Cơ chế nói dối, làm dối

Cái “cơ chế” đó đang bị áp dụng trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và nhiều lĩnh vực khác, làm khổ người trung thực, dạy người ta “nói dối” lẫn nhau thậm chí tạo tâm lý nghi ngờ nói thật, giúp người ta tìm cách đi “đường vòng” nhanh hơn “đường thẳng”.

Nhiều người thừa nhận, học đại học đến lúc thi tốt nghiệp, bảo vệ luận văn ra trường dễ hơn thi vào đại học. Xét tuyển nghiên cứu sinh “dễ” hơn thi tuyển cao học. Vào học tạm trung cấp, cao đẳng rồi liên thông lên đại học nhanh hơn “mày mò kinh sử” thi lại, chưa chắc đã đậu. Thi đại học các ngành có điểm chuẩn cao, khó vào thì cố vào được ngành có điểm chuẩn thấp, sau đó đăng ký học thêm ngành thứ hai, khỏe re.

Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là chủ trương lớn, trên phân bổ vốn về chậm, còn vài tháng thì hết năm tài chính, sợ bị khuyết điểm “có vốn mà không tiêu được”, cấp dưới cố “quơ” cho đủ cơ số học viên, đảm bảo chế độ, định mức thanh toán. Hệ quả là “người học nghề cũng ngồi nhầm lớp”. Đó cũng là một kiểu làm dối.

Đi công tác, tổ chức hội nghị, chế độ chi cho đại biểu … do định mức ít, nên người ta phải “hạch toán” tăng số lượng. Hóa đơn thường chi không đến 200 ngàn đồng thì tách thành nhiều hóa đơn, hoặc tìm cách mua hoá đơn đỏ, dù phải tốn chịu thêm thuế VAT, nhưng được thanh toán. Người thủ trưởng, anh tài chính, anh kho bạc biết, nhưng mặc nhiên chấp nhận kiểu “làm dối” vì nó là thật. Nhiều định mức chi tiêu tài chính đang làm khổ người trung thực, nhiều nhóm nghiên cứu khoa học lo chuyện chứng từ, hoá đơn còn hơn việc nghiên cứu, đến mức nhà khoa học cũng phải than thở “làm khoa học cũng phải biết nói dối”.

Một thời, “nạn công chứng” hành nhiều người. Có công chứng viên một ngày ký tên hết 1 cây bút bi, áp lực đến nỗi không kịp đi … toillet. Nay có khá hơn, nhưng nhiều nơi, cần hồ sơ, giấy tờ gì cũng đòi công chứng dù đã trực tiếp xem bản chính. Có cơ quan khi tiếp nhận hồ sơ còn đòi bản sao công chứng chính những văn bằng, chứng chỉ do cơ quan mình cấp. Ở các trạm thu phí, có người bán vé, thì chỉ cách đó 5-10 mét, lại thêm người soát vé. Đó là những kiểu “không tin nhau”.

Cơ chế, quy định, định mức là do con người đặt ra, không còn phù hợp thì sửa. Đừng để việc ai cũng biết là nói dối, làm dối nhưng mặc nhiên chấp nhận trong một bộ phận, rồi đến bộ phận không nhỏ, thành thói quen ứng xử hằng ngày là nguy cơ của một xã hội nói dối, làm dối.

Theo laodong