‘Cù lao xác sống’ – kịch bản ngô nghê, zombie ngớ ngẩn
Dù có nhiều ý tưởng, kịch bản “ Cù lao xác sống” lại dàn trải và lạm dụng yếu tố hài hước. ết quả, các tình tiết trong phim không gây sợ mà có phần ngô nghê, phi lý.
Thể loại: Hài, hành động, kinh dị
Đạo diễn: Nguyễn Thành Nam
Diễn viên: Huỳnh Đông, Ốc Thanh Vân, Hoàng Mèo
Đánh giá: 5/10
(*) Lưu ý: Bài viết tiết lộ một phần nội dung phim
Giữa đêm thanh vắng, một chiếc ghe trôi lênh đênh trên sông Mekong rồi dừng lại ở vùng cù lao thuộc phía hạ nguồn. Lúc này, có cụ già vô tình phát hiện xác sống nằm trên ghe, chưa kịp làm gì thì đã bị nó tấn công.
Rất nhanh sau đó, đại dịch bắt đầu lan rộng khiến vùng quê nghèo dần trở thành đống đổ nát. Mọi người đổ xô chạy trốn đến bến phà theo lời khuyên của chính quyền.
Giữa bối cảnh đó, thầy thuốc Công (Huỳnh Đông) dẫn theo cha là ông Tám ( Tấn Thi) và con gái Na ( Mona Bảo Tiên) tìm cách thoát khỏi lũ thây ma.
Kịch bản lan man
Cù lao xác sống – Nguyễn Thành Nam đạo diễn – có mở màn tương đối tốt. Trong khoảng 10 phút đầu, ê-kíp đưa khán giả bước vào không khí hỗn loạn của miền Tây sông nước khi đại dịch xác sống ập đến.
Nhiều cảnh quay được dụng công dàn dựng để tạo sự hồi hộp. Đạo diễn phô diễn kỹ thuật bằng cách thay đổi nhiều góc máy, từ cú long take (một lần quay duy nhất, không cắt dựng) cho đến việc đặt máy quay từ trên cao chĩa thẳng xuống, cho người xem cái nhìn toàn diện về khoảnh khắc con người đối mặt thảm họa.
Bối cảnh ban đêm càng làm tăng thêm sự căng thẳng. Song, nhiều chỗ ánh sáng thiết lập chưa tốt nên hơi khó xem. Một số đoạn cắt dựng hơi vội, thể hiện được nội dung nhưng chưa tạo được cảm xúc mạnh.
Tác phẩm có mở màn tương đối tốt, kéo dài khoảng 10 phút.
Sau phần mở màn, các nhân vật chính xuất hiện và chuyện phim mới thực sự bắt đầu. Số phận ba thành viên nhà ông Tám được mô tả như một hành trình mang màu sắc phiêu lưu (adventure). Trên đường đi, họ gặp nhiều trở ngại nhưng cũng nhận được một vài sự trợ giúp, đồng thời làm quen một số nhân vật mới.
Để dẫn dắt câu chuyện, ê-kíp pha trộn nhiều yếu tố từ hành động (action), kinh dị (horror), giật gân (thriller). Tuy nhiên, hài hước (comedy) vẫn là gia vị chính. Việc biên kịch lồng ghép nhiều tình tiết gây cười vô tình làm mất đi không khí căng thẳng, ngột ngạt được thiết lập từ đầu.
Đơn cử, ngay từ khi xuất hiện ông Tám đã không hề mảy may lo sợ bầy xác sống. Đổi lại, nhân vật còn bật đài radio cho chúng nghe, gọi tên chúng như người quen. Sau đó, gia đình ông gặp được Hoàng (La Thành) – một người thường xuyên có cử chỉ, lời nói tiếu lâm, không giấu giếm việc thích con trai.
Đôi lúc, ê-kíp chưa kiểm soát tốt phong cách lẫn thể loại. Khi các diễn viên nhí đối thoại, tác phẩm ngô nghê như phim thiếu nhi. Đến khi các bạn trẻ trò chuyện thì lại mùi mẫn chẳng khác phim tình cảm lãng mạn. Xuyên suốt thời lượng 93 phút, biên kịch cũng thêm thắt cú twist nhưng chưa đủ mạnh, không tạo được sự bất ngờ.
Nhân vật thiếu chiều sâu
Trái ngược với 10 phút đầu, phần còn lại của phim đơn giản, ít được chăm chút hơn. Nhiều phân đoạn đạo diễn xử lý chưa tốt, cắt dựng cũng không hợp lý khiến có cảnh quá ngắn, cảnh lại quá dài. Trong khi đó, kịch bản không đào sâu sự ghê rợn của xác sống, mà chỉ cài cắm tình huống để khai thác chủ đề nhân tính, từ đó làm nổi bật tình người.
Thông qua hành trình của gia đình Công (Huỳnh Đông), phim làm nổi bật chủ đề nhân tính, tình người.
Dù chưa gặp bao giờ, dân địa phương không hề xa lạ với chủng loài khát máu. Họ biết rõ về xác sống qua phim ảnh, báo đài. Tuy nhiên, khi gặp hoạn nạn phần lớn đều trở nên vô tâm. Có người sẵn sàng lừa gạt làng xóm láng giếng để tìm cơ hội sống sót.
Bù lại, các nhân vật luôn thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời trước đại dịch. Điển hình là ông Tám – lớn tuổi nhưng không sợ chết, bình tĩnh khuyên nhủ con trai. Khi gặp một người bạn cũ, ông cùng ngồi chuyện trò, sau đó cả hai hát cải lương để tạm quên đi nỗi buồn.
Nhiều nhân vật liên tục xuất hiện nhưng không có ai thực sự được đầu tư, chỉ khiến mạch phim bị loãng. Là vai chính nhưng Huỳnh Đông có ít đất diễn. Tâm lý nhân vật Công cũng chưa được xây dựng và phát triển tốt. Người xem khó thể đồng cảm với lý do anh biến chất, từ một thầy thuốc trở thành một người ích kỷ.
Một số nhân vật xuất hiện thoáng qua nhưng không để lại nhiều ấn tượng như ông Sùng (Hoàng Mèo), Diễm (Ốc Thanh Vân), Liễu (Hà Kim Phượng). Trong khi đó, chuyện tình của cô bán cà phê Trinh (Lê Lộc) và chồng Kiệt (Trần Phong) lại được đề cập nhiều ngay cả khi hai nhân vật này chỉ xuất hiện ở khoảng 30 phút cuối.
Phim có nhiều nhân vật nhưng không được khai thác sâu.
Kịch bản có đặt ra một số tình huống hóc búa như việc bé gái bị kẹt trong ô tô vây quanh là xác sống khát máu. Tuy nhiên, cách giải quyết sau đó lại đơn giản. Không chỉ dễ dàng vượt qua chúng, các nhân vật còn lấy xe làm nơi tạm nghỉ qua đêm, tổ chức ăn uống vui chơi giải trí.
Cách xây dựng zombie lỗi thời
Trước nay, Việt Nam chưa từng có phim chiếu rạp khai thác chủ đề xác sống (zombie). Lợi thế này giúp ê-kíp có thể tự do sáng tạo, đồng thời tạo được sự tò mò cho khán giả.
Trong Cù lao xác sống, tạo hình xác sống gần như đi theo khuôn mẫu truyền thống. Chúng có gương mặt ghê rợn nhưng di chuyển chậm chạp, khó thể theo kịp tốc độ con người. Một số nhân vật chỉ cần dùng gậy là có thể đập chết hoặc đánh vật tay không với chúng dễ dàng. Điều này khiến xác sống không còn là yếu tố đáng sợ, thậm chí còn gây cười.
Ê-kíp có sự sáng tạo nhưng không mới, đôi lúc khiến kịch bản trở nên phi lý. Chẳng hạn, xác sống là loài vô tri nhưng vẫn có nhu cầu ngủ vào ban đêm. Trong một cảnh quay, biên kịch còn biến xác sống thành cương thi (jiangshi) giống phim Hong Kong. Lúc này, con người chỉ cần nín thở là đánh lừa được chúng.
Nếu so với xác sống chạy như điên trong World War Z (2013) hay biết suy nghĩ trong Army of the Dead (2021), những thây ma trong phim Việt chỉ là phiên bản ngớ ngẩn và lỗi thời.
Tạo hình xác sống trong phim vừa ngớ ngẩn vừa lỗi thời.
Điểm cộng là tạo hình trong phim được đầu tư. Phần hóa trang giúp các diễn viên thực sự trở thành xác sống biết đi. Song, phân đoạn từ người chuyển thành xác sống còn được thực hiện qua loa, để lộ điểm yếu về kỹ xảo.
Một số cảnh cận cho người xem nhìn rõ gương mặt thối rữa, vết cắn bê bết máu,… Thế nên phim bị dán nhãn C18 (hạn chế người xem dưới 18 tuổi) vì có nhiều cảnh máu me, bạo lực.
Bên cạnh đó, thành công của ê-kíp là chọn chủ đề ngoại nhưng vẫn giữ được hồn Việt. Bối cảnh miền Tây Nam Bộ được lựa chọn và sử dụng hợp lý. Từ cánh đồng lúa, cầu khỉ cho đến vùng làng quê, sông nước… đều hiện lên vừa quen thuộc vừa lạ lẫm.
Diễn xuất trong phim chỉ ở mức tròn vai. Từ Huỳnh Đông, Ốc Thanh Vân, Hoàng Mèo đều là những gương mặt có kinh nghiệm nhưng xuất hiện nhạt nhòa. Đóng vai trò cứu phim lại là hai diễn viên Tấn Thi và Thanh Hằng. Cả hai dù không có nhiều đất diễn nhưng đều tạo cảm xúc cho người xem.
Là phim Việt duy nhất khởi chiếu vào dịp lễ 2/9, Cù lao xác sống không gặp sự cạnh tranh từ các đối thủ nước nhà. Sau 6 ngày chiếu, phim hiện thu về hơn 10 tỷ đồng, chứng tỏ xác sống vẫn là một đề tài hút khách.
Nhìn chung, dự án có nhiều ý tưởng nhưng triển khai chưa tốt. Với thời lượng ngắn, phim chưa thể giải quyết hết vấn đề đặt ra. Cuối cùng, tác phẩm khép lại trong sự dang dở, với kết thúc mở và lời gợi ý về phần hai.
Song, thật khó để đặt niềm tin vào phần tiếp theo khi chất lượng phần một chỉ ở mức trung bình.
Nực cười zombie Việt
Trước khi ra mắt, "Cù lao xác sống" hứa hẹn mang đến tia hy vọng cho dòng phim xác sống Việt. Song, tác phẩm có chất lượng kịch bản yếu, lạm dụng gây cười và sáng tạo chưa hợp lý.
Là phim Việt chiếu rạp đầu tiên khai thác thể loại xác sống (zombie), Cù lao xác sống - Nguyễn Thành Nam đạo diễn - được kỳ vọng mang lại luồng gió mới cho nền điện ảnh nước nhà. Song, chất lượng phim không tốt, tạo thành làn sóng chê bai mạnh mẽ trên mạng xã hội. Rất nhiều ý kiến đánh giá thấp dự án từ nội dung, diễn xuất, âm thanh, lời thoại cho đến tạo hình thây ma,...
Bán tín bán nghi, vẫn có khán giả quyết định ra rạp để ủng hộ ê-kíp nội địa. Bằng chứng là sau gần 1 tuần phát hành, tác phẩm thu về hơn 10 tỷ đồng dù phải cạnh tranh gay gắt với 10 phim ngoại cùng chiếu dịp lễ 2/9.
Điều này chứng tỏ xác sống vẫn là mảnh đất khá màu mỡ, có thể giúp các nhà sản xuất hốt bạc. Nhưng với "phát súng" đầu tiên, ê-kíp Việt lại bỏ lỡ cơ hội tạo dấu ấn đẹp trong lòng người xem.
Chưa tìm ra kịch bản tốt
Thực tế, ê-kíp Cù lao xác sống có khá nhiều đất để khai thác đề tài zombie. Ở mặt tích cực, bối cảnh miền Tây giúp phim khác biệt so với phần lớn các tác phẩm cùng đề tài. Những cánh đồng lúa, cầu khỉ hay khung cảnh sông nước... thổi hồn Việt vào từng khung hình.
Một số nhân vật cũng có lời thoại và suy nghĩ giản dị, chân phương đúng chất Tây Nam Bộ.
Bối cảnh và con người miền Tây giúp Cù lao xác sống mang hồn Việt so với các tác phẩm cùng dòng.
Chưa kể, dự án quy tụ được nhiều diễn viên có kinh nghiệm như Huỳnh Đông, Ốc Thanh Vân, Hoàng Mèo. Hai diễn viên lớn tuổi là Tấn Thi và Thanh Hằng dù không quá nổi tiếng với giới trẻ vẫn có thể được xếp vào hàng đảm bảo diễn xuất.
Phần hóa trang cũng được đầu tư. Các diễn viên quần chúng thực sự trở thành bầy thây ma khát máu với hình hài ghê rợn, da dẻ thối rữa và đôi mắt đầy lòng trắng.
Đáng tiếc, điểm trừ lớn nhất của phim nằm ở phần kịch bản. Biên kịch vẫn đi theo lối mòn phim Việt khi lồng ghép các yếu tố gây cười để dẫn dắt câu chuyện. Những mảng miếng hài đôi lúc không hiệu quả, thậm chí cũ kỹ và quen thuộc.
Đơn cử, trong phim có hai nhân vật - do Xuân Nghị, La Thành đóng - được xây dựng theo hướng LGBT nhưng kém duyên, không hợp lý. Bộ đôi thường xuyên có những màn tung hứng để thay đổi không khí, khiến phim bị lạc tông, không còn tạo cảm giác căng thẳng hay sợ hãi.
Nhiều chi tiết hài bị đẩy lên quá đà. Chẳng hạn, một nhân vật ganh tị vì thấy xác sống được ngủ nên gọi dậy để chọc tức. Ở phân đoạn khác, hai thanh niên hôn nhau để ngừng thở, từ đó đánh lạc hướng chủng loài khát máu.
Các biên kịch cũng có một số ý tưởng khá táo bạo, nhưng chưa chắc đã hài lòng số đông khán giả. Điển hình là phân đoạn hai nhân vật cùng hát vọng cổ giữa đêm, khi mọi người vẫn đang căng thẳng tìm cách trốn khỏi xác sống.
Một số ý kiến cho rằng cải lương vốn là đặc sản của miền Tây nên việc thêm thắt là chấp nhận được. Số khác đánh giá cảnh phim lạc lõng, khiến người xem sốt ruột, thậm chí muốn bỏ về.
Kịch bản lan man và nhiều lỗi là yếu tố khiến phim bị chê bai thậm tệ.
Từ phần mở đầu tương đối tốt, kịch bản trở nên lan man khi xây dựng nhiều tình huống nhưng cách giải quyết qua loa, không đâu đến đâu. Điều khiến phim tạo cho người xem cảm giác ức chế chính là cái kết. Sau khi cài cắm quá nhiều nhân vật, nhồi nhét quá nhiều chi tiết, biên kịch khép lại câu chuyện bằng một kết thúc lửng lơ.
Rốt cục sau 93 phút, kịch bản chưa thể giải quyết vấn đề một cách trọn vẹn. Số phận các nhân vật ra sao vẫn là dấu hỏi chấm. Tất cả khiến bộ phim chỉ như "mồi nhử" khán giả để các nhà sản xuất tiện đường thực hiện tiếp phần hai, phần ba nếu dự án ăn khách.
Cửa ải kiểm duyệt đã mở
Trước Cù lao xác sống, Việt Nam từng có một dự án khai thác chủ đề tương tự nhưng không được ra rạp. Đó là phim kinh dị Rừng xác sống (The Lost Tour: Vietnam) của Lê Văn Kiệt - đạo diễn Hai Phượng (2019), Bóng đè (2022).
Chuyện phim xoay quanh vụ mất tích bí ẩn của hai thanh niên sau chuyến đi khám phá một khu rừng hoang sơ ở Việt Nam. Theo ê-kíp, phần lớn các cảnh quay trong phim được thực hiện bằng máy cầm tay (hand-held camera) nhằm đảm bảo tính chân thực, giữ được độ rùng rợn.
Đạo diễn muốn cho người xem chứng kiến góc nhìn từ những thước phim do các nhân vật chính quay lại, từ đó cảm nhận nỗi sợ mà họ đối diện. Phong cách giả tài liệu này (found footage) từng được nhiều tác phẩm Hollywood áp dụng như Blair Witch Project (1999), REC (2007), The Last Exorcism (2010),...
Dự án được công bố vào năm 2014, rục rịch tung trailer nhưng cuối cùng không thể ra rạp. Trong rất nhiều lý do, độ bạo lực, máu me là những yếu tố khiến phim chưa qua được khâu kiểm duyệt.
Cửa ải kiểm duyệt từng khá chặt, trở thành thách thức mà không phải dự án kinh dị nào cũng vượt qua thành công. Tuy nhiên, thời gian gần đây, cách duyệt phim nội đã một số thay đổi, được giới làm phim đánh giá là "cởi mở" hơn. Điều này tạo điều kiện thuận lợi giúp khán giả được thưởng thức nhiều tác phẩm hơn, các nhà sản xuất cũng mạnh dạn đầu tư nhiều dự án hơn.
Sự xuất hiện của Cù lao xác sống là một bất ngờ. Nhiều ý kiến cho rằng dự án sẽ tạo bàn đạp để điện ảnh Việt có thêm nhiều tác phẩm lấy đề tài zombie trong tương lai.
Cù lao xác sống được cho là thổi làn gió mới cho điện ảnh Việt nhưng không thành công.
Trong phim vẫn có nhiều cảnh quay máu me, bạo lực nên bị dán nhãn C18 (hạn chế người xem dưới 18 tuổi). Tuy nhiên, so với phim quốc tế về cùng đề tài, những cảnh ghê rợn ở mức vừa phải và yếu tố kinh dị còn khá thấp. Các phân cảnh không tạo được sự sợ hãi như thể loại yêu cầu, trái lại vẫn lạm dụng gây cười.
So với Rừng xác sống, Cù lao xác sống có ý tưởng táo bạo hơn nhưng lại thiếu tính nghiêm túc. Tác phẩm đặt vấn đề tương đối rộng khi xác sống lan rộng khắp vùng cù lao trở thành đại dịch không thể cứu chữa. Tuy nhiên, cách con người đối diện thảm họa lại rất bình thản.
Họ vui vẻ ca hát, vui đùa giữa đêm, không màng đến việc lên kế hoạch hạ gục xác sống. Có nhân vật thậm chí còn mở radio cho zombie nghe để chúng kịp thời cập nhật tin tức. Sự nực cười này cũng khiến nhiều khán giả cảm thấy ngao ngán với cách làm phim zombie của nhà sản xuất Việt.
Thể loại đi vào lối mòn
Trên thế giới, dòng phim xác sống luôn là món ăn hấp dẫn với khán giả, kể từ khi đạo diễn George A. Romero tạo cơn sốt với Night of the Living Dead (1968). Khoảng 2 thập niên gần đây, từng có nhiều tác phẩm rất ăn khách như series Resident Evil (2002-2021) thu hơn 1,2 tỷ USD , World War Z thu hơn 500 triệu USD, hay Zombieland (2009) và Zombieland 2 (2019) đều vượt qua con số 100 triệu USD,...
Tại Hàn Quốc, Train to Busan - Yeon Sang Ho đạo diễn - cũng ghi dấu ấn là phim điện ảnh nội địa đầu tiên khai thác chủ đề xác sống. Ra mắt năm 2016, tác phẩm nhanh chóng lập kỷ lục phòng vé với doanh thu gần 100 triệu USD, hiện đứng thứ 15 trong danh sách các phim Hàn ăn khách nhất mọi thời.
Trải qua nhiều thăng trầm, dòng phim xác sống dần đi vào lối mòn và không còn tạo được sự mới lạ cho khán giả. Các tác phẩm gần đây bắt đầu cho thấy sự cũ kỹ trong cách khai thác. Chẳng hạn, cả bản tái khởi động (reboot) năm 2021 và bản series năm 2022 của Resident Evil đều nhận sự chỉ trích từ phía người xem vì chất lượng thấp.
Hay các tác phẩm Hàn Quốc như Rampant (2018), #Alive (2020), Peninsula (2020),... dù có cố gắng đều chưa thể vượt qua được cái bóng quá lớn của Train to Busan.
Nhiều dự án zombie trên thế giới cũng nhận chỉ trích vì chất lượng kém, điển hình là series Resident Evil (2022).
Một số dự án phá cách nhưng không được đón nhận. Điển hình là The Dead Don't Die (2019) của Jim Jarmusch, dùng xác sống để giễu nhại chính trị nhưng lại nhận sự ghẻ lạnh của cả giới phê bình lẫn khán giả.
Do đó, khi Cù lao xác sống ra mắt, phim có thể là món ăn mới lạ với khán giả Việt nhưng lại hoàn toàn lỗi thời nếu đặt lên bàn cân với các tác phẩm ngoại quốc.
Một trong những yếu tố khiến tác phẩm bị chê bai nặng nề chính là tạo hình thây ma. Các xác sống trong phim không chỉ ngốc nghếch mà còn chậm chạp, bước từng bước với tốc độ 1 km/h. Đặc điểm này khiến chúng chẳng hề đáng sợ mà tạo cảm giác uể oải đến nhàm chán.
Chưa kể, lũ zombie còn có thể xuất hiện bất cứ lúc nào không cần lý do, miễn là biên kịch thích. Khi gặp chúng, các nhân vật đều rơi vào mô-típ chung: Luôn hú hét chứ không suy nghĩ, tìm cách đối phó.
Đôi lúc, ta có cảm giác hoài nghi về khả năng động não của cư dân vùng cù lao. Nếu chỉ số thông minh của xác sống bằng 0, con người trong phim có thể cho ra kết quả thấp hơn.
Ấy thế mà khi con người đối diện với con người, tình cảm bỗng tự nhiên dâng trào. Đến cả một tên côn đồ cũng tìm cách bày tỏ tình yêu giữa lúc thế sự xung quanh đang điên đảo.
Về tổng thể, Cù lao xác sống có khá nhiều yếu tố gây cười đến mức thái quá. Sự phi lý khiến phim bị chỉ trích nhưng cũng là yếu tố tạo nên tính giải trí xuyên suốt. Điều này ít nhiều cho thấy sai lầm của đơn vị sản xuất trong khâu quảng bá.
Lẽ ra, ê-kíp phải nhấn mạnh phim zombie Việt đầu tiên đi theo thể loại hài hước, thay vì thuộc dòng kinh dị như quảng cáo.
Thảm đỏ phim Việt duy nhất ra rạp 2/9: Thu Thuỷ - Ốc Thanh Vân trẻ đẹp ở tuổi U40 Thảm đỏ Cù Lao Xác Sống quy tụ nhiều gương mặt đình đám trong làng giải trí Việt. Tối ngày 31/8, bộ phim khai thác đề tài zombie lấy bối cảnh miền Tây - Cù Lao Xác Sống - đã chính thức ra mắt những khán giả đầu tiên. Bên cạnh ekip làm phim với những cái tên nổi bật như đạo diễn...