Cơm 0 đồng cho lao động phải ‘ngồi yên’ giữa mùa dịch

Trong cái nắng gần 40 độ C, ông Phạm Văn Tuân, 71 tuổi, vẫn lái ôtô đi đưa cơm cho xóm lao động quanh Cầu Giấy, thay vì ngồi yên trong điều hòa.

Những ngày bình thường trước đây, tuổi 71 của cán bộ hưu trí như ông Tuân là dậy sớm đi thể dục, rồi về ăn sáng, uống cà phê, chơi cờ với hội bạn. Nhưng nửa tháng Hà Nội cách ly xã hội, ông có thói quen trở dậy trước 6h, mở cửa nhà cho hội bạn thân U70 mang thực phẩm vào nấu cơm hỗ trợ người nghèo.

Nhóm tình nguyện chia cơm trưa trong bếp ăn trên đường Nguyễn Phong Sắc, Hà Nội, tháng 8/2021. Ảnh: Hồng Chiêu

Căn nhà riêng rộng khoảng 40 m2 nằm ở 64 Nguyễn Phong Sắc, tuyến đường trung tâm quận Cầu Giấy. Giá cho thuê mặt bằng cả chục triệu mỗi tháng để bán cơm, giờ trở thành bếp ăn mỗi ngày cung cấp 50 suất miễn phí cho người lao động gặp khó, cư trú quanh phường Quan Hoa, Dịch Vọng…

Hà Nội từng trải qua một đợt cách ly xã hội cùng cả nước hồi tháng 4/2020. Ông Tuân biết rõ những lao động chân tay sẽ phải ở yên trong nhà, không ra ngoài thì không kiếm được tiền ăn hàng ngày. Sáng 24/7, ông nghĩ đến việc nấu ăn miễn phí, lên kế hoạch và rủ bạn bè tham gia, rồi lên phường xin xác nhận để thực hiện.

Chỉ 50 suất cơm trưa mỗi ngày, nhưng với thói quen của cán bộ nghiên cứu, ông trình bày thành một kế hoạch cụ thể. Thực phẩm đầu vào, sơ chế, nấu ăn và giao hàng đều tuân thủ quy định phòng dịch. Bếp ăn mỗi buổi có 4 người cố định. Một người nấu, hai người phụ bếp. Ông Tuân trực tiếp giao cơm đến các tổ dân phố theo danh sách hội chữ thập đỏ phường đã lập. Kinh phí các ông bà tự gom góp với nhau hoặc nhận ủng hộ từ vài người bạn.

Trưa ngày đầu tháng 8, hai người phụ nữ đeo bao tay nylon, tấm chắn giọt bắn, xếp hộp nhựa chuẩn bị chia cơm ở gian ngoài. Phía sau, hai bếp ga công nghiệp cùng lúc nổi lửa rì rì. Trong cái nóng 38 độ C, bà Phạm Thị Thủy “hai tay hai súng”, tay cầm muỗng rán đậu, tay trở thịt kho tàu. Người phụ nữ 54 tuổi là chủ một quán cơm bình dân, nghỉ dịch lại xoay sang nấu cơm 0 đồng. Nhân viên quán nghỉ việc về quê hết, bà với bạn xoay trở, nhặt rau, rửa thịt, kiêm luôn đầu bếp.

Hai mẹ con trở về phòng sau khi nhận cơm, trưa tháng 8/2021. Ảnh: Hồng Chiêu

Thực đơn bếp lên mỗi ngày sẽ khác nhau để người nhận đồ ăn không bị ngán. Bán cơm gần ba chục năm, bà Thủy kỹ tính, muốn cơm cho khách ăn sao thì cơm nấu đi tặng cũng phải vậy, còn chăm chút hơn. Bà giải thích, vội thì quả trứng luộc lên bóc vỏ, để vào hộp cơm thêm tí mắm, người ăn có lẽ cũng vui lòng. Nhưng không, bà phải chiên qua, rồi nấu với thịt kho. Bát canh rau muống phải dầm thêm quả sấu chua chua cho dễ ăn những ngày nóng nực. Cá rán phải sốt cà chua, cho hành, thì là. “Của cho không bằng cách cho”, bà nói.

Gần 11h trưa, ba người phụ nữ chia xong cơm. Ông Tuân tự lái ôtô mang đến điểm nhận tại các tổ dân phố. Dòng chữ “ xe đem biếu suất ăn chống dịch” ông tự viết, dán phía sau để các chốt kiểm tra biết. Cơm được để ở bàn cố định đầu ngõ, người lao động tự đến lấy, hai bên không tiếp xúc với nhau.

Những người nhận cơm của nhóm U70 hôm là một phụ nữ có chồng bị mù, con nằm một chỗ vì tai nạn giao thông; hoặc đôi mẹ con chân đi tập tễnh, nhiều ngày không thể ra ngoài kiếm việc.

Từng là sinh viên trường Mỏ – Địa chất, rồi xếp bút nghiên ra chiến trường năm 1972, sống qua bao năm bao cấp, ăn cơm độn bo bo, ông Tuân hiểu giá trị bữa cơm trong ngày thiếu thốn. “Nếu cho tiền, người ta có thể vẫn ăn cơm với rau muống luộc. Nhưng nếu tặng một bữa cơm đầy đủ, thì họ không thể nhịn ăn”, ông tâm niệm.

Nhiều bạn hưu trí biết chuyện, góp thêm tiền. Nhưng bếp không nhận nhiều, chỉ nhận một phần rồi quy ra bữa ăn, hoặc trao trực tiếp một số người cực kỳ khó khăn. “Già rồi, lượng sức mình mà làm thôi”, ông Tuân nói.

Một công nhân ở Phú La chia đồ ăn sau khi nhận được cơm từ bếp ăn của nhóm “Bình an trở lại”, một trong hai bếp thuộc chương trình Triệu bữa cơm – Hà Nội nghĩa tình. Ảnh: Hồng Chiêu

Cách Cầu Giấy hơn 13 km, 200 công nhân xây dựng ở Phú La (Hà Đông) mười ngày nay đều đặn nhận cơm chiều 0 đồng từ một bếp ăn của nhóm thiện nguyện Bình an trở lại .

Công trường xây dựng đã tạm ngừng hoạt động từ sáng 24/7, công nhân không thể đi làm, cũng không bước ra khỏi cổng lán trại khi thành phố hạn chế người dân ra đường.

Bếp ăn đặt tại một khu tập thể thuộc quận Đống Đa. Bảy tình nguyện viên tham gia đều là giáo viên, phụ huynh có tay nghề nấu nướng, với mong muốn người lao động yên tâm giãn cách. Họ đã được tiêm vaccine, tự nguyện một tuần đi xét nghiệm Covid-19 một lần.

Trưởng nhóm Đỗ Thu Hương, một cô giáo ở Ba Đình, cho biết mỗi suất cơm khoảng 25.000 đồng và thực đơn luôn được thay đổi theo ngày. Giá trị có thể không lớn, nhưng bao nhiêu suất cơm chuyển đi là bấy nhiêu hy vọng người lao động không bị đứt bữa.

Từ ngày 4/8, bếp tăng thêm 33 suất cho người lao động không còn thu nhập thuê trọ ở Kiến Hưng, tổng cộng 233 suất. Có một lần, nồi nhỏ gặp trục trặc, cơm nấu ra không được ngon như mọi khi. Đội vận chuyển đã chờ sẵn, bếp đành đơm đầy thêm thức ăn vào hộp khi không kịp nấu nồi cơm mới. Chỉ một lần ấy thôi, nhưng cả nhóm áy náy mãi, cô Hương kể.

Bình an trở lại – cái tên như nguyện ước cuộc sống bình thường sẽ sớm trở lại với tất cả, được lập ra từ đầu đại dịch, thường kêu gọi hỗ trợ tuyến đầu. Nhóm dự tính hỗ trợ suất ăn đến ngày 8/8, khi Hà Nội hết đợt giãn cách. Nếu thủ đô phải kéo dài Chỉ thị 16, các cô sẽ bàn bạc thêm, tùy vào sức lực và khả năng tham gia của các thành viên. Vì cuối tháng 8, cũng là lúc học sinh chuẩn bị trở lại trường.