Chuyện lạ: Doanh nghiệp gỗ Trung Quốc ồ ạt sang Việt Nam đầu tư?

Những tháng đầu năm 2019 ghi nhận một hiện tượng bất thường, số dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào ngành chế biến gỗ tăng đột biến, trong đó chủ yếu là các nhà đầu tư đến từ Trung Quốc.

Ngành chức năng lo ngại, có thể có hiện tượng doanh nghiệp đầu tư sang Việt Nam để mượn tên xuất khẩu ngược gỗ sang Mỹ để tránh thuế do chiến tranh thương mại Mỹ – Trung.

Ván dán vào “tầm ngắm”

Theo báo cáo của Sở NPTNT các địa phương và số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến hết tháng 8/2019 cả nước có 5.424 doanh nghiệp hoạt động trong ngành chế biến, xuất khẩu gỗ, trong đó có 612 doanh nghiệp FDI, chiếm 11,3% tổng số doanh nghiệp.

Đáng chú ý, các dự án FDI đăng ký đầu tư vào ngành chế biến gỗ tăng đột biến trong thời gian qua, cho thấy có nhiều hiện tượng bất thường. Theo báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), 6 tháng đầu năm 2019, tổng số dự án FDI đăng ký đầu tư vào ngành công nghiệp chế biến gỗ là 44 dự án, trong đó, Trung Quốc có tới 29 dự án, chiếm 66%.

Điều đáng nói là, tuy số lượng các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam tăng đột biến nhưng số vốn đầu tư lại khá nhỏ. Theo đó, tổng nguồn vốn đầu tư của 44 dự án là 135,7 triệu USD, bình quân 3 triệu USD/dự án; trong đó, số vốn đầu tư bình quân vào một dự án của doanh nghiệp Trung Quốc là 2,4 triệu USD/dự án, còn của các nước khác là 4,3 triệu USD/dự án.

Một điều cũng khá bất thường là, bên cạnh việc tăng mạnh về kim ngạch xuất khẩu lâm sản (7 tháng đầu năm 2019 đạt 6,047 tỷ USD, tăng 17,9% so với cùng kỳ năm 2018) thì giá trị nhập khẩu gỗ, lâm sản cũng tăng đáng kể.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, giá trị nhập khẩu lâm sản và gỗ 7 tháng đầu năm 2019 đạt 1,457 tỷ USD, tăng 15,3% so với cùng kỳ 2018, trong đó, Trung Quốc, Mỹ, Cameroon, Chi Lê, Thái Lan là 5 thị trường có giá trị nhập khẩu lớn của Việt Nam, đạt 757,6 triệu USD, chiếm 52% giá trị nhập khẩu.

Những tháng đầu năm 2019, số lượng doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào ngành gỗ Việt Nam tăng đột biến. Ảnh: I.T

Theo đánh giá của ông Nguyễn Quốc Trị – Tổng Cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT), Việt Nam có nhiều cơ hội đón nhận nguồn vốn đầu tư FDI dịch chuyển khỏi Trung Quốc do chúng ta có các lợi thế về cơ chế chính sách thông thoáng, nhân công giá rẻ, hệ thống giao thông, cảng biển nước sâu thuận lợi.

Tuy nhiên, ông Trị cho rằng, việc gia tăng các dự án FDI sẽ gây khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng của các dự án FDI, nguy cơ tiếp nhận các dự án có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, không đảm bảo các yêu cầu về môi trường. Đó là chưa kể việc này còn tiềm ẩn nguy cơ gian lận thương mại, giả xuất xứ hàng hóa để lợi dụng thuế nhập khẩu thấp hơn từ Việt Nam so với từ Trung Quốc sang Mỹ. Việc gian lận này chủ yếu theo hình thức, các doanh nghiệp nhập khẩu sản phẩm hoặc bán sản phẩm từ Trung Quốc sau đó sơ chế để xuất khẩu sang Mỹ bằng xuất xứ hàng hóa Việt Nam.

“Điều này sẽ rất nguy hiểm, gây tổn hại lớn đến ngành gỗ nếu chính quyền Mỹ đánh giá việc gian lận xuất xứ hàng hóa của Việt Nam là nghiêm trọng và từ đó có những chính sách trừng phạt ngành gỗ của Việt Nam tương tự như ngành thép trong thời gian qua” – ông Trị nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tôn Quyền – Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định, ván dán đang là mặt hàng bị nghi ngờ có hành vi gian lận thương mại khi xuất khẩu sang Mỹ, bởi con số xuất khẩu ván dán của Việt Nam sang Mỹ tăng một cách đột biến.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2018, xuất khẩu gỗ dán của Việt Nam vào Mỹ là 189,7 triệu USD, tăng 269,8% so với 2017; 6 tháng đầu năm 2019 xuất khẩu đạt 108,2 triệu USD, tăng 56,8% so với cùng kỳ năm 2018, tăng cao hơn so với mức tăng bình quân xuất khẩu các mặt hàng gỗ vào Mỹ.

“Cần quan tâm và có sự kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đến quá trình sản xuất, chế biến và xuất khẩu mặt hàng ván dán từ Việt Nam và Mỹ” – ông Quyền kiến nghị.

Kim ngạch xuất khẩu ván dán của Việt Nam sang Mỹ tăng đột biến. Ảnh: I.T

Xử lý đến cùng gian lận thương mại

Liên quan đến việc đảm bảo thực thi quy định của pháp luật trong lĩnh vực chế biến lâm sản, ông Nguyễn Quốc Trị kiến nghị, cần tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện việc chấp hành hồ sơ, nguồn gốc gỗ theo quy định của Bộ NNPTNT. Đồng thời, đề nghị các Bộ: Công Thương, Tài chính và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam kiểm soát chặt chẽ việc cấp giấy, sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ sản phẩm (C/O) cho một số mặt hàng gỗ có nguy cơ gian lận thương mại.

Đề nghị các hiệp hội chế biến gỗ và lâm sản tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp thực hiện tốt các quy định của pháp luật về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Đồng thời, kịp thời phát hiện và thông báo đến các cơ quan quản lý nhà nước để xử lý kịp thời các hành vi gian lận thương mại.

Trong buổi làm việc với các hiệp hội chế biến gỗ mới đây, ông Hà Công Tuấn – Thứ trưởng Thường trực Bộ NNPTNT đề nghị, Tổng cục Lâm nghiệp, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn đánh giá báo cáo với Bộ trong tháng 9 này về xu hướng chuyển dịch thương mại, ứng xử như thế nào về truy xuất nguồn gốc, đảm bảo chống gian lận xuất xứ, nhất là đối với sản phẩm gỗ dán. Cần đánh giá kỹ, hiện có bao nhiêu nhà máy sản xuất kinh doanh gỗ dán, công suất như thế nào, sản xuất thực chất được bao nhiêu, nhu cầu sử dụng gỗ dán cho ngành sản xuất trong nước là bao nhiêu?….

“Việc Mỹ tăng thuế xuất khẩu đối với gỗ dán Trung Quốc là cơ hội cho gỗ dán Việt, và lượng xuất khẩu tăng lên là bình thường. Tuy nhiên, trước tình trạng mặt hàng hiện đang nghi ngờ có hành vi gian lận thương mại cần xem lại hiện tượng gian lận có hay không, và nếu có thì phải xử lý đến cùng, cần thiết thì cấm các doanh nghiệp này xuất khẩu ngay” – Thứ trưởng Hà Công Tuấn nhấn mạnh.

Cũng theo Thứ trưởng Hà Công Tuấn, với những diễn biến về thị trường từ đầu năm đến nay, con số xuất khẩu 11 tỷ USD năm 2019 của gỗ và lâm sản tin tưởng đạt được.

Theo Danviet