Có phải tên gọi kênh Tàu Hủ bắt nguồn từ món tàu hủ?

Nhắc đến kênh Tàu Hủ, nhiều người không khỏi tò mò về xuất xứ tên gọi dòng kênh này vì tàu hủ (hay đậu hũ, người miền Bắc gọi là tào phớ) vốn là tên một món ăn rất hấp dẫn.

Chảy qua địa bàn quận 5, 6 và 8 của TP HCM, kênh Tàu Hủ là dòng kênh có vai trò đặc biệt quan trọng với sự hình thành và phát triển vùng đất Chợ Lớn xưa.

Theo các tư liệu lịch sử, từ cuối thế kỷ 17, các khu định cư đầu tiên của người Hoa kiều đã hình thành bên kênh Tàu Hủ do đây là vị trí thuận lợi cho việc giao thương. Một thế kỷ sau đó, nơi này đã trở nên rất sầm uất.

Đến đầu thế kỷ 20, kênh Tàu Hủ trở thành tuyến đường giao thông thủy huyết mạch của nền kinh tế lúa gạo Chợ Lớn. Dọc hai bờ kênh tập trung nhiều nhà xay xát gạo. Dưới lòng kênh, những con tàu chất đầy các bao tải gạo qua lại như mắc cửi.

Nhắc đến kênh Tàu Hủ, nhiều người không khỏi tò mò về xuất xứ tên gọi dòng kênh này vì “tàu hủ” (hay đậu hũ, người miền Bắc gọi là tào phớ) vốn là tên một món ăn rất hấp dẫn có nguồn gốc Trung Hoa.

Khi tra cứu các tư liệu lịch sử về kênh Tàu Hủ và vùng Chợ Lớn xưa, người ta không thể tìm ra mối liên hệ giữa con kênh và món tàu hủ vì trong khu vực không có truyền thống làm món ăn này.

Các học giả miền Nam xưa đã lý giải tên gọi kênh Tàu Hủ theo hướng khác. Theo các cụ Trương Vĩnh Ký và Huỳnh Tịnh Của thì đoạn phố đi ngang qua con kênh của Chợ Lớn vốn được gọi là Tàu Khậu.

Đó là cách người Triều Châu hay người Tiều, cộng đông sinh sống khá đông ở đây, phát âm từ “thổ khố”, nghĩa là khu nhà gạch. Theo thời gian, người Việt đọc trại từ “Tàu Khậu” thành “Tàu Hủ”, từ đó thành tên con kênh.

Thời sau này, có người cho rằng, do nhìn dòng kênh nước đen ngòm và những vật thể trôi nổi lều phều trên ấy mà người dân liên tưởng đến món tàu hủ cho… lãng mạn. Quả thực, món tàu hủ “chuẩn” có nước ngả màu đen do nấu bằng đường đen.

Có lẽ ý kiến trên được đưa ra chỉ để… cho vui, vì tên gọi kênh Tàu Hủ đã có từ lâu đời, trong khi vấn nạn ô nhiễm mới chỉ xuất hiện ở các con kênh Sài Gòn từ giữa thế kỷ 20.

Do sự biến đổi của thời cuộc mà cảnh thuyền bè qua lại tấp nập đã không còn trên kênh Tàu Hủ. Với các chương trình cải tạo môi trường và xây dựng cơ sở hạ tầng, dòng kênh được hứa hẹn trở thành một nét đẹp điểm tô cho diện mạo đô thị Sài Gòn – TP HCM…