về khía cạnh số ca bệnh bạch bầu không giống với Covid-19. Tầm soát bệnh bạch hầu sẽ có người lành mang trùng và không nên đếm cả ca người lành mang trùng, chỉ cần cho uống thuốc là đủ – bác sĩ Khanh cho biết.

Chú ý đau họng

Hiện nay, nếu người dân bỏ qua tiêm chủng thì chắc chắn dịch bạch hầu sẽ xảy ra nhất là ở các khu vực miền núi, Tây Nguyên. Vì vậy, cần tăng độ phủ tiêm chủng nhanh chóng.

Bạch hầu không giống các bệnh khác, có bệnh nhân chỉ sốt nhẹ, đau họng sơ sơ không tự há miệng ra để tìm có mảng trắng không và người bệnh chỉ uống thuốc bớt đau. Khi đó, giả mạc âm thầm phóng độc tố vào tim gây bệnh.

BS Khanh cho rằng bạch hầu phát hiện sớm sẽ đơn giản hơn chỉ cần dùng huyết thanh kháng độc tố. Vì vậy, người dân cần thay đổi thói quen phát hiện sớm nếu đau họng, khàn tiếng, lở mũi ra máu cần đi khám.

Bác sĩ khám soi họng có giả mạc thì làm xét nghiệm sớm nếu bạch hầu điều trị sớm tránh biến chứng còn để biến chứng vào tim thì rất phức tạp và khó chữa.