“Cõng” phim lên núi
Hôm nay nghe tin trên núi có… chiêu phim, bà con thôn bản háo hức bỏ công bỏ viêc, mât hàng giờ cắt đường rừng đi xem.
Sau nhiều cuộc hẹn, một ngày giữa tháng 7, chúng tôi có dịp theo chân Đội chiếu phim lưu động huyện Minh Hóa thuộc Trung tâm phát hành phim và chiếu bóng của tỉnh Quảng Bình l.ên đ.ỉnh Trường Sơn để mang văn hóa đến với người dân các bản làng ở miền Tây tỉnh này. Công việc lặng thầm ấy tuy khó khăn, vất vả nhưng đầy niềm vui với những người “chiến sỹ” trên mặt trận văn hóa.
Gian nan đường lên Ka Oóc
6 giờ sáng, chiếc xe ô tô bán tải chất đầy máy nổ, xăng dầu, đòn khiêng và dây thừng để chuẩn bị cuộc hành trình mang văn hóa lên với các bản làng trên đỉnh Trường Sơn. “Sở dĩ, đoàn mang thêm nhiều đồ đạc cồng kềnh là vì chuyến này lên chiếu trên bản Ka Oóc và các bản vùng Lòm, xã Trọng Hóa. Trên đó không có điện nên phải chạy máy nổ mới phục vụ được cho bà con. Nhiều bản làng vẫn chưa có đường về nên phải dùng đòn khiêng máy nổ và các dụng cụ khác”, Trưởng đoàn Đinh Minh Hiệu kể sơ qua về hành trình gian khó.
Đội chiếu phim lưu động huyện Minh Hóa được thành lập năm 1957. Trước đây, nhiều nơi trong huyện chưa có đường giao thông về trung tâm xã, bản làng nên phải khiêng vác máy rất vất vả. Khổ cực nhất là những chuyến khiêng máy lên vùng Lòm, xã Trọng Hóa. Vì thế mỗi chuyến đi, đoàn sẽ phải mang theo máy móc cồng kềnh, kèm với đó là một lượng lương thực không nhỏ. Theo anh Hiệu, mỗi cuộc hành trình có khi phải mất cả ngày đường mới đến nơi. Mỗi chuyến đi có thể phải kéo dài cả vài tháng trời.
Sau khoảng 2 giờ vượt đường rừng hiểm trở, đoàn chúng tôi đã đến bản Ra Mai thuộc xã miền biên Trọng Hóa. Đoàn vừa đặt chân tới Ra Mai nhưng đã chứng kiến hàng chục người dân đứng chờ đoàn và sẵn sàng khiêng máy. Từ bản Ra Mai qua bản Ka Oóc chỉ cách nhau con nước khe Dọi và một ngọn núi nhưng phải mất hàng giờ đồng hồ trèo đèo, lội suối mới tới.
Niềm vui của bà con thôn bản khi có phim chiếu bóng về làng
Trưởng bản Hồ Ka gọi những trai bản khỏe mạnh buộc toàn bộ máy móc sẵn sàng lên đường. Lúc này, mặt trời đã ngả về phía Tây nhưng cái nắng biên cương vẫn như thiêu như đốt. Không ai bảo ai phải làm gì nhưng dân bản cứ thay nhau người gùi, người khiêng, vác dụng cụ lên bản. Từ vị trí xuất phát, chúng tôi phải đổ xuống con dốc vòng quanh ngọn núi chừng 500 mét mới tới khe nước Dọi. Vừa tới bờ khe trời bất chợt đổ mưa. Cơn mưa rừng xối xả kéo theo dòng nước đục ngầu từ nước bạn Lào đổ về. Dòng nước hiền hòa ngày nào bỗng nhiên nổi lên cuồn cuộn.
Để vượt qua dòng nước lớn, trưởng bản Hồ Ka cho trai bản khiêng máy móc qua trước. Mưa càng ngày càng nặng hạt nên cả đoàn phải l.ột h.ết á.o mưa để che chắn cho máy móc khỏi bị ướt. Con nước khe lên nhanh, có nơi sâu ngang ngực người, nhưng với quyết tâm mang ánh sáng văn hóa cho đồng bào, cả đoàn đồng hành cùng vật lộn với dòng “thủy thần” gần cả giờ đồng hồ mới qua được con khe nước dữ.
Đến với bản làng lúc đã cuối ngày, chúng tôi được bà con chào đón như người lính trận đi xa trở về. Trên các nhà sàn, những cụ già và em nhỏ đều niềm nở bước ra cửa chào đón khách. Máy thanh niên đi rẫy về muộn cũng chạy đến thay nhau khiêng máy trong sự hân hoan khó tả.
Video đang HOT
Bản làng vui như ngày hội
Trời chập tối, hàng trăm người dân đã tập trung đến rạp chiếu phim. Đúng 7 giờ, tiếng máy nổ vang lên, chiếc bóng điện được bật sáng rực cả một góc bản. Anh Đinh Thanh Bình, tuyên truyền viên của Đội cầm chiếc micro thông báo: “Kính thưa toàn thể bà con dân bản! Tối hôm nay, Đội chiếu bóng lưu động huyện Minh Hóa sẽ chiếu phục vụ bà con bộ phim “ Biệt động Sài Gòn”, “Mùa cỏ cháy”, “Phi vụ cuối cùng” và một số phim tài liệu, phim tuyên truyền khác…”.
Người dân các bản làng nằm ở phía Tây tỉnh Quảng Bình vẫn rất mê xem phim chiếu bóng
Đúng 8 giờ, bộ phim “Biệt động Sài Gòn” bắt đầu trình chiếu. Hàng trăm khán giả ngồi lặng im như nín thở, họ hướng mắt về phía màn ảnh rộng. Với người dân Ka Oóc, được xem phim là một món quà lớn mà Đội chiếu bóng đã mang đến, bởi mỗi năm một lần, một lần không quá hai đêm họ được xem phim. Và hàng trăm người dân của bản nghèo này xem dịp chiếu phim như một ngày hội thực sự của bản làng. Thậm chí họ cảm thấy vui hơn Tết, hay là lễ hội buộc chỉ tay truyền thống của người Khùa, người Mày ở đây. Hồ Ka phấn khởi: “Cán bộ thấy bản miềng (mình) vui không? Cả năm mới thấy ánh điện, mới được xem phim. Chiều hôm nay, ai cũng đi làm rẫy về sớm, cơm nước xong là cả bản tập trung lại đây rồi”.
“Bản Ka Oóc có 40 hộ dân với hơn 150 nhân khẩu. Đồng bào ở đây chủ yếu là người Mày và người Khùa thuộc dân tộc Bru – Vân Kiều. Đây là bản nghèo và khó khăn nhất huyện miền núi Minh Hóa. Đến bây giờ, người dân nới đây vẫn chưa có đường, điện, văn hóa thông tin và nhiều thứ khác. Vì vậy, năm nào Đội chiếu phim lưu động cũng mang phim lên chiếu phục vụ cho bà con”, Hồ Ka, Trưởng bản Ka Oóc cho hay.
Khi bộ phim “Biệt động Sài Gòn” kết thúc, mọi người đều trần trồ khen ngơi, nhiều người xem không ngớt lời bình phẩm. Hơn 9 giờ đêm, bản làng vẫn vui như trẩy hội. Nét mặt ai cũng phấn khởi, hứng thú. Không chờ bà con chờ lâu, anh Hiệu lại chiếu tiếp bộ phim “Mùi cỏ cháy”. Bộ phim nói về bốn chàng sinh viên tài hoa viết đơn tình nguyện vào chiến trường miền Nam theo lệnh tổng động viên năm 1971, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh… Xem xong bộ phim, trưởng bản Hồ Ka, xúc động: “Phim đã làm cho miềng nhớ lại thời trai trẻ. Ngày xưa, miềng cũng để lại bản làng để tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đó”. Em Hồ Thị Cúc, một học sinh bộc bạch: “Nhờ xem phim mà em yêu hơn môn học Lịch sử, hiểu được quá trình đấu tranh giữ nước của cha anh đi trước cho chúng em được sống bình yên ngày hôm nay”.
Dù đã khuya nhưng bà con vẫn không chịu về mà vẫn muốn được xem tiếp
Gần 11 giờ khuya, đến giờ đi nghỉ, đoàn thông báo tạm dừng nhưng nhiều bà con cứ ở lại năn nỉ đòi xem tiếp. Chiều lòng bà con, đoàn chiếu thêm bộ phim truyện nhựa “Phi vụ cuối cùng” đến gần 12 giờ mọi người mới chịu về. Khi đồng hồ đã chuyển qua ngày mới, bản làng dường như đã chìm trong giấc ngủ tĩnh mịch giữa núi rừng những “chiến sỹ” mặt trận văn hóa vẫn vui cười với công việc hậu trường. “Dù mệt nhưng thấy bà con vui nên anh em trong đoàn dường như quên đi nỗi mệt nhọc”, anh Hiệu, chia sẻ.
Sáng hôm sau, trưởng bản Hồ Ka dậy thật sớm để làm món cơm Pồi chấm mật ong chiêu đãi khách. Món cơm Pồi dẻo, thơm, cùng vị ngọt của mật ong rừng, ăn rất ngon, nhớ mãi. Chia tay đồng bào, đoàn chúng tôi khiêng máy rời bản để đến một nơi khác, đê lại phía sau những ánh mắt đây tiêc nuôi và những cái vây tay lưu luyên: “Lần sau cán bộ lại “cõng” phim lên cho bà con miềng xem nữa nghe!”.
Đặng Lê – Đinh Vương
Theo Dantri
Phép thuật kỳ bí của tộc người Rục
Đã hơn 50 năm được tìm thấy và gia nhập cộng đồng các dân tộc Việt Nam, nhưng tộc người Rục ở xã Thượng Hóa (Minh Hóa, Quảng Bình) vẫn mang trong mình những nét bí ẩn.
Cuối năm 1959, bộ đội Biên phòng Cà Xèng đóng tại Thượng Hóa trong một lần tuần tra đã phát hiện nhóm "người rừng" nhút nhát, không mảnh vải che thân, leo trèo vách đá, chuyền cành nhanh như thú hoang. Sau nhiều tháng tiếp cận, bộ đội đã vận động được họ rời hang đá về định cư ở thung lũng Rục Làn, xã Thượng Hóa. Từ đây tộc người Rục được biết đến như là em út trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Đến đầu năm 2013, tộc người Rục được quốc tế đưa vào danh sách 10 bộ lạc còn nhiều điều bí ẩn nhất thế giới.
Một góc bản người Rục hiện nay. Ảnh: T.iền phong.
Theo ông Đinh Thanh Dự, nhà nghiên cứu văn hóa các tộc người ở Quảng Bình, gần hết một đời người bỏ công nghiên cứu nhiều tộc người trên địa bàn, nhưng với người Rục vẫn còn nhiều điều bí ẩn đối với ông và các nhà khoa học. Nay t.uổi già, sức yếu không cho phép ông có những chuyến điền dã, nhưng ông vẫn luôn đau đáu về những gì còn dang dở với người Rục.
Ông Dự khẳng định, người Rục không có họ, không có tộc danh, là một tộc người chậm phát triển nên vẫn đậm nét người Việt cổ. Vì họ sinh sống ở những hang đá mà theo phương ngữ "rục" có nghĩa là hang đá có nước chảy qua nên các tộc người khác gán ghép cho họ là người Rục. Qua nghiên cứu về nhân chủng học, ngôn ngữ của người Rục, các nhà khoa học đã ghép tộc người Rục vào nhóm dân tộc Chứt ở Quảng Bình cùng với Sách, Mày, Mã Liềng, A Rem...
Trước khi rời hang đá, người Rục có 109 người, sống tách biệt, không tiếp xúc với thế giới bên ngoài, gặp người lạ là trốn chạy. Cuộc sống của họ hoàn toàn dựa vào tự nhiên, chỉ quen leo trèo cây, thoăn thoắt trên các triền núi cao để săn bắt chim thú, hái lượm, đào củ ráy, củ mài. Họ không mặc quần áo, nam nữ đều búi tóc đằng sau, che mình bằng vỏ cây sui, khi màn đêm buông xuống, họ cùng nhau tìm đến hang đá trú ngụ và thường ngủ ngồi.
Đến nay, sau hơn 50 năm rời hang đá, nhưng vợ chồng ông Cao Chơn và Cao Thị Bim (hơn 80 t.uổi) vẫn giữ nguyên nếp sống nguyên thủy. Mặc dù đã được nhà nước xây nhà, cấp đất trồng trọt, nhưng ông bà không ở nhà mà thường xuyên lên hang đá để ở. Hai vợ chồng già vẫn nếp cũ, ngày săn bắt hái lượm, tối về hang ngủ ngồi mặc cho con cháu, chính quyền vận động.
Trưởng bản Mò O Ồ Ồ, anh Cao Văn Đàn (39 t.uổi) cho biết, không chỉ ông bà Cao Chơn mà gần 500 người Rục hiện nay thi thoảng vẫn nhớ hang đá. Mặc dù có nhà cửa, nhưng cứ đến mùa rẫy nhiều gia đình lại dắt díu nhau vào hang sinh sống có khi vài ba tháng mới về...
Vợ chồng ông Cao Chơn vẫn thích ngủ ngồi. Ảnh: T.iền phong.
Theo ông Đinh Thanh Dự, hiện trong cộng đồng người Rục còn tồn tại hai dạng phép thuật bí hiểm mà các tộc người khác không có, đó là thuật thổi thắt, thổi mở và thuật hấp hơi. Trong những lần điền dã, ông Dự từng chứng kiến sự linh nghiệm của hai phép thuật này, nhưng cố công nghiên cứu về nó thì không thể. Vì người Rục xem đó là sự linh thiêng, không thể tiết lộ cho người ngoài.
Ông Dự cho biết, thuật thổi thắt, thổi mở của người Rục là dùng bùa chú thổi vào người phụ nữ để sinh hoạt vợ chồng không có con (gọi là thổi thắt); còn khi cần có con cũng dùng bùa chú để thổi vào người phụ nữ (gọi là thổi mở). Ngoài ra, người Rục còn có thuật hấp hơi để tránh thú dữ. Mỗi khi vào rừng, người Rục chỉ cần đọc câu thần chú thì dù có hổ, báo, voi rừng cũng không dám đến gần để tấn công. Điều này qua thực tế, dù sống chốn thâm sơn cùng cốc, nhưng chưa ai ghi nhận người Rục bị mãnh thú tấn công.
Ông Dự kể, trong một lần cùng nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Võ Xuân Trang điền dã để tìm hiểu những phép thuật của người Rục, ông Trang đã suýt m.ất m.ạng do muốn thử uy lực của thuật hấp hơi. Đó là lần vào rừng với một già làng người Rục, mặc dù đã được cảnh báo là phải luôn đi trước, cách xa 5 m mà không được đi sau lưng già làng người Rục (lúc đó đã đọc thần chú sử dụng thuật hấp hơi). Nhưng bất ngờ ông Trang cố tình tụt lại sau và ngay tức thì ông ngã vật ra đất, co giật và hộc m.áu. Già làng người Rục phải quay lại, lẩm bẩm câu gì đó và ông Trang trở lại bình thường.
Trưởng bản Mò O Ồ Ồ, Cao Văn Đàn cho biết, những phép thuật nói trên nay không còn phổ biến trong cộng đồng người Rục, nhưng những thầy Ràng (dạng thầy Mo) vẫn còn lưu giữ. Thầy Cao Ống năm nay đã 80 t.uổi, ốm yếu, không đi lại được nhưng vẫn còn khá minh mẫn. Sau một hồi thuyết phục, ông cũng đồng ý diễn lại các động tác trong thuật thổi thắt thổi mở. Những dụng cụ để ngay góc nhà, thế nhưng không ai dám đến lấy, vì sợ.
Thầy Cao Ống diễn lại thuật thổi thắt, thổi mở. Ảnh:T.iền phong.
Mãi sau ông Cao Ngọc Ên là em trai của thầy Cao Ống sang mới dám mang các dụng cụ ra và tự tay ông sắp xếp như một buổi lễ thổi thắt, thổi mở. Dụng cụ gồm: hai ống nứa, một dài (1 m), một ngắn (0,5 m), một phiến đá nhỉnh hơn hai bàn tay ghép lại, một cái bát đựng nước, một cái đựng hoa. Ông Ên nói, còn thiếu sáp ong làm nến, hương và sợi tóc, hoặc sợi chỉ để vào bát nước.
Thầy Ràng Cao Ống ngồi xổm trên giường, hai tay cầm hai ống nứa cà phần đầu nhọn vào phiến đá phát ra âm thanh trầm bổng. Cùng lúc, ông đọc thần chú có vần điệu như hát theo giai điệu từ hai ống nứa. Vừa đọc, ông vừa thổi hơi vào bát nước. Theo thông lệ, chừng 30 phút sẽ đưa bát nước có sợi tóc, hoặc sợi chỉ cho người phụ nữ muốn thắt không sinh nở uống và sẽ hiệu nghiệm.
Ông Cao Ống cho biết, thổi mở cũng ở dạng này, nhưng bài chú sẽ có nội dung khác. Ông còn có thể thổi chữa bệnh đứt tay, chân, c.hảy m.áu, rắn độc cắn... và mỗi dạng bệnh tật có những câu chú khác nhau. Ngoài thuật hấp hơi để tránh thú dữ cho riêng mình, ông có thể dùng phép thuật vẽ một vòng tròn cho nhiều người ngồi trong đó để chống lại thú dữ. Tuy nhiên, khi hỏi về nội dung các câu chú, và nhờ dịch sang tiếng phổ thông thì ông lắc đầu: "Đó là điều thiêng và tối kỵ của người Rục, không thể để người ngoài biết được".
Theo VNE
Huyền thoại Biệt động Sài Gòn ngậm ngùi đan sọt, bó chổi kiếm sống Không ít những chiến sĩ Biệt động Sài Gòn đang sống âm thầm không đòi hỏi giữa đời thường, mưu sinh bằng nghề đan sọt tre, bó chổi đót. Nhiều người một thời từng lập chiến công oanh liệt đang bị lãng quên, thậm chí không được biết đến. Một buổi gặp mặt của các cựu chiến sĩ Biệt động Sài Gòn. Họ,...
