Chuyển giá có phải là hoạt động bất hợp pháp?

Chuyển giá về bản chất không phải là một hoạt động bất hợp pháp. Chỉ có gian lận về giá hay lạm dụng chuyển giá nhằm trốn thuế mới là bất hợp pháp.

Chuyển giá là chuyện bình thường

Theo ông Wayne Barford, Cố vấn cấp cao của Trung tâm Thuế và Đầu tư quốc tế, Cựu trợ lý Ủy viên Sở Thuế vụ Australia, chuyển giá được định nghĩa là các quy tắc và phương pháp định giá cho các giao dịch nội bộ và giữa các doanh nghiệp thuộc cùng một hệ thống sở hữu hoặc kiểm soát. Do những giao dịch liên kết xuyên biên giới có thể làm thay đổi thu nhập chịu thuế, các cơ quan thuế ở nhiều quốc gia có thể áp dụng những phương pháp xác định giá khác với những phương pháp thông thường dựa trên giá thị trường giữa những doanh nghiệp độc lập.

“Chuyển giá về bản chất không phải là một hoạt động bất hợp pháp. Chỉ có gian lận về giá hay lạm dụng chuyển giá nhằm mục đích trốn thuế mới là bất hợp pháp”, ông Wayne khẳng định.

Chuyển giá không nên bị đánh lẫn với trốn thuế (Ảnh minh hoạ: KT)

Vị chuyên gia này cho rằng, việc xem xét về chuyển giá không nên bị đánh lẫn với trốn thuế. Cần xem xét hành động chuyển giá khác với hành vi trốn thuế.

“Về bản chất, hành động chuyển giá phản ánh một phần nguyên tắc với giá thị trường và các hoạt động ở đây là kiểm tra về mặt nguyên tắc các giao dịch, so sánh với các giao dịch. Cần cân nhắc quan hệ giữa các thể nhân liên kết, các giao dịch liên kết, ở khía cạnh nào đó, có thể làm xói mòn đi các nguyên tắc trên thị trường”, ông Wayne nói.

Ông Adam Sitkoff, Giám đốc điều hành Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ (Amcham) Hà Nội cũng bày tỏ quan ngại khi cách nhìn nhận khá phổ biến về chuyển giá như một công cụ trốn thuế và một hành vi vi phạm pháp luật. Đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, các giao dịch liên kết và xuyên quốc gia sẽ ngày càng nhiều hơn.

“Cách nhìn nhận không phù hợp và thiếu khách quan về những giao dịch này sẽ tạo nên những thách thức và rào cản đối các nhà đầu tư xuyên quốc gia khi quyết định đầu tư tại Việt Nam”, ông Adam cảnh báo.

Đại diện Amcham Hà Nội cho rằng: “Chuyển giá là chuyện bình thường, không có gì ngạc nhiên cả”. Tuy nhiên, cần thiết phải có những phương pháp xác định các mức giá phù hợp đối với các giao dịch liên kết và giao dịch xuyên quốc gia, bao gồm cả các giao dịch hữu hình, vô hình, dịch vụ, tài chính hay phân bổ chi phí, cổ phần.

Quản lý như thế nào?

Theo ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE), khái niệm chuyển giá hiện có nhiều cách hiểu khác nhau. Ở Việt Nam, chuyển giá là hành vi trốn thuế, lách thuế, tuy nhiên, ở các quốc gia phát triển khác lại nhìn nhận các giao dịch liên kết là những giao dịch rất bình thường.

Ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài

“Không phải tất cả những giao dịch liên kết đều xấu. Những giao dịch liên kết của công ty có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó có những công ty đa quốc gia, xuyên quốc gia là những giao dịch hết sức bình thường. Vì đó là việc cung cấp dịch vụ, hàng hóa đan xen lẫn nhau giữa công ty trong tập đoàn với các công ty con, và từ quốc gia này đến quốc gia khác. Hành vi giao dịch liên kết là việc bình thường, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”, ông Toàn cho hay.

Đại diện VAFIE cho rằng, không chỉ doanh nghiệp nước ngoài có hoạt động chuyển giá mà cả ở trong nước cũng có thể chuyển giá. Nhưng có thể với doanh nghiệp nước ngoài thì nhà nước chú trọng hơn, vì có thể thu được thuế cao hơn. Hiện cơ quan nhà nước đang thiết lập hệ thống dữ liệu về giá. Dữ liệu này hết sức quan trọng, nhưng phải được cập nhật liên tục thì lúc đó mới phản ánh được giá của thị trường. Khi dữ liệu này đảm bảo sự đúng đắn, khách quan thì buộc các doanh nghiệp phải tuân thủ.

“Để làm được điều này phụ thuộc nhiều vào năng lực của cơ quan thuế, dữ liệu quản lý phải khách quan và trách nhiệm, đạo đức của người thi hành công vụ. Các giao dịch xuyên quốc gia xảy ra thường xuyên và trong tương lai sẽ còn mạnh mẽ hơn nữa”, ông Toàn nhận định.

Để khắc phục tình trạng gian lận thuế, trốn thuế, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) được Chính phủ trình tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV đã nêu khá chi tiết, đầy đủ và minh bạch những quy định về giao dịch liên kết. Tuy nhiên, ông Toàn đề nghị cần cắt giảm hơn nữa thủ tục hành chính và có quy định khắt khe về thanh tra doanh nghiệp. Cùng đó, doanh nghiệp có tham gia hoạt động liên kết phải kê khai rõ các giao dịch này, giá của các giao dịch, tạo thuận lợi minh bạch rõ ràng và giảm thiểu tiêu cực, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

“Chính phủ và cộng đồng cần có một cái nhìn toàn diện và khách quan hơn về hoạt động kinh doanh của những doanh nghiệp này, đặc biệt là về những giao dịch nội bộ hợp pháp giữa các doanh nghiệp trong những tập đoàn đa quốc gia, để tránh tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường đầu tư tại Việt Nam”, Phó Chủ tịch VAFIE đề xuất./.

Năm 2016 Bộ Tài chính đã thanh tra, kiểm tra 1.406 cuộc với doanh nghiệp FDI, truy thu truy hoàn 1.310 tỷ đồng. Tổng số giảm lỗ 1.983 tỷ đồng, giảm khấu trừ hơn 3 tỷ đồng. Riêng năm 2017, bộ này đã thanh tra 1.288 doanh nghiệp, tổng số truy thu truy hoàn hơn 3.000 tỷ đồng.

Từ năm 2016 đến nay, Bộ Tài chính đã truy thu hoàn hơn 4.310 tỷ đồng tiền chuyển giá.

Cẩm Tú/VOV.VN