Công nghiệp hóa chất làm gì để hướng tới mục tiêu ngành công nghiệp nền tảng hiện đại?
Đến năm 2030, tăng trưởng công nghiệp hóa chất đạt bình quân từ 10 – 11%/năm và tỷ trọng ngành công nghiệp hóa chất so với toàn ngành công nghiệp đạt 4-5%.
Đáp ứng nhu cầu trong nước, nhưng vẫn còn điểm “nghẽn”
Báo cáo về tình hình phát triển ngành công nghiệp hóa chất thời gian qua, ông Nguyễn Văn Thanh – Cục trưởng Cục Hóa chất ( Bộ Công Thương) – cho biết, tổng sản lượng công nghiệp hoá chất Việt Nam hàng năm chiếm khoảng 10-11% tổng giá trị GDP ngành công nghiệp, lực lượng lao động chiếm gần 10% và có năng suất lao động cao 1,36 lần năng suất lao động trung bình của toàn ngành công nghiệp do có mức độ tự động hoá khá cao. Theo tính toán, sau khi các dự án đang triển khai hoàn thành và hoạt động ổn định, giá trị tổng sản lượng ngành công nghiệp hóa chất chiếm tỷ trọng từ 13-14% toàn ngành công nghiệp.
Phát triển ngành công nghiệp hóa chất tập trung hình thành các tổ hợp hóa chất có quy mô lớn
Trong số 10 ngành công nghiệp lớn nhất cả nước theo phân ngành cấp 2, công nghiệp hóa chất được xếp vào nhóm ngành thứ ba, chiếm tỷ trọng 2-5% GDP toàn ngành công nghiệp.
Cụ thể, bước đầu hình thành ngành công nghiệp hóa chất có cơ cấu tương đối hoàn chỉnh, bao gồm các lĩnh vực sản xuất chủ yếu như phân bón, hóa chất cơ bản, sản phẩm hóa dầu, sản phẩm cao su, hóa chất tiêu dùng…
Báo cáo của Cục Hóa chất cho thấy, các dự án mới, đặc biệt là các dự án hóa dầu, hóa dược, hóa chất cơ bản góp phần khiến cho chủng loại sản phẩm hóa chất trong nước sản xuất đa dạng hơn, tuy nhiên những sản phẩm công nghệ cao trong nước vẫn chưa sản xuất được, nguyên liệu đầu vào còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Như với ngành phân bón, trừ phân bón Kali và SA phải nhập khẩu do trong nước không có lợi thế về nguyên liệu, ngành phân bón Việt Nam đã cung cấp đủ cho các nhu cầu nội địa hầu hết các loại phân bón.
Về hoá chất cơ bản, Việt Nam chủ yếu mới sản xuất được một số sản phẩm hóa chất cơ bản vô cơ thông dụng như H2SO4, HCl, H3PO4, xút…. Đối với hóa chất cơ bản hữu cơ trong nước hầu như chưa sản xuất được.
Video đang HOT
Đối với hoá dầu, hiện nay Việt Nam mới chỉ sản xuất được nhựa PVC, PP, phụ gia hoá dẻo DOP, xơ sợi tổng hợp từ các nguyên liệu trung gian nhập khẩu. Trong những năm gần đây, ngành hóa dầu được quan tâm đầu tư mạnh mẽ với nhiều dự án lớn như Nghi Sơn, Long Sơn, Hyosung và một số dự án dưới dạng tổ hợp công nghiệp (Tổ hợp công nghiệp hóa dầu Dung Quất, Nghi Sơn, Long Sơn, Hyosung); một số khu, cụm công nghiệp tập trung nhiều doanh nghiệp hóa chất như: Đình Vũ, Phú Mỹ – Cái Mép, khu công nghiệp Tằng Loỏng, Lào Cai…
Tuy nhiên cơ cấu sản phẩm của ngành hóa chất còn thiếu hụt, chưa có nhiều sản phẩm có thương hiệu quốc tế, sản phẩm có chất lượng kỹ thuật cao, sản phẩm có giá trị gia tăng cao, nguyên liệu đầu vào còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. ” Động lực tăng trưởng của ngành thời gian qua chủ yếu phụ thuộc vào các dự án FDI, khó tạo ra sự chuyển dịch cơ cấu ngành theo hướng mong muốn“- báo cáo nêu cụ thể.
Ngoài ra, thiếu quỹ đất để dành cho các khu công nghiệp chuyên biệt trong đó có công nghiệp hóa chất. Các dự án, nhà máy công trình đầu tư manh mún, nhỏ lẻ, nhiều nhà máy nằm lẫn trong khu dân cư, ít các dự án hình thành dạng tổ hợp, theo mô hình kinh tế tuần hoàn. ” Nguy cơ, rủi ro tiềm ẩn về sự cố, môi trường, hậu quả từ một số dự án đã tác động đến tâm lý nhà đầu tư cũng như quan điểm của một số địa phương về thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp hóa chất“- lãnh đạo Cục Hóa chất cho hay.
Hình thành các tổ hợp hóa chất có quy mô lớn
Mới đây, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành ký Quyết định số 726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 (Chiến lược).
Chiến lược nêu rõ, phát triển công nghiệp hóa chất Việt Nam theo hướng là một ngành công nghiệp nền tảng quan trọng, hiện đại với cơ cấu ngành tương đối hoàn chỉnh gồm 10 phân ngành, tập trung vào chiến lược phát triển một số phân ngành trọng điểm: hóa chất cơ bản, hóa dầu, cao su kỹ thuật, hóa dược và phân bón.
Đồng thời, duy trì và phát triển các nhà máy sản xuất có công nghệ tiên tiến. Hạn chế tối đa việc hình thành mới và từng bước loại bỏ những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, sử dụng công nghệ lạc hậu, hiệu quả sử dụng tài nguyên thấp, chất lượng sản phẩm kém, gây ô nhiễm môi trường,..
” Khuyến khích đầu tư tư nhân vào lĩnh vực hóa chất, tận dụng tối đa nội lực của đầu tư xã hội. Khuyến khích các dự án FDI đầu tư vào các lĩnh vực, sản phẩm ưu tiên, các dự án sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện môi trường, mang lại hiệu quả kinh tế – xã hội cao“- Chiến lược gợi mở.
Quan trọng là hình thành và phát huy hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung, các tổ hợp hóa chất có quy mô lớn để thu hút các dự án sản xuất hóa chất, các dự án sử dụng hóa chất để sản xuất trong các lĩnh vực khác, trung tâm logistics về hóa chất tại các địa điểm có quỹ đất đủ lớn, xa khu vực dân cư, gần cảng nước sâu, thuận tiện kết nối giao thông, khuyến khích các công nghệ tuần hoàn, sản phẩm, chất thải không sử dụng của nhà máy này làm nguyên liệu cho các nhà máy khác. Từng bước di dời, tập trung các nhà máy sản xuất hóa chất vào khu, cụm công nghiệp nhằm quản lý tập trung, không để các cơ sở hóa chất nguy hiểm không bảo đảm khoảng cách an toàn, không đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về an toàn, môi trường và phòng cháy, chữa cháy tại khu dân cư, nơi tập trung đông người.
Liên quan đến việc hình thành các tổ hợp hóa chất có quy mô lớn lãnh đạo Cục Hóa chất cho biết, bước đầu đã có 5 địa phương là Quảng Ngãi, Thanh Hóa, Vũng Tàu, Ninh Thuận và Bình Thuận rất ủng hộ, đưa vào quy hoạch sử dụng đất để phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Ngành hóa chất đa dạng sản phẩm hướng tới xuất khẩu
Nhờ đầu tư đổi mới công nghệ, ngành công nghiệp hóa chất ở Phú Thọ ngày càng nâng cao công suất hoạt động, đa dạng các sản phẩm, mở rộng thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.
Sản xuất phân bón tại Công ty cổ phần Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao. Ảnh: Trung Kiên
Tăng công suất hoạt động
Nhiều năm nay, Công ty cổ phần Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đã khẳng định được lợi thế nhiều mặt khi áp dụng công nghệ mới, hiện đại, không những hiệu quả sản xuất tăng, định mức tiêu hao nguyên liệu giảm mà các yếu tố an toàn, bảo vệ môi trường cũng được nâng cao.
Từ công suất ban đầu 100.000 tấn phân bón supe phốt phát/năm, 40.000 tấn axit sunfuric/năm, sau 4 lần cải tạo mở rộng, nâng công suất thiết kế, đến nay công ty đã sản xuất gần 2 triệu tấn phân bón chứa lân/năm và 280.000 tấn axit sunfuric/năm đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn đã công bố.
Ông Phạm Thanh Tùng, Tổng giám đốc Công ty cho biết, công ty luôn chú trọng đầu tư cải tiến công nghệ và thiết bị phục vụ sản xuất, nhờ vậy công suất hoạt động ngày càng nâng cao và ccoong ty cũng không ngừng mở rộng và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.
Tại Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì, ông Văn Đình Hoan, Tổng giám đốc Công ty cho hay, đơn vị cũng đã liên tục cải tạo, đổi mới công nghệ cao, nâng công suất sản xuất các hóa chất lên gấp nhiều lần. Bước đột phá nhất là năm 2017, công ty đã đầu tư thay thế thiết bị điện phân công nghệ điện phân membrane thay thế hoàn toàn công nghệ điện phân màng ngăn (amiang) công suất 1.000/tấn năm. Đặc biệt, nhờ đổi mới công nghệ mà toàn bộ nước thải sản xuất của công ty có thể tái sử dụng, không thải ra môi trường.
Theo Sở Công Thương Phú Thọ, hiện trên địa bàn tỉnh có 80 doanh nghiệp liên quan đến hoạt động hóa chất; trong đó, có 4 doanh nghiệp sản xuất hóa chất là Công ty cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao mỗi năm sản xuất 380.000 tấn axit sufuaric và cung cấp ra thị trường một triệu tấn phân bón các loại, 11.000 tấn axit, phèn. Công ty cổ phần Hóa chất Việt Trì sản xuất 831.000 tấn/năm. Công ty cổ phần Đông Á sản xuất 40.400 tấn/năm. Tổng Công ty Giấy Việt Nam sản xuất trên 289 tấn/năm và 26 doanh nghiệp kinh doanh hóa chất công nghiệp ước tính 120.000 tấn/năm.
Còn lại 50 doanh nghiệp sử dụng hóa chất phục vụ làm nguyên liệu cho hoạt động sản xuất công nghiệp trong các doanh nghiệp nằm trong các khu công nghiệp, cụm công nghiệp gắn liền với cơ sở sản xuất công nghiệp.
Theo Sở Công Thương, hiện ngành công nghiệp hóa chất của tỉnh cơ bản hoàn chỉnh, bao gồm các lĩnh vực như: phân bón, hóa chất công nghiệp cơ bản, hóa chất tiêu dùng đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước và phát triển kinh tế-xã hội. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp hóa chất trên địa bàn đã chú trọng đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị tiến tiến, xử lý triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường và phát triển đa dạng các sản phẩm phân bón, các sản phẩm hóa chất có gốc sunphat, sunphit, phốt phát, florua, silicat... nâng cao tỷ trọng sản phẩm hóa chất và các sản phẩm khác trong cơ cấu sản phẩm có giá trị cao, cung cấp cho thị trường trong nước và hướng xuất khẩu.
Đảm bảo phát triển bền vững
Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực hóa chất mặc dù đã được đầu tư dây chuyền, nhưng công nghệ cũ, quy mô sản xuất vừa và nhỏ, chưa có khả năng tạo bước phát triển đột phá. Một số công trình, dự án hóa chất chậm tiến độ do gặp khó khăn về vốn, giá vật tư lên cao. Bên cạnh đó, sản phẩm phục vụ nội địa là chính, mẫu mã, chủng loại sản phẩm chưa đa dạng, chủ yếu là sản phẩm truyền thống. Quy mô sản xuất hầu hết thuộc loại nhỏ, các sản phẩm khác như pin, ắc quy mặc dù có những tiến bộ về công nghệ, song chưa phải là công nghệ tiên tiến của khu vực.
Việc sắp xếp, đổi mới cổ phần hóa doanh nghiệp chậm, gặp nhiều khó khăn, lực lượng lao động dư thừa. Đồng thời, nghiên cứu, xây dựng quy hoạch và dự báo tình hình chưa lường hết được khó khăn, chưa sát thực tế, chưa kịp thời giải quyết được khó khăn, vướng mắc trong sản xuất, kinh doanh. Sự liên doanh, liên kết giữa các doanh nghiệp trên địa bàn còn yếu, chưa tập hợp được sức mạnh để tranh trên thị trường. Sự tiếp cận của các doanh nghiệp với thị trường nước ngoài trong xu thế hội nhập còn hạn chế.
Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ cho biết, trong thời gian tới tỉnh sẽ xây dựng ngành hóa chất có cơ cấu tương đối hoàn chỉnh, bao gồm sản xuất, kinh doanh, sử dụng đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trong nước và đẩy mạnh suất khẩu đối với các sản phẩm; đầu tư xây dựng, nâng cao năng lực của cơ quan nghiên cứu thị trường hóa chất để có thể dự báo thị trương một cách chính xác và kịp thời.
Tỉnh cũng phát triển và sử dụng hiệu quả các trường trình xúc tiến thương mại nhằm hỗ trợ doanh nghiệp có định hướng sản xuất phù hợp; khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng phân phối sản phẩm tới địa bàn nông thôn miền núi. Đồng thời, dần đóng cửa các cơ sở sản xuất hóa học sử dụng công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường; hạn chế hình thành các cơ sở sản xuất, chế biến hóa chất quy mô nhỏ.
Cùng với đó, tỉnh cũng sẽ kiện toàn quản lý nhà nước về công nghiệp, khắc phục sự trồng chéo, phối hợp thiếu đồng bộ, chưa hiệu quản giữa các ngành, các cấp gây cản trở cho phát triển ngành hóa chất; tập trung chỉ đạo hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thủ tục đầu tư, nâng cao hiệu quản lỳ nhà nước đối với phát triển công nghiệp; xây dựng hệ thống chính sách ưu đãi, thông thoáng gắn với xúc tiến đầu tư thu hút đầu tư từ nguồn vốn trong và ngoài nước đầu tư vào phát triển công nghiệp vật liệu.
Tỉnh cũng có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp chuẩn bị mặt bằng, xây dựng hạ tầng khu cụm công nghiệp; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa; xây dựng cơ chế chính sách hỗ trợ danh nghiệp vừa và nhỏ đổi mới công nghệ.
Mặt khác, tỉnh Phú Thọ cũng kiến nghị Chính phủ cân đối khi phát triển ngành công nghiệp hóa chất sản xuất trong nước, điểu chỉnh kế hoạch xuất nhập khẩu nguyên nhiêu liệu vật liệu từ nước ngoài tạo điều kiện cho các thị trường sản xuất phát triển; đầu tư xây dựng các tổ hợp công nghiệp hóa dầu gắn liền với các nhà máy lọc dầu trong nước nhằm đắp ứng nguyện liệu cho các ngành công nghiệp khác, sản phẩm hóa chất cơ bản đảm bảo cung cấp đủ cho các ngành công nghiệp.
Bộ Công Thương giải thích lý do xe máy khan hàng, tăng giá mạnh Thời gian qua, thị trường xe máy lên cơn "sốt" khi giá xe tăng chóng mặt và xuất hiện tình trạng chênh giá lớn, nhất là đối với các dòng xe tay ga của Honda như Vision, Air Blade hay SH. Bộ Công thương đã lên tiếng giải thích nguyên nhân đằng sau. Dây chuyền lắp ráp xe gắn máy tại Công ty...
