Có chặn đứng mục đích thương mại của những “máy đẻ thuê”?

Dù đã có Nghị định về xử phạt hành vi mang thai hộ với số tiền 30-40 triệu đồng nhưng thực tế vẫn có những người bất chấp biến mình thành “máy đẻ” đáp ứng nhu cầu của những nhà có tiền nhưng hiếm muộn.

Luật Hôn nhân và Gia đình cho phép mang thai hộ thể hiện tinh thần nhân đạo nhưng mặt trái của cơ chế thị trường cũng lấp ló, phát sinh thực trạng đẻ thuê. Vì thế, dự thảo Nghị định hướng dẫn luật Hôn nhân và Gia đình đã thể hiện quan điểm, để tránh mang thai hộ vì mục đích thương mại, Việt Nam chỉ cho phép mang thai hộ giữa người trong gia đình hoặc được chính quyền địa phương xác nhận người mang thai hộ.

Tìm cách ngăn chặn “đẻ thuê” biến tướng của mang thai hộ.

Nhiều người có nhu cầu tìm người mang thai hộ

Hiện ở Việt Nam có khoảng 15% các cặp vợ chồng hiếm muộn, vô sinh vì nhiều lý do khác nhau, và không phải trường hợp nào cũng có thể can thiệp được bằng y học. Chính vì vậy, dù pháp luật đã cấm hành vi mang thai hộ, đẻ thuê nhưng trong thực tế, niềm khao khát được làm cha, làm mẹ vẫn khiến nhiều người tìm mọi cách để đạt được nguyện vọng ấy.

Cho dù đã có Nghị định về xử phạt hành vi mang thai hộ với số tiền 30-40 triệu đồng nhưng thực tế vẫn có những người bất chấp biến mình thành “máy đẻ” đáp ứng nhu cầu của những nhà có tiền nhưng hiếm muộn. Và điều kiện tiên quyết của những cặp vợ chồng này là người vợ phải có noãn để thụ tinh được, chứ không phải xin của người khác.

Như vậy, việc mang thai hộ không áp dụng trong trường hợp sử dụng noãn của người mang thai hộ kết hợp với tinh trùng của người bố. Vì nếu lấy noãn của người mang thai hộ để thụ tinh thì sẽ liên quan đến yếu tố sinh học, di truyền. Do đó, việc người chồng quan hệ trực tiếp với người mang thai hộ là hoàn toàn bị cấm.

Ông Dương Đăng Huệ, Vụ Trưởng Vụ Pháp luật Dân sự – kinh tế (bộ Tư pháp) khẳng định, đứa trẻ ra đời từ người mang thai hộ sẽ mang gene di truyền của người phụ nữ có noãn, chắc chắn không bị tác động di truyền của người mang thai hộ.

Cho phép mang thai hộ hiện nay vẫn là vấn đề tương đối nhạy cảm. Vụ trưởng Vụ Pháp chế (bộ Y tế) Nguyễn Huy Quang nêu quan điểm chỉ người thân, gia đình mới được mang thai hộ nhằm tránh tình trạng đẻ thuê. Việc cho phép mang thai hộ hay không, dự định sẽ do một hội đồng độc lập đánh giá, dựa trên các tiêu chí: Hồ sơ về tình trạng bệnh lý không thể mang thai tự nhiên của người nhờ; quan hệ họ hàng giữa người nhờ và người mang thai hộ có xác nhận của chính quyền; điều kiện sức khỏe của người mang thai hộ…

Tuy nhiên trước đó nhiều ý kiến đã khẳng định người mang thai hộ không nhất thiết phải là họ hàng, cùng huyết thống mà có thể là bạn bè thân thích. Một số chuyên gia pháp lý cho rằng tới đây nếu nội dung này được thông qua thì các văn bản dưới luật cần phải thể chế hóa cụ thể hơn nữa. Bởi lẽ ranh giới giữa việc mang thai hộ và đẻ thuê đôi khi rất mong manh. Do vậy, ngoài việc kiểm tra, đánh giá của hội đồng y khoa thì còn có cơ quan nào giám sát hoạt động này nữa và trong trường hợp nảy sinh hiện tượng đẻ thuê thì phải xử lý ra sao, mức độ xử lý như thế nào, hành chính hay hình sự?

Chỉ nên cho mang thai hộ khi cơ sở pháp lý đã chặt chẽ

Bà Nguyễn Thị Khá, Uỷ viên chuyên trách, Uỷ ban Các vấn đề Xã hội của Quốc hội cho rằng: “Việc cho mang thai hộ là thể hiện tính nhân đạo của pháp luật để những gia đình hiếm muộn có quyền được làm cha làm mẹ. Tuy nhiên, để tránh bị lạm dụng, pháp luật phải quy định chặt chẽ, cụ thể các điều kiện đối với người mang thai hộ, người nhờ mang thai hộ; hình thức pháp lý của việc mang thai hộ; quyền và nghĩa vụ cụ thể của các bên và nhiều vấn đề khác có liên quan đến việc mang thai hộ”.

Không ít chuyên gia lo ngại, có những người vì sợ sinh đẻ sẽ làm xấu đi hình thể, nhan sắc nên sẽ tìm người đẻ thuê. Trong trường hợp này, Luật, Nghị định cũng cần quy định rõ: Đối với những người có sức khỏe bình thường hay ca sĩ, người mẫu hoặc người giàu không muốn mang thai thì không được phép nhờ người khác mang thai hộ. Khi nhờ mang thai hộ, cặp vợ chồng mong muốn có con và cả người mang thai hộ sẽ phải trải qua đợt kiểm tra, đánh giá của hội đồng y khoa và đôi bên phải tự nguyện cam kết dựa trên quy định của pháp luật.

Còn theo bà Khá, để chính sách không bị lợi dụng luật và các văn bản dưới luật phải quy định chặt chẽ. “Người có sức khoẻ như thế nào mới được nhờ mang thai hộ. Với người nhận mang thai hộ cũng phải xác nhận mối quan hệ thân nhân như thế nào? Sức khoẻ có đảm bảo hay không? Tôi cho rằng chỉ những người đã sinh nở một lần mới được mang thai hộ, và số lần sinh đẻ cũng phải quy định cụ thể. Như vậy mới tránh được tình trạng một người nào đó biến mình thành “máy đẻ”, thành “nghề đẻ thuê” cả chục lần. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ thai sản của người phụ nữ”.

Hiện tại cho mang thai hộ cũng đang đặt ra nhiều vấn đề hết sức nhạy cảm phát sinh mà chưa có hướng giải quyết cụ thể. Bà Khá nêu ví dụ: Trong trường hợp thai nhi sinh ra không đạt “yêu cầu”, người mang thai hộ bị bệnh trong quá trình mang thai, đứa trẻ sinh ra chẳng may bị khuyết tật mà người nhờ mang thai hộ không nhận nuôi, hoặc người nhận mang thai hộ trong quá trình mang thai bị tai biến thì ai chịu trách nhiệm? Cơ quan nào sẽ đứng ra giải quyết khi phát sinh những vấn đề thực tế mà luật chưa đề cập.

Hơn nữa, quan điểm “cha sinh không bằng mẹ dưỡng”, người mang thai hộ là người thân thì sự hiện diện sợi dây tình cảm của “người thứ ba” vẫn còn đó có thể sẽ gây bất tiện cho cuộc sống vợ chồng và đứa con của họ. Chính vì thế, tâm lý của nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn vẫn muốn nhờ người không có quan hệ thân thiết mang thai hộ để “cắt mối liên quan tình cảm”. “Thực tế, tôi cũng chưa thấy vấn đề này sáng tỏ cho lắm. Chuyện mang thai hộ vẫn còn thấy quá mông lung trong các mối quan hệ tình cảm và pháp lý”, bà Khá nói.

Nhiều vấn đề phát sinh từ thực tế phải điều chỉnh

Quy định cho phép mang thai hộ vẫn còn nhiều vấn đề phải bàn, vì vậy cần phải chờ các văn bản dưới luật hướng dẫn bằng các quy định cụ thể, chặt chẽ. “Tôi nghĩ rằng việc mang thai hộ cần quy định ở mức rất hạn chế, hạn chế ở mức tối đa. Chúng ta cũng không nên sốt ruột triển khai nhanh chóng mà nên chờ các quy định ràng buộc.

Bên cạnh đó cũng cần tính đến chi phí bồi dưỡng cho người mang thai hộ như thế nào cho hợp lý, không để xảy ra tình trạng thấy người ta cần có con thì vòi vĩnh, đẩy giá. Còn nếu quy định không được bồi dưỡng thì cũng không đúng vì liên quan đến tổn hại sức khoẻ của người mang thai hộ. Hơn nữa vấn đề mặt trái phát sinh phải cần ngăn chặn là các trường hợp biến tướng thành “nghề đẻ thuê”, mang thai hộ từ khi 18 tuổi đến ngoài 40 tuổi là không ổn. Tôi cho rằng cần phải xây dựng khung pháp lý chặt chẽ và vừa làm vừa điều chỉnh những vấn đề phát sinh từ thực tế”, bà Nguyễn Thị Khá bày tỏ quan điểm.

Theo ĐSPL