Chuyên gia y tế Mỹ đề xuất phát triển 20 loại vắc xin ngừa đại dịch mới

Chuyên gia y tế Mỹ Anthony Fauci đề xuất chiến lược tập trung phát triển vắc xin “nguyên mẫu” nhằm đối phó với khoảng 20 chủng virus mới có thể bùng phát thành đại dịch trong tương lai.

Một trung tâm nghiên cứu virus và vắc xin ở Boston, Mỹ (Ảnh: New York Times).

New York Times đưa tin, khi đại dịch Covid-19 xảy ra, vắc xin đã được điều chế thành công trong thời gian thần tốc. Nhưng để có được thành công đó, các nhà khoa học đã tình cờ dành nhiều năm trước đó để nghiên cứu về virus corona, để từ đó mới có thể phát triển chính xác các công cụ cần thiết để tạo ra vắc xin Covid-19 ngay khi trình tự di truyền virus được công bố.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu thế giới lại phải chứng kiến đại dịch mới, từ virus sốt Lassa, hoặc từ chủng Ebola ở Sudan, hoặc từ virus Nipah?

Để chuẩn bị sẵn sàng cho những kịch bản ác mộng như vậy, Tiến sĩ Anthony S. Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ (NIAID), đang xúc tiến một dự án đầy tham vọng: chế tạo sẵn 20 loại vắc xin để phòng ngừa các đại dịch mới.

“Nếu nhận được tài trợ vài tỷ USD, chúng tôi có thể phát triển vắc xin “nguyên mẫu” chống lại 20 loại virus khác nhau”, NYT dẫn lời chuyên gia Fauci cho biết. Ông nói thêm rằng dự án này có thể tiêu tốn vài tỷ USD mỗi năm và mất ít nhất 5 năm mới có kết quả và cần rất nhiều nhân sự.

“Tôi tin chúng tôi sẽ làm được, và mọi việc có thể sẽ bắt đầu vào năm 2022″, ông Fauci nói và cho hay ông đã xúc tiến ý tưởng “trong các cuộc thảo luận với Nhà Trắng cùng nhiều chuyên gia khác”.

Tiến sĩ Francis Collins, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia, cũng cho rằng đây là dự án “hấp dẫn” và có khả năng rất lớn là chính phủ sẽ phân bổ ngân sách cho dự án này. “Kể cả khi đã bắt đầu suy nghĩ về một chấm dứt thành công đại dịch Covid-19, chúng ta không nên tự mãn”, Tiến sĩ Collins nhấn mạnh.

Giúp tiết kiệm thời gian đối phó dịch bệnh

Sử dụng các công cụ nghiên cứu đã giúp phát triển thành công vắc xin Covid-19, các nhà khoa học có thể khám phá ra cấu trúc phân tử của từng loại virus, tìm hiểu các vị trí mà kháng thể có thể tấn công đồng thời tìm cách thúc đẩy cơ thể tạo ra chính xác các kháng thể đó.

Theo đó, nếu mạng lưới giám sát phát hiện một loại virus mới lây từ động vật sang người, theo logic, các nhà khoa học có thể ngăn chặn dịch lây lan bằng cách nhanh chóng sản xuất vắc xin từ vắc xin nguyên mẫu và nhanh chóng tiêm cho những người nhiễm bệnh ở ổ dịch, chặn nguồn lây.

Nếu virus lây lan nhanh trước khi thế giới nhận ra điều gì đang xảy ra, vắc xin nguyên mẫu cũng giúp tiết kiệm được thời gian đối phó dịch bệnh.

Dự án vắc xin nguyên mẫu là sản phẩm trí tuệ của Tiến sĩ Barney Graham, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu vắc xin tại NIAID. Ông đã trình bày ý tưởng vào tháng 2/2017 tại một cuộc họp riêng của thành viên ban giám đốc NIAID.
Tiến sĩ Graham cho biết, năm này qua năm khác, các loại virus đã đe dọa bùng phát thành đại dịch: cúm lợn H1N1 vào năm 2009, Chikungunya vào năm 2012, MERS vào năm 2013, Ebola vào năm 2014, Zika vào năm 2016. Mỗi lần dịch mới bùng phát, các nhà khoa học lại chạy đua tìm cách chế tạo vắc xin.

Không phải lúc nào họ cũng thành công. Như vắc xin Ebola giúp kiểm soát dịch bệnh lúc đó nhưng không hiệu quả chống lại các chủng Ebola khác. Trong khi đó, các dịch bệnh khác suy yếu trước khi vắc xin được thử nghiệm hoặc ra đời.

Chuyên gia Fauci đã được truyền cảm hứng khi nghe bài thuyết trình của Tiến sĩ Graham lúc đó. Tiến sĩ Graham đã công bố một bài đánh giá phác thảo đề xuất trên tạp chí Nature Immunology vào năm 2018 nhưng lúc đó ý tưởng của ông vẫn chỉ dừng lại ở đó do không có mối đe dọa nào. Tuy nhiên, giờ đây nhiều người nghĩ rằng đã đến lúc phải hiện thực hóa dự án vắc xin nguyên mẫu này.