Công nghệ mRNA thúc đẩy cuộc cách mạng vaccine cá nhân hóa thế nào?

Phương Anh14:05 19/12/2024

Công nghệ mRNA được thử nghiệm lâm sàng, sử dụng máy học để xác định kháng nguyên và áp dụng vào sản xuất vaccine cá nhân hóa, tự khuếch đại chống các loại bệnh.

Trước khi các công ty tận dụng công nghệ mRNA để chống lại COVID-19, họ đã nỗ lực phát triển vaccine mRNA chống lại ung thư.

Lịch sử nghiên cứu vaccine mRNA cá nhân hóa

BioNTech (Đức) cung cấp vaccine mRNA đầu tiên cho những người mắc bệnh u hắc tố kháng thuốc cách đây gần một thập kỷ. Nhưng khi đại dịch xảy ra, quá trình phát triển vaccine mRNA được tăng tốc. Hiện tại, hàng chục thử nghiệm được tiến hành để kiểm tra xem những mũi tiêm này có thể biến đổi ung thư theo cách đã làm với COVID-19 hay không.

Tháng 12/2024, theo TASS, Nga phát triển được vaccine mRNA chống ung thư và dự kiến đưa vào lưu hành rộng rãi đầu năm 2025. Vaccine sẽ được phân phối miễn phí cho bệnh nhân.

Mục đích của vaccine ung thư là huấn luyện hệ thống miễn dịch nhận biết tốt hơn các tế bào ác tính, do đó có thể tiêu diệt chúng. (Ảnh minh họa)

Nhiều tín hiệu tích cực từ các nước khác trong việc thử nghiệm vaccine mRNA điều trị và phòng chống ung thư.

Vào tháng 12/2023, Merck (Đức) và Moderna (Mỹ) công bố kết quả thử nghiệm với 150 người mắc bệnh u hắc tố đã phẫu thuật cắt bỏ ung thư. Các bác sĩ đã tiêm 9 liều vaccine mRNA cho họ trong khoảng 6 tháng, bên cạnh các chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch cho họ. Sau 3 năm theo dõi, sự kết hợp này cắt giảm gần một nửa nguy cơ tái phát hoặc tử vong ở người bệnh so với chỉ sử dụng chất ức chế kiểm soát.

Một kết quả khác do BioNTech và Genentech (Mỹ) báo cáo, từ một thử nghiệm nhỏ trên 16 bệnh nhân ung thư tuyến tụy, cũng thú vị không kém. Sau phẫu thuật cắt bỏ ung thư, những người tham gia được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch, sau đó là vaccine ung thư công nghệ mRNA và phác đồ hóa trị tiêu chuẩn.

Tám người trong số họ đáp ứng với vaccine và ba năm sau khi điều trị, sáu người trong số này vẫn chưa bị ung thư tái phát, hai người còn lại đã tái phát.

Video đang HOT

Trong số tám người tham gia không đáp ứng với vaccine, bảy người đã tái phát. Một số bệnh nhân này có thể không đáp ứng vì họ không có lá lách, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch. Cơ quan này đã được cắt bỏ như một phần trong quá trình điều trị ung thư của họ.

Ngoài ung thư tuyến tụy, vaccine cá nhân hóa của BioNTech đang được thử nghiệm ở ung thư đại tràng, u hắc tố và ung thư di căn.

Cơ chế hoạt động của công nghệ mRNA trên người

Hệ thống miễn dịch của con người có khả năng loại bỏ các tế bào ung thư nếu có thể tìm thấy chúng. Nhưng khối u rất khó tiêu diệt hoàn toàn. Chúng có thể ẩn núp ngay trước mắt và sử dụng đủ mọi thủ đoạn để trốn tránh hệ thống phòng thủ miễn dịch của chúng ta. Và các tế bào ung thư thường trông giống như các tế bào của chính cơ thể.

Tuy nhiên, có sự khác biệt giữa các tế bào ung thư và các tế bào khỏe mạnh. Các tế bào ung thư có các đột biến giúp chúng phát triển và tồn tại, và một số đột biến đó tạo ra các protein bám trên bề mặt tế bào – còn gọi là tân kháng nguyên.

Mục đích của vaccine ung thư là huấn luyện hệ thống miễn dịch nhận biết tốt hơn các tế bào ác tính, từ đó có thể tiêu diệt chúng.

Công nghệ mRNA, dưới sự hỗ trợ của máy học, có thể giúp vaccine ung thư được cá nhân hóa cho từng bệnh nhân. (Ảnh minh họa)

Các loại vaccine ung thư được cá nhân hóa như các loại mà Moderna và BioNTech đang phát triển được điều chỉnh theo từng loại ung thư cụ thể của từng bệnh nhân. Các nhà nghiên cứu thu thập một phần khối u của bệnh nhân và một mẫu tế bào khỏe mạnh. Họ giải trình tự hai mẫu này và so sánh chúng để xác định các đột biến đặc hiệu với khối u.

Sau đó, các đột biến được đưa vào một thuật toán AI để chọn ra những đột biến có khả năng gây ra phản ứng miễn dịch cao nhất. Các tân kháng nguyên này cùng nhau tạo thành “bản đồ sơ bộ” giúp hệ thống miễn dịch nhận ra các tế bào ung thư.

“Nhiều liệu pháp miễn dịch kích thích phản ứng miễn dịch theo cách không đặc hiệu – tức là không trực tiếp chống lại ung thư”, ông Patrick Ott, giám đốc Trung tâm Vaccine Ung thư Cá nhân tại Viện Ung thư Dana-Farber, cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm 2022. “Vaccine ung thư được cá nhân hóa có thể hướng phản ứng miễn dịch đến chính xác nơi cần đến”.

Các công nghệ khác mRNA

mRNA không phải là cách duy nhất để dạy hệ thống miễn dịch nhận biết các tân kháng nguyên. Các nhà nghiên cứu cũng đang cung cấp tân kháng nguyên dưới dạng DNA, dưới dạng peptide hoặc thông qua các tế bào miễn dịch hoặc vector virus.

Nhiều công ty đang nghiên cứu các loại vaccine ung thư “có sẵn” không được cá nhân hóa, tiết kiệm thời gian và chi phí. Trong số khoảng 400 thử nghiệm lâm sàng đang diễn ra đánh giá vaccine ung thư vào mùa thu năm 2023, có khoảng 50 thử nghiệm bao gồm vaccine cá nhân hóa.

Chưa có gì đảm bảo rằng bất kỳ chiến lược nào trong số này sẽ thành công. Ngay cả khi thành công ở một số loại ung thư, cũng có nghĩa là thành công đối với tất cả các loại ung thư. Nhưng sự bùng nổ quan tâm và hoạt động mới xung quanh vaccine ung thư đang rất đáng khích lệ. Và vaccine mRNA cá nhân hóa có thể có cơ hội thành công khi những loại vaccine khác đã không làm được.

Vaccine ung thư có giúp ngăn mắc bệnh?

Vaccine ung thư chủ yếu được xem như phương pháp điều trị sử dụng cho các ca bệnh đã được chẩn đoán.

Tiến bộ trong nghiên cứu vaccine chống ung thư được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ quá trình phát triển vaccine mRNA chống COVID-19 (ảnh minh họa)

Vaccine ung thư không giống như vaccine phòng ngừa cúm và các bệnh truyền nhiễm khác. Các bệnh ung thư không lây nhiễm cho con người mà xảy ra do trục trặc trong cơ thể, thường là khi hệ thống miễn dịch bị suy yếu. Vì vậy, vaccine ung thư không hẳn là loại thuốc mà sau khi dùng bạn sẽ không bị ung thư nữa, mà chủ yếu được xem như phương pháp điều trị sử dụng cho các ca bệnh đã được chẩn đoán.

Một số vaccine phòng ngừa có thể chống lại ung thư từ khi chưa mắc bệnh là các loại vaccine phòng nhiễm các loại virus làm tăng nguy cơ ung thư (viêm gan, HPV).

Gần đây, tiến bộ trong nghiên cứu vaccine chống ung thư được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ quá trình phát triển vaccine mRNA chống COVID-19.

Công nghệ mRNA được ưa chuộng trong lĩnh vực ung thư học và nhiều nước cũng đang trong quá trình nghiên cứu vaccine ung thư dựa trên công nghệ này.

Vaccine mRNA hoạt động bằng cơ chế mã hóa chuỗi protein của kháng nguyên ung thư trong mRNA, đưa mRNA này vào cơ thể để các kháng nguyên này được sinh ra trong cơ thể và buộc hệ thống miễn dịch phải tấn công chúng.

Vì vậy, các vaccine mRNA sẽ được tạo ra cá nhân hóa dựa trên "hộ chiếu khối u" của mỗi người. Việc phân tích các đặc điểm di truyền của tế bào ung thư trong cơ thể người bệnh sẽ cho thấy chính xác cách điều chỉnh vaccine để hệ miễn dịch của bệnh nhân bắt đầu chống lại chúng.

Các nhà khoa học chỉ mới ở giai đoạn đầu của hành trình tạo ra một loạt vaccine ung thư đầy đủ. Còn rất nhiều vấn đề cần giải quyết và một khoảng cách trong việc đưa lý thuyết đến gần thực tế.

Trước hết, không phải tất cả các tế bào khối u đều có kháng nguyên riêng, trong khi đây là điều kiện chính để phát triển vaccine. Nếu hướng hệ miễn dịch vào những kháng nguyên cũng đồng thời có trong các tế bào khỏe mạnh, vaccine cũng sẽ tiêu diệt chúng và hậu quả của việc này có thể rất nguy hiểm.

Ngoài ra, các tế bào khối u không phải lúc nào cũng "ngoan ngoãn" chờ đợi số phận mà vaccine đã tạo ra. Chúng có thể sử dụng các cơ chế khác nhau để trở nên vô hình đối với hệ thống miễn dịch, hoặc tiến hóa, cố gắng sống sót sau sự tấn công của hệ thống miễn dịch. Trong một số trường hợp, vaccine chỉ kéo dài sự sống chứ không chữa khỏi bệnh.

Trong cuộc chiến chống lại ung thư, kích thước của khối u cũng đóng vai trò lớn. Ngay cả khi có phản ứng miễn dịch cần thiết, có thể vẫn chưa đủ để vượt qua khối u hoàn toàn. Bản thân hệ thống miễn dịch cũng có thể làm cơ thể suy yếu.

Ngay cả khi tìm thấy một loại vaccine có hiệu quả cho một loại ung thư cụ thể, nó vẫn cần phải được điều chỉnh cho các nhóm người khác nhau: người già, trẻ em, người mắc bệnh đi kèm.

Việc phát triển vaccine mRNA cũng liên quan đến việc tạo ra một loại thuốc được cá nhân hóa, nghĩa là mỗi bệnh nhân sẽ cần phải có mũi tiêm riêng dựa trên phân tích khối u.

Việc sản xuất một loại vaccine như vậy không chỉ mất nhiều thời gian (và trong thời gian này, khối u có thời gian để thay đổi) mà còn tốn kém.

Nga dự kiến phát miễn phí vaccine chống ung thư cho bệnh nhân

Ông Andrey Kaprin, Tổng giám đốc Trung tâm Nghiên cứu y khoa X-quang thuộc Bộ Y tế Nga, mới đây cho biết Nga đã phát triển vaccine mRNA chống lại ung thư và sẽ phân phối miễn phí cho bệnh nhân.

ông Alexander Gintsburg, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu dịch tễ học và vi sinh vật học quốc gia cho biết các thử nghiệm tiền lâm sàng chỉ ra vaccine mới ngăn chặn sự phát triển của khối u (75-80%) và di căn tiềm ẩn.

Nga dự kiến sẽ lưu hành rộng rãi loại vaccine này từ đầu năm 2025.

Cách vaccine ung thư của Nga hoạt động trên cơ thể người Vaccine ung thư của Nga hoạt động theo công nghệ mRNA - cùng cơ chế của loại vaccine chống lại COVID-19. Theo TASS, Nga đã phát triển được vaccine chống ung thư và dự kiến đưa vào lưu hành rộng rãi đầu năm 2025. Vaccine sẽ được phân phối miễn phí cho bệnh nhân. Theo Tổng giám đốc Trung tâm nghiên cứu y...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Cảnh sát đột kích "sào huyệt" tổ chức quốc tế lừa đảo hàng trăm tỷ đồng02:24

Xe Camry quay đầu giữa giao lộ thì "chạm trán" Lexus giá gần chục tỷ đồng00:36

Công an xác minh clip người đàn ông khuyết tật bị hai thanh niên đi xe máy không mũ bảo hiểm tát vào đầu01:20

Lời khai của chủ tịch hội nông dân xã đột nhập cướp tại nhà lãnh đạo HĐND tỉnh11:25

Truy bắt kẻ táo tợn dùng búa đập phá tủ, cướp tiệm vàng ở Lâm Đồng00:19

Khởi tố kẻ 'bắt cá hai tay', đánh gục bạn gái ở quán cà phê khi bị phát hiện21:01

Lời khai của nghi phạm cướp tiệm vàng ở Lâm Đồng01:22

Ô tô đâm sập cửa nhà dân ở Thái Nguyên, cuốn người đàn ông vào gầm08:05

Thực hư clip xe cứu thương chế còi "cố lên, sắp tới rồi" chạy ở TPHCM00:28

Khỉ trộm đồ du khách và thất vọng khi phát hiện thứ bên trong01:47

Vụ cướp tiệm vàng ở Di Linh: 'Khai quật' tìm vàng tang vật trong đêm09:46

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Nâng cao nhận thức về rủi ro của rượu để người tiêu dùng tự ra quyết định đúng đắn

09:12:07 20/02/2025

Điều này là do một số yếu tố sinh học như cơ thể phụ nữ có nhiều chất béo giữ lại rượu hơn và ít enzyme hơn để phân hủy rượu trước khi rượu đi vào máu.

Một số bệnh dễ mắc khi thời tiết nồm ẩm

08:39:33 20/02/2025

Các loại nấm mốc, vi nấm phát triển rất nhanh khi trời nồm ẩm, lơ lửng trong không khí, bám vào quần áo, sách vở, chăn chiếu dẫn đến dị ứng, nhiễm trùng. Thời điểm này người sức đề kháng kém như người già và trẻ nhỏ rất dễ mắc bệnh.

Ứng dụng khoa học và công nghệ trong nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

08:13:21 20/02/2025

Nấm ĐTHT (tên khoa học Cordyceps militaris) là loài nấm thuộc họ Cordycipitaceae, chi Cordyceps. Nấm ĐTHT được hình thành từ một chi nấm ký sinh, phát triển trên cơ thể ấu trùng của côn trùng.

Thực phẩm giúp tăng cường sức khỏe mắt

07:52:03 20/02/2025

Trong khi chế độ ăn uống cân bằng là tối ưu để duy trì sức khỏe của mắt, thì các chất bổ sung có thể cần thiết cho những người có nguy cơ thiếu hụt do chế độ ăn uống không đầy đủ hoặc mắc tình trạng bệnh lý.

Điểm sáng trong cấp cứu, điều trị các ca bệnh nặng ở tuyến huyện

07:47:05 20/02/2025

Đó chỉ là 3 trong hàng trăm câu chuyện giành giật sự sống cho bệnh nhân từ tay tử thần mà đội ngũ y, bác sỹ, điều dưỡng Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực và Chống độc đã thực hiện trong năm qua.

Thêm 1 người ở huyện Long Thành bị chó dại cắn

07:45:04 20/02/2025

Đồng thời hướng dẫn, yêu cầu chủ nuôi nhốt cách ly và theo dõi sức khỏe, quản lý số chó còn lại, không được thả rông chó ra ngoài, không được bán chó. Khi chó có dấu hiệu bất thường phải báo ngay cho chính quyền địa phương và cơ quan th...

Lý do nên ăn lê mỗi ngày để giảm cân và tăng cường miễn dịch

07:42:30 20/02/2025

Loại quả này chứa hàm lượng các chất dinh dưỡng thực vật phong phú bao gồm flavonoid, polyphenol và flavonoid. Những hợp chất này giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm, giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính và làm chậm quá trình lão hóa.

Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc bác đề nghị của ông Yoon, tiến hành phiên điều trần đúng lịch

12:44:45 19/02/2025

Tuy nhiên, Thẩm phán Moon Hyung Bae - quyền Chánh án Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc - đã bác bỏ yêu cầu này, cho rằng phiên tòa xét xử hình sự được ấn định vào lúc 10h00 cùng ngày, đủ thời gian cho cả hai phiên tòa.

Huế tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh Cúm gia cầm

11:11:37 19/02/2025

Cùng đó, thành lập các đoàn công tác tổ chức kiểm tra, đôn đốc công tác phòng, chống dịch bệnh cúm gia cầm, xây dựng các cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh.

Người cao tuổi, bệnh mạn tính có nên tiêm vắc xin cúm?

08:13:09 19/02/2025

Với nhóm người cao tuổi có sa sút trí tuệ Alzheimer, không kiểm soát được hành vi của mình thì khi đi tiêm ngừa cần phải có người thân, quen đi theo cùng.

Cô gái phát hiện giun trong não, thủ phạm là món cá quen thuộc

08:31:45 18/02/2025

Việc ăn thực phẩm tươi sống có thể mang lại trải nghiệm ẩm thực độc đáo, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nếu không có biện pháp phòng tránh phù hợp.

3 thực phẩm yêu thích của cụ bà vẫn đạp xe khi 100 tuổi

07:36:08 18/02/2025

Dầu ô liu chứa nhiều chất chống oxy hóa như oleocanthal và oleacein, có tác dụng chống viêm trong cơ thể. Tình trạng viêm liên quan tới nhiều bất ổn sức khỏe mạn tính, bao gồm bệnh tim và tiểu đường loại 2.