Cỏ tam giác – thuốc thanh can, minh mục, chỉ huyết

Cỏ tam giác còn có tên tề thái, địa mễ thái, cải dại,… Tên khoa học: Capsella Bursa – pastoris (L.) Medik. Họ Cải (Brassicaceae). Bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây thu hái lúc cây ra hoa.

Về thành phần hóa học, trong lá non tề thái có chứa 350 – 550mg% acid ascobic (tính theo dược liệu khô), nhiều vitamin K1, acid amin, các dẫn chất cholin, đường đơn và nguyên tố kim loại.

Theo Đông y, tề thái vị ngọt nhạt, tính mát; vào can và vị. Có tác dụng thanh nhiệt, giảm ho, cầm máu, lợi tiểu, tiêu thũng, trừ suyễn; bổ tỳ kiện vị, thanh can minh mục, chỉ huyết lợi niệu. Dùng cho người bị chảy máu cam, thổ huyết, khái huyết, niệu huyết, tiện huyết, viêm sưng kết mạc mắt, phù nề đầy trướng. Liều dùng cây tươi 50 – 100g, dạng khô 10-15g; bằng cách nấu hãm, ép nước hoặc phối hợp với các thuốc khác.

Một số bài thuốc dùng tề thái:

Chữa phế ung, ngực đầy tức, khó thở, hoặc toàn thân phù thũng: tề thái khô 20g, đại táo 5 quả. Cắt hoặc xé đại táo; sắc chung với tề thái, ngày uống một thang.

Chữa cổ trướng, chân tay gầy, tiểu ít, sẻn đỏ: tề thái 100g, đình lịch tử 100g. Các vị tán nhỏ mịn, cùng với mật làm hoàn viên 10g. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 viên, uống với nước sắc trần bì.

Chữa lỵ ra máu: tề thái sao đen hay tồn tính 30g; sắc uống.

Cây tề thái (cỏ tam giác) tác dụng thanh can nhiệt, minh mục, chỉ huyết lợi niệu… Trị các chứng xuất huyết, viêm kết mạc mắt, phù nề…

Một số món ăn thuốc chữa bệnh có tề thái:

Canh tề thái trứng gà: tề thái tươi 200g, trứng gà 1 hoặc 2 quả. Tề thái rửa sạch cắt ngắn, cho vào nồi, thêm nước nấu thành canh. Khi rau chín nhừ, đập trứng gà, thêm muối gia vị ăn. Dùng tốt cho người bị lao thận tiểu ra máu.

Canh tề thái xương lợn: tề thái tươi 100g, xương lợn 100g. Ninh xương lợn cho nhừ rồi cho tề thái thái nhỏ vào, thêm bột gia vị. Ăn trong ngày 1 – 2 lần vào bữa chính. Dùng tốt cho người bị chảy máu cam, tiểu ra máu, đau mắt đỏ…

Canh tề thái thịt nạc: tề thái hoa 30g, thịt lợn nạc 100g. Nấu canh ăn. Món này thích hợp cho phụ nữ kinh nguyệt quá nhiều.

Chè tề thái mứt táo ngó sen: tề thái 60g, ngó sen 20g, táo 5 quả, thêm nước nấu sắc thành dạng canh hoặc chè đặc, ăn cả cái lẫn nước. Thích hợp cho người bị chảy máu cam, chảy máu chân răng.

Dân gian cũng dùng để nấu cháo, ép nước tươi để uống hoặc làm bánh khúc tề thái, hỗ trợ điều trị xuất huyết, phù nề đau mắt đỏ, viêm đường tiết niệu. Y học dân gian Trung Quốc dùng tề thái chữa tiểu đục, liều 8-12g, sắc uống trong ngày. Cây tề thái còn được sử dụng làm thuốc ở nhiều nước: Ấn Độ, Italia, Nepal…

TS. Nguyễn Đức Quang

Theo suckhoedoisong