Cứ 5 tr.ẻ e.m và thanh thiếu niên thì có 1 em bị bắt nạt trên mạng
Theo báo cáo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc ( UNICEF), cứ 5 tr.ẻ e.m và thanh thiếu niên thì có 1 tr.ẻ e.m bị bắt nạt trên mạng. Đáng lo ngại, 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu.
Thông tin trên được bà Lesley Miller, Phó trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam, cho biết tại hội thảo “Tr.ẻ e.m trong thế giới số – giải quyết rủi ro và thúc đẩy cơ hội” do Bộ LĐ-TB-XH phối hợp với UNICEF tổ chức ngày 23.5, tại Hà Nội.
Trên mạng có nhiều thông tin độc hại, tr.ẻ e.m sử dụng mạng xã hội khó lường đến hậu quả gây ra
SHUTERSTOCK
Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Nguyễn Thị Hà, tr.ẻ e.m ngày càng dành nhiều thời gian sử dụng internet với nhiều mục đích khác nhau: xem phim, video; học tập; sử dụng mạng xã hội, theo dõi các nhân vật của công chúng; tìm kiếm thông tin; trò chuyện với bạn bè, người thân…
Cùng với những lợi ích mà internet mang lại, tr.ẻ e.m sẽ phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Xâm hại tr.ẻ e.m qua môi trường mạng nguy hiểm không kém gì đời thực, bởi những nội dung, hình ảnh, clip được phát tán khắp nơi, có thể hiện hữu bất cứ lúc nào, gây tổn thương dai dẳng cho tr.ẻ e.m.
Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Ngọc Anh, chuyên gia Chương trình bảo vệ tr.ẻ e.m UNICEF, cho hay ngoài đời khi bị bắt nạt, thủ phạm thường là một kẻ mạnh hơn và có thể đi kèm với bạo lực thân thể.
Tuy nhiên, trên mạng, tr.ẻ e.m có thể bị dân cư mạng chế giễu, cợt nhả, chỉ trích, miệ.t th.ị hay bình luận ác ý, thậm chí côn.g kíc.h, đ.e dọ.a, làm mất mặt… “Tr.ẻ e.m có thể là nạ.n nhâ.n, người đón nhận, người tham gia hoặc người khởi xướng các hành vi trực tuyến này”, ông Anh nói.
Nhấn mạnh những lợi ích to lớn của công nghệ thông tin, thế giới số, bà Lesley Miller cũng bày tỏ lo ngại nguy cơ xâm hại, lạ.m dụn.g tr.ẻ e.m vẫn đang diễn ra ngày càng phức tạp trên thế giới số.
“Theo báo cáo nghiên cứu của UNICEF, cứ 5 tr.ẻ e.m và thanh thiếu niên thì có 1 tr.ẻ e.m bị bắt nạt trên mạng. Đáng lo ngại, 3/4 trong số đó không biết tìm kiếm sự giúp đỡ ở đâu”, bà Lesley Miller nói.
Bảo vệ tr.ẻ e.m bằng “vắc xin số”
Chia sẻ về những giải pháp nhằm bảo vệ, giải quyết các rủi ro mà tr.ẻ e.m có thể gặp phải và thúc đẩy cơ hội phát triển lành mạnh cho tr.ẻ e.m trong thế giới số, ông Nguyễn Ngọc Anh nhấn mạnh cách tiếp cận đa bên.
Theo đó, để bảo vệ tr.ẻ e.m một cách hiệu quả, Chính phủ, các chuyên gia làm việc với tr.ẻ e.m, cha mẹ và bản thân tr.ẻ e.m, cơ quan truyền thông… cần phải tham gia hành động.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp công nghệ thông tin có vai trò vô cùng quan trọng. UNICEF và Liên minh Viễn thông quốc tế ITU đã xây dựng hướng dẫn bảo vệ tr.ẻ e.m trong môi trường mạng dành cho doanh nghiệp. Trong đó, đề ra các giải pháp mà các doanh nghiệp có thể thực hiện để bảo vệ và tôn trọng tr.ẻ e.m, cũng như để các em sử dụng internet lành mạnh, sáng tạo.
Video đang HOT
Ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Tr.ẻ e.m (Bộ LĐ-TB-XH), cho rằng nếu không sử dụng internet đúng cách và an toàn, nguy cơ xâm hại tr.ẻ e.m trên môi trường mạng nguy hiểm không kém đời thực.
Theo ông Đặng Hoa Nam, hệ thống pháp luật, chính sách để tăng cường tính phòng ngừa, tính bảo vệ tr.ẻ e.m và đấu tranh, xử lý có hiệu quả với các hành vi xâm hại tr.ẻ e.m trên môi trường mạng cần thiết tiếp tục rà soát, bổ sung thông qua các quy trình bảo vệ tr.ẻ e.m trên môi trường mạng, gắn kết với các quy trình phòng, chống xâm hại tr.ẻ e.m.
“Chúng tôi hoan nghênh những sáng kiến phần mềm để chặn, lọc, gỡ bỏ, giám sát tr.ẻ e.m sử dụng internet trong gia đình, trường học. Tuy nhiên, chúng tôi khuyến khích “vắc xin số” phải được tạo từ các giải pháp về mặt kỹ thuật cũng như các kiến thức, kỹ năng đồng hành cùng trẻ của cha mẹ, giáo viên; kỹ năng tôn trọng quyền riêng tư của trẻ, tôn trọng ý kiến của trẻ. Như vậy “vắc xin số” mới được trẻ tiếp nhận bền vững”, ông Nam nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các chuyên gia đề xuất cần thống nhất các thuật ngữ về xâm hại tr.ẻ e.m trên môi trường mạng để thuận tiện cho việc thu thập, cập nhật và cung cấp thông tin, số liệu cho cơ quan quản lý; trên cơ sở đó rà soát, cập nhật, bổ sung khung pháp luật bảo vệ tr.ẻ e.m trên môi trường mạng cũng như xử lý các hành vi phạm tội mới.
Bên cạnh đó, cần giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng bảo vệ tr.ẻ e.m cho cha mẹ và chính tr.ẻ e.m tự nhận thức, phòng tránh nguy cơ bị bóc lột, xâm hại trên môi trường mạng.
Năm 2022, Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ tr.ẻ e.m 111 đã tiếp nhận 419 cuộc gọi về bảo vệ tr.ẻ e.m trên môi trường mạng và 18 lượt thông báo về các kênh, video clip có nội dung độc hại đối với tr.ẻ e.m.
Riêng 5 tháng đầu năm nay, tổng đài tiếp nhận 128 cuộc gọi về bảo vệ tr.ẻ e.m trên môi trường mạng và 3 lượt thông báo về các kênh, video clip có nội dung độc hại đối với tr.ẻ e.m. Trong số 128 cuộc gọi, có 124 cuộc gọi tư vấn và 4 ca kết nối, can thiệp cho tr.ẻ e.m bị xâm hại trên môi trường mạng.
Cách giúp trẻ 'cai' TikTok
Vấn đề đáng lo ngại là một số nội dung trên TikTok chưa được kiểm duyệt chặt chẽ. Điều đó có thể gây ra nhiều tác hại cho tr.ẻ e.m.
Cha mẹ cần đồng hành cùng trẻ khi con sử dụng mạng xã hội. Ảnh minh họa
Nhà trường và phụ huynh cần trang bị cho trẻ kiến thức về những tác hại của các nội dung tiêu cực trên TikTok. Việc đó giúp trẻ hiểu rõ hơn về những nguy hiểm mà bản thân có thể gặp phải khi sử dụng nền tảng này.
"Lỗ hổng"
Nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm TikTok vì lo ngại về rủi ro an ninh mạng. TikTok cũng đang đối mặt với nhiều cuộc điều tra trên khắp thế giới.
Đến nay, 13 quốc gia, vùng lãnh thổ và tổ chức đã cấm TikTok trên thiết bị của nhân viên, gồm: Đan Mạch, Bỉ, Ấn Độ, Đài Loan, Mỹ, Australia, Canada, New Zealand, Na Uy, Hà Lan, Anh, Pháp và Ủy ban châu Âu (EC).
3 quốc gia ban lệnh cấm hoàn toàn gồm Jordan, Ấn Độ và Afghanistan.
TikTok là một nền tảng mạng xã hội chia sẻ video, ứng dụng cho phép người dùng sáng tạo các đoạn video ngắn có nội dung như nhảy, hát nhép lại video gốc, clip nhảy, ẩm thực, vui chơi, chia sẻ cách chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, dạy kỹ năng... Mọi người có thể đăng video, sử dụng một loạt bản nhạc phim và bộ lọc có thể biến đổi khuôn mặt, hoặc tạo hiệu ứng hình ảnh hấp dẫn khác để video thêm cuốn hút.
Không ứng dụng nào có tổng lượt tải xuống nhiều hơn TikTok kể từ đầu năm đến nay. Theo đó, nền tảng mạng xã hội này đã được tải xuống hơn 176 triệu lần trong quý I/2022, khiến TikTok trở thành ứng dụng thứ 5 đạt tổng số hơn 3,5 tỷ lượt tải xuống, theo một báo cáo do công ty phân tích Sensor Tower công bố vào ngày 14/4.
Không giống chức năng giới hạn độ tuổ.i của YouTube, TikTok không yêu cầu người dùng đăng nhập để xem các nội dung trên đó. Thuật toán của TikTok khiến tr.ẻ e.m dưới 18 tuổ.i vẫn có thể tiếp cận những video độc hại.
Việc xem các video ngắn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và sức khỏe trẻ. Nói cách khác, bất kỳ ai có liên kết đến video đều có thể truy cập được. TikTok cũng không có cơ chế gắn nhãn nội dung theo độ tuổ.i. Điều này khiến trẻ vô tình tiếp cận với nội dung người lớn.
Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Hồng Điệp.
Một nghiên cứu trong năm 2022 của Qustodio cho thấy trẻ v.ị thàn.h niê.n tại Mỹ dành trung bình 107 phút mỗi ngày để xem TikTok. Số liệu này được đưa ra thông qua một khảo sát với hơn 400.000 phụ huynh tại Mỹ.
So với năm 2020 và 2021, con số này tăng đáng kể và TikTok đã vượt mặt YouTube để trở thành ứng dụng "thống trị" người dùng nhỏ tuổ.i.
Năm 2020, trẻ v.ị thàn.h niê.n dành 82 phút mỗi ngày trên TikTok và 75 phút để xem YouTube. Đến năm 2021, trung bình trẻ xem TikTok 91 phút mỗi ngày và chỉ dành 56 phút cho YouTube.
Trong khi số đông người lớn nhận thức rõ ràng về việc chọn lọc nội dung khi xem, thì tr.ẻ e.m lại chưa biết điều đó. Do đó, đã xảy ra những trường hợp như trẻ "lướt" trúng thông tin độc hại, nguy hiểm. Thậm chí, không ít trẻ cố bắt chước, học theo hay tham gia dựa vào những lời mời gọi từ các video có nội dung xấu trên TikTok.
Chia sẻ về vấn đề này, Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Thị Hồng Điệp - giảng viên Trường Đại học Văn Lang (TPHCM) cho rằng, không thể phủ nhận TikTok đã trở thành một trong những nền tảng mạng xã hội phổ biến và thu hút đông đảo người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ và thậm chí là tr.ẻ e.m.
Tuy nhiên, một trong những vấn đề đáng lo ngại là một số nội dung trên TikTok chưa được kiểm duyệt chặt chẽ. Điều đó có thể gây ra nhiều tác hại cho tr.ẻ e.m. Đặc biệt, khi bắt chước theo những hành động tiêu cực trong các video, trẻ có thể rơi vào những tình huống nguy hiểm như chấn thương, ta.i nạ.n và thậm chí ảnh hưởng đến tinh thần.
"Vì vậy, để bảo vệ tr.ẻ e.m tránh khỏi những tác hại nêu trên, cần có các biện pháp kiểm duyệt nội dung chặt chẽ hơn trên TikTok. Đồng thời, cần giáo dục và trang bị hiểu biết cho tr.ẻ e.m về tác hại của việc bắt chước những hành động nguy hiểm, tiêu cực trên TikTok. Đặc biệt, cần định hướng cách dùng ứng dụng này một cách an toàn", chuyên gia cho biết.
Theo Thạc sĩ Hồng Điệp, để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của nội dung trên TikTok đến tr.ẻ e.m, cha mẹ và giáo viên nên quan tâm, trò chuyện. Từ đó, nắm được các hoạt động của trẻ trên TikTok, nội dung mà các em xem. Đồng thời, đảm bảo tính an toàn của thông tin đối với trẻ.
Bên cạnh đó, cha mẹ cần thống nhất và thiết lập thời gian con sử dụng TikTok. Như vậy, trẻ sẽ không bị mất kiểm soát và dành quá nhiều thời gian cho việc sử dụng ứng dụng này.
Nội dung tiêu cực trên TikTok có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ, thái độ của trẻ. Ảnh minh họa.
Tận dụng mặt tích cực
Nhà trường và phụ huynh cũng cần trang bị cho trẻ kiến thức về những tác hại của các nội dung tiêu cực trên TikTok. Việc đó giúp trẻ hiểu rõ hơn về những nguy hiểm mà bản thân có thể gặp phải khi sử dụng nền tảng này. Trẻ có thể chủ động hơn trong việc tránh tiếp cận những nội dung tiêu cực và tìm kiếm những nội dung tích cực hơn. Đồng thời, nhà trường và cha mẹ có thể định hướng những nội dung bổ ích trên TikTok và khuyến khích trẻ xem. Qua đó, hỗ trợ cho việc học và sự phát triển của trẻ.
"Để tránh những hậu quả đáng tiếc, phụ huynh có thể chú ý đến những dấu hiệu về hành vi và tâm lý. Từ đó, nhận biết tr.ẻ e.m có bị ảnh hưởng tiêu cực do sử dụng TikTok không và nhanh chóng tìm cách giải quyết vấn đề", Thạc sĩ Hồng Điệp chia sẻ.
Cụ thể, về hành vi, trẻ thường dành nhiều thời gian cho TikTok, thích một mình, ít tương tác. Trẻ cũng giảm thời gian cho các hoạt động khác như học tập, vui chơi và giao tiếp xã hội. Trẻ thay đổi cách nói chuyện, bắt chước những từ ngữ, hành vi không phù hợp ở các video TikTok. Trẻ cũng có thể dễ kích động, khó chịu khi không được sử dụng TikTok hoặc bị giới hạn sử dụng TikTok.
"Về dấu hiệu về tâm lý, trẻ có thể trở nên nóng tính, dễ cáu gắt, cảm thấy căng thẳng hoặc thường xuyên mệt mỏi. Những nội dung tiêu cực trên TikTok ảnh hưởng đến suy nghĩ, thái độ, cách tiếp cận hoặc xử lý vấn đề của trẻ. Đặc biệt, trẻ cảm thấy bất an khi không có điện thoại hoặc không có kết nối mạng để sử dụng nền tảng xã hội, bao gồm TikTok", chuyên gia nêu.
Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Hồng Điệp, các dấu hiệu này có thể phụ thuộc vào từng trẻ và tình huống cụ thể. Do đó, phụ huynh cần quan sát và tương tác với trẻ để nhận ra các dấu hiệu. Đồng thời, hỗ trợ trẻ trong việc sử dụng mạng xã hội, bao gồm TikTok, một cách lành mạnh và an toàn.
"Bên cạnh những tác hại nêu trên, không thể phủ nhận những tiện ích và giá trị mà TikTok mang lại cho cuộc sống hiện đại của chúng ta, trong đó có tr.ẻ e.m. Nếu tr.ẻ e.m được hướng dẫn sử dụng và định hướng tiếp cận với những nội dung tích cực, thì TikTok có thể hỗ trợ cho việc học tập, vui chơi và giúp các em phát triển bản thân", nữ giảng viên nhận định.
Theo Thạc sĩ Hồng Điệp, TikTok cung cấp nhiều công cụ sáng tạo để tr.ẻ e.m tạo ra những video độc đáo và thu hút người xem. Trẻ tự do thể hiện bản thân và phát triển kỹ năng sáng tạo thông qua việc tạo ra những video. Điều này giúp trẻ khám phá bản thân, tìm ra những điểm mạnh của mình và tự tin hơn. Song song đó, trẻ có thể kết nối và giao lưu với người dùng có cùng sở thích trên TikTok. Đó là một cách để trẻ trau dồi kỹ năng giao tiếp và phát triển mối quan hệ xã hội.
Theo Thạc sĩ Hồng Điệp, thay vì để trẻ "làm bạn" với thiết bị điện tử và mạng xã hội, cha mẹ cần khuyến khích con tham gia hoạt động thực tiễn. Nhờ vậy, giúp trẻ có một thể lực tốt và tinh thần khỏe mạnh. Phụ huynh có thể khuyến khích con tham gia các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa, thể dục thể thao, chương trình tham quan, giao lưu do nhà trường tổ chức. Nhờ đó, giúp trẻ có các mối quan hệ xã hội, học hỏi kinh nghiệm và trau dồi kỹ năng.
Cha mẹ cũng nên hỗ trợ, động viên con tham gia các hoạt động thể thao phù hợp với sở thích và khả năng. Chủ động tìm hiểu các hoạt động thể thao phổ biến, lợi ích của môn thể thao đó đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Cha mẹ có thể trao đổi với con và đăng ký cho trẻ tham gia sau khi đã thống nhất, và có thể tạo một môi trường thể thao tại nhà và cùng tham gia với trẻ. Điều này giúp gia đình gắn kết cũng như tạo hứng thú và động lực để trẻ tham gia hoạt động.
"Một điều lưu ý là, gia đình luôn có thể phối hợp cùng giáo viên của các em để khuyến khích, hướng dẫn và hỗ trợ trẻ tìm kiếm những hoạt động phù hợp với sở thích và năng lực của mình", Thạc sĩ Hồng Điệp nhấn mạnh.
"Ngoài việc giải trí, TikTok cũng cung cấp nhiều video giáo dục, hướng dẫn và chia sẻ kiến thức mới. Tr.ẻ e.m có thể tìm hiểu những điều mới từ các video này và trang bị thêm kiến thức. Tuy nhiên, để đảm bảo trẻ sử dụng TikTok một cách an toàn, tích cực, phụ huynh và giáo viên cần hướng dẫn cũng như đồng hành khi các em sử dụng ứng dụng này", ThS Hồng Điệp khuyến cáo.
'Con tôi hiểu chuyện lắm' - Đây là lời khen hay gánh nặng? Người lớn hay nói 'Đứ.a tr.ẻ này trưởng thành lắm, biết lắm, hiểu chuyện lắm'. Đó là một lời khen hay một gánh nặng dành cho trẻ? Cha mẹ nào cũng được khuyên cần hỗ trợ con trở thành một người trưởng thành và vững vàng. Trong quá trình trưởng thành của con, có thể có những khó khăn, những trục trặc, con...