Công an quận 1 bắt Phó chánh án quận 4 có đúng thẩm quyền?
Có 2 luồng quan điểm trái chiều xoay quanh hoạt động tố tụng của Công an quận 1 về vụ xâm phạm căn nhà 29 Nguyễn Bỉnh Khiêm; người cho rằng vi phạm, người nhận định đủ căn cứ.
Cảnh sát TP.HCM thực nghiệm vụ Phó chánh án quận 4 xâm phạm chỗ ở
Chiều 4/10 hàng chục cảnh sát cùng các bị can và người liên quan vụ xâm phạm nhà ở công dân được đưa đến căn nhà 29 Nguyễn Bỉnh Khiêm, quận 1 (TP.HCM) để thực nghiệm vụ án.
3 ngày sau khi khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Hải Nam và Lâm Hoàng Tùng về tội Xâm phạm chỗ ở của người khác, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an quận 1 cùng cán bộ VKS tiến hành thực nghiệm hiện trường.
Chỉ trong vòng một tuần từ khi khởi tố vụ án, Công an quận 1 từng bước hoàn thiện hồ sơ để chuyển cho Công an TP.HCM. Song, vấn đề đang gây tranh cãi là Công an quận 1 có thẩm quyền điều tra, khởi tố, bắt giam, khám xét trong vụ án này hay không?
Có vi phạm tố tụng?
Trao đổi với Zing.vn, luật sư Nguyễn Văn Dũ (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết hoạt động điều tra vụ án hình sự hiện nay chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản quy phạm pháp luật; liên quan đến thẩm quyền điều tra thì chịu sự điều chỉnh của 3 văn bản: Bộ luật Tố tụng Hình sự, Luật Tổ chức Cơ quan điều tra Hình sự và Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT ngày 29/12/2017.
Theo các văn bản nêu trên, nguyên tắc chung về thẩm quyền là: Thẩm quyền điều tra phụ thuộc vào thẩm quyền xét xử; thẩm quyền giải quyết tin báo, tố giác tội phạm lại phụ thuộc vào thẩm quyền điều tra.
Điều này có nghĩa là vụ án thuộc thẩm quyền xét xử của tòa nào thì sẽ do cơ quan điều tra cùng cấp thụ lý giải quyết.
Bị can Nguyễn Hải Nam, Phó chánh án quận 4, bị còng tay đưa đến thực nghiệm hiện trường. Ảnh: Quỳnh Danh.
Tiến sĩ, luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch cho biết căn cứ theo điểm a khoản 5 Điều 163 Bộ luật Tố tụng Hình sự, cơ quan điều tra cấp huyện điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện.
Tuy nhiên, đối chiếu thêm điểm c khoản 2 Điều 268 luật này thì TAND cấp tỉnh (thành phố) sẽ có thẩm quyền xét xử vụ án của cấp huyện nếu vụ án “có nhiều tình tiết phức tạp khó đánh giá, thống nhất về tính chất vụ án hoặc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành; vụ án mà bị cáo là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương, người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc ít người”.
Quay lại vụ Xâm chiếm chỗ ở của người khác, theo luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn Luật sư TP.HCM), ông Nam và Tùng bị bắt và điều tra theo khoản 2 Điều 158 Bộ luật Hình sự, khung hình phạt của khoản này từ 1-5 năm. Do vậy, theo khoản 1 Điều 268 Bộ luật Tố tụng Hình sự thì thuộc thẩm quyền của TAND cấp huyện.
Tuy nhiên, ông Nam ngoài là công dân bình thường thì bản thân còn là Thẩm phán. Do đó, đối chiếu theo điểm c khoản 2 Điều 268 nêu trên, hai luật sư cho rằng vụ án này sẽ thuộc thẩm quyền của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM, VKSND TP.HCM giữ quyền truy tố.
Bên cạnh đó, theo luật sư Thế Trạch, trong vụ án này, ngoài xử lý hành vi Xâm phạm chỗ ở của người khác, cơ quan công an có thể xem xét xử lý đối với một số hành vi trái pháp luật khác như: Chiếm đoạt người dưới 16 tuổi, Hủy hoại hoặc Cố ý làm hư hỏng tài sản… Do đó, Công an quận 1 chỉ có thể thực hiện các hoạt động điều tra ban đầu theo thẩm quyền chứ không được khởi tố bị can và bắt tạm giam.
“Công an quận 1 có quyền xử lý tin báo tội phạm, thực hiện các hoạt động điều tra ban đầu. Sau đó phải sơ kết điều tra và chuyển cho Công an TP.HCM khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Đây là điểm mới của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, khi bị cáo là Thẩm phán, Kiểm sát viên”, luật sư Thế Trạch nhận định.
Theo diễn biến vụ việc, vào ngày 27/9, Công an quận 1 đã khởi tố vụ án. Đến ngày 1/10, công an quận này khởi tố bị can và ra lệnh tạm giam với ông Nam và Tùng. Ngày 3/10, Công an quận 1 khám xét trụ sở TAND quận 4 – nơi làm việc của ông Nam. Chiều 4/10, nhà chức trách quận 1 tiến hành thực nghiệm điều tra vụ án.
Chuỗi hành động này của Công an quận 1 tiến hành không phải là hoạt động tiền tố tụng. Vậy Công an quận 1 có đang vi phạm khi bắt giam người không đúng thẩm quyền?
Có căn cứ thụ lý
Luật sư Lê Văn Hoan cho rằng bước đầu Công an quận 1 khởi tố, sau đó hoàn thiện hồ sơ chuyển cho Công an TP.HCM tiếp tục điều tra thì không sai thẩm quyền.
Phân tích về quy định tại khoản 2 Điều 268 Bộ luật Tố tụng Hình sự, luật sư Dũ giả định trong vụ án vừa có những người thuộc chức danh nêu trên, vừa có người không thuộc chức danh nêu trên thì thẩm quyền sẽ thuộc cấp nào?
Theo luật sư, nếu quy định “vụ án có bị cáo là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên” thì dễ hiểu, dễ áp dụng hơn, chỉ cần có một bị cáo thuộc chức danh nêu trên thì thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh (thành phố). Song, theo đơn tố giác, clip ghi nhận tại hiện trường, không chỉ có ông Nam và ông Tùng mà còn nhiều người khác không phải là Thẩm phán, Kiểm sát viên.
“Như vậy, đối với hành vi của ông Nam và ông Tùng thì thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh, còn đối với hành vi của người khác thì thuộc thẩm quyền của cấp nào, cấp tỉnh hay cấp quận, huyện?”, luật sư Dũ đặt vấn đề.
Bị can Lâm Hoàng Tùng, giảng viên Trường đào tạo bồi dưỡng kiểm sát TP.HCM (sơ mi xám), cũng có mặt tại buổi thực nghiệm hiện trường. Ảnh: Quỳnh Danh.
Luật sư Dũ cho rằng để xác định được ông Nam, ông Tùng là Thẩm phán, Kiểm sát viên thì cần phải thu thập tài liệu, chứng cứ như quyết định bổ nhiệm hợp lệ, kết quả xác minh tại đơn vị hai người này làm việc. Hoặc lúc đầu có thể đủ tài liệu chứng minh họ là Thẩm phán, Kiểm sát viên nhưng hành vi của họ có vi phạm pháp luật hay không, có đủ yếu tố cấu thành tội phạm hay không, đủ căn cứ khởi tố bị can hay không?
Trong khi đó, điểm b khoản 3 Điều 12 Thông tư liên tịch số 01/2017 quy định trường hợp tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố cùng một nội dung được gửi đến nhiều cơ quan cùng có thẩm quyền giải quyết thì trong trường hợp cơ quan điều tra cấp trên và cơ quan điều tra cấp dưới cùng có thẩm quyền giải quyết thì Thủ trưởng cơ quan điều tra cấp trên quyết định.
Và khoản 4 Điều 40 Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự quy định đối với sự việc có dấu hiệu phạm tội mà chưa xác định rõ thẩm quyền điều tra thì cơ quan điều tra nào phát hiện trước phải áp dụng ngay các hoạt động điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự và luật này. Khi đã xác định được thẩm quyền điều tra thì chuyển vụ án cho cơ quan điều tra có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự.
“Từ những quy định nêu trên và thực tế vụ án, tôi cho rằng Cơ quan CSĐT Công an quận 1 thụ lý, điều tra lúc đầu là có căn cứ pháp lý. Có thể hiểu là vụ này ban đầu chưa đủ cơ sở xác định rõ thẩm quyền điều tra”, luật sư Dũ nêu quan điểm.
Khám xét nơi làm việc của ông Nguyễn Hải Nam và Lâm Hoàng Tùng
10h30 sáng 3/10, Công an quận 1 cùng VKSND quận 1 đưa ông Nguyễn Hải Nam và Lâm Hoàng Tùng đến nơi làm việc để thực hiện lệnh khám xét.
Hoài Thanh
Theo Zing.vn
Vụ bắt phó chánh án : Tranh cãi thẩm quyền điều tra
CQĐT cấp quận, huyện không có thẩm quyền điều tra vụ án mà bị can là điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán?
Công an quận 1, TP.HCM vừa tiến hành thực nghiệm điều tra hiện trường vụ án xâm phạm chỗ ở của người khác tại nhà 29 Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Đa Kao, quận 1.
Được biết động thái trên của công an quận là nhằm hoàn chỉnh hồ sơ để chuyển lên Công an TP.HCM tiếp tục điều tra.
Điều này dẫn đến tranh cãi về thẩm quyền điều tra, truy tố xét xử vụ án khi bị can là ông Nguyễn Hải Nam (phó chánh án TAND quận 4). Trước đó, ông Nam bị công an quận 1 khởi tố, bắt tạm giam ba tháng để điều tra hành vi trên theo khoản 2 Điều 158 BLHS. Tương tự, bị can Lâm Hoàng Tùng (giảng viên Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại TP.HCM) cũng bị khởi tố bắt giam.
Công an quận 1 giao các văn bản tố tụng cho ông Nguyễn Hải Nam ký. Ảnh: CTV
Luật sư Vũ Phi Long (Đoàn Luật sư TP.HCM, nguyên Phó Chánh Tòa Hình sự TP.HCM) cho biết điểm c khoản 2 Điều 268 BLTTHS 2015 quy định thẩm quyền xét xử của tòa án tỉnh như sau: Vụ án hình sự thuộc thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện và TAQS khu vực nhưng có nhiều tình tiết phức tạp khó đánh giá, thống nhất về tính chất vụ án hoặc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành.
X
Vụ án mà bị cáo là thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc ít người.
Theo đó, vụ án nếu có các bước tiếp theo thì thẩm quyền giải quyết sẽ thuôc toà án cấp tỉnh, cụ thể ở đây là TAND TP.HCM.
Clip: Công an quận 1 thực nghiệm hiện trường chiều 4-10 - HOÀNG YẾN
Việc CQĐT Công an quận 1 có quyền khởi tố, bắt tạm giam ông Nam và ông Tùng chỉ là bước tiền tố tụng. Sau đó, Công an quận 1 sẽ chuyển hồ sơ vụ án lên công an TP.HCM hoặc sang VKS để tiến hành tố tụng theo đúng thẩm quyền luật định. Lúc này, căn cứ theo điều luật đã dẫn VKS TP.HCM sẽ là cơ quan quyết định truy tố hay không truy tố... và chuyển hồ sơ qua tòa án cùng cấp nếu truy tố..
Tuy nhiên cũng có ý kiến ngược lại cho là CQĐT cấp quận, huyện không thẩm quyền điều tra vụ án mà bị can là điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán. Vấn đề đặt ra là nếu không có thẩm quyền mà tiến hành các hoạt động tố tụng thì có trái pháp luật không và CQĐT VKS Tối cao có thẩm quyền điều tra các vi phạm trong hoạt động này không?
Cụ thể, khoản 1, 2 Điều 21 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan CSĐT cấp huyện.
1. Tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.
2. Tiến hành điều tra vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXIV của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của CQĐT VKSND Tối cao và Cơ quan ANĐT của Công an nhân dân.
Và theo quy định tại Khoản 1, 2 Điều 268 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 thì Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của Tòa án nhân dân cấp huyện và Tòa án quân sự khu vực được quy định cụ thể như sau:
1.TAND cấp huyện (và TAQS khu vực) xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và tội phạm rất nghiêm trọng, trừ những tội phạm, và các trường hợp sau:
a) Các tội xâm phạm an ninh quốc gia;
b) Các tội phá hoại hoà bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh;
c) Các tội quy định tại các điều 123, 125, 126, 227, 277, 278, 279, 280, 282, 283, 284, 286, 287, 288, 337, 368, 369, 370, 371, 399 và 400 của Bộ luật hình sự;
d) Các tội phạm được thực hiện ở ngoài lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
đ)Vụ án hình sự có bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài;
e) Vụ án hình sự có nhiều tình tiết phức tạp khó đánh giá, thống nhất về tính chất vụ án hoặc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành; vụ án mà bị cáo là Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc ít người.
2.TAND cấp tỉnh (và TAQS cấp quân khu) xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về các tội phạm không thuộc thẩm quyền của TAND cấp huyện và Tòa án quân sự khu vực
HOÀNG YẾN
Thực nghiệm hiện trường vụ thẩm phán, giảng viên xâm phạm chỗ ở người khác Hàng chục công an đã đưa ông Lâm Hoàng Tùng (giảng viên Trường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại TP.HCM), bà Nguyễn Thị Hạnh (Trưởng Văn phòng thừa phát lại quận 1) trở về căn nhà số 29 Nguyễn Bỉnh Khiêm để thực nghiệm hiện trường. Ông Nguyễn Hải Nam (thẩm phán, Phó Chánh án TAND quận 4) sau đó...