Chuyên gia cảnh báo về nguy cơ tái diễn một đại dịch tương tự COVID-19

Nhà vi trùng học nổi tiếng Yuen Kwok-Yung từ Hong Kong cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho những thách thức sức khỏe cộng đồng trong tương lai, đặc biệt là trong bối cảnh biến động khí hậu và các yếu tố thời tiết.

Kể từ cuối năm 2024, dịch cúm mùa đã bùng phát mạnh mẽ ở nhiều quốc gia tại châu Á, châu Âu và Mỹ, với số ca nhiễm và t.ử von.g tăng nhanh chóng. Những hậu quả nghiêm trọng của dịch cúm mùa đang khiến thế giới không thể chủ quan. Các chính quyền đã đưa ra các cảnh báo và điều chỉnh biện pháp ứng phó để phù hợp với tình hình dịch bệnh năm nay.

Cúm mùa là một bệnh lý lây nhiễm phổ biến, có lịch sử từ thế kỷ 16. Một trong những đại dịch cúm đáng nhớ nhất là cúm Tây Ban Nha năm 1918-1919, khi đã gây ra khoảng 21 triệu ca t.ử von.g trên toàn thế giới. Năm nay, cúm mùa thu hút sự chú ý đặc biệt tại Việt Nam khi gắn liền với sự ra đi của diễn viên nổi tiếng người Đài Loan, Từ Hy Viên tại Nhật Bản vì mắc cúm.

Dịch cúm hoành hành

Tại châu Á, nhiều quốc gia đã phải đối mặt với dịch cúm nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua. Nhật Bản, bắt đầu từ tháng 12/2024, đã ghi nhận sự gia tăng đột biến số ca nhiễm cúm, cao gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, số bệnh nhân mắc cúm chiếm áp đảo so với các bệnh khác, với đỉnh điểm vào cuối tháng 1. Ước tính, trong tuần tính đến ngày 19/1, cả nước Nhật Bản có khoảng 386.000 ca cúm, và tổng số ca từ tháng 9/2024 lên đến hơn 9,5 triệu ca. Giới chức y tế Nhật Bản thông báo rằng số ca cúm mùa vào cuối năm 2024 là cao nhất trong 10 năm qua. Nếu tính cả chi phí điều trị và thiệt hại kinh tế do người lao động nghỉ ốm, mùa cúm năm 2025 có thể gây thiệt hại lên đến 6.300 tỉ yen (hơn 41 tỷ USD).

Tại Đài Loan (Trung Quốc), vào tuần cuối tháng 1, số người mắc cúm đã vượt mức cao nhất trong 10 mùa dịch gần đây.

Từ đầu tháng 1, Hàn Quốc cũng đã đối mặt với đợt dịch cúm tồi tệ nhất kể từ năm 2016, với sự gia tăng mạnh số ca bệnh, đặc biệt ở nhóm tuổ.i từ 13 đến 18. Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KDCA) cho biết tỷ lệ người nghi mắc cúm tại các cơ sở y tế đã tăng 136% so với cuối năm ngoái, đạt mức 74 ca trên 1.000 lượt khám. Tỷ lệ này đã tiến gần đến mức đỉnh 86,2 vào năm 2016.

Tại châu Á, nhiều quốc gia đã phải đối mặt với dịch cúm nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua

Mùa cúm năm nay tại Mỹ đã khiến các chuyên gia phải đán.h giá là bất thường, khi tỷ lệ nhập viện vượt qua cả đỉnh dịch COVID-19 trong thời kỳ cao điểm. Nhiều cơ sở y tế đang quá tải, số bệnh nhân nặng gia tăng đáng kể. Từ ngày 23/1 đến 1/2, cứ 100.000 người Mỹ lại có 14,4 người nhập viện vì cúm, cao hơn tỷ lệ nhập viện do COVID-19 trong đợt đỉnh dịch làn sóng Delta vào tháng 9/2021, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).

Dù tỷ lệ nhập viện vì cúm trong mùa này chỉ bằng một nửa so với đỉnh dịch COVID-19 của làn sóng Omicron năm 2022, đây là mùa cúm đầu tiên có số ca nhập viện tích lũy vượt qua cả COVID-19. Đến ngày 1/2, tỷ lệ nhập viện do cúm đã lên đến 64 ca trên 100.000 người, cao hơn 44 ca nhập viện vì COVID-19.

Đặc biệt, số ca t.ử von.g hàng tuần do cúm cũng lần đầu tiên vượt qua số ca t.ử von.g vì COVID-19. Trong hai tuần cuối tháng 1, cúm đã khiến 1.302 người t.ử von.g, nhiều hơn so với 1.066 người chế.t vì COVID-19. Theo CDC, virus cúm hiện đang hoạt động mạnh trên toàn quốc, với tỷ lệ xét nghiệm dương tính lên đến một phần ba trong số những người xét nghiệm tại các phòng khám hoặc bệnh viện. Thậm chí, tại một số phòng khám ở Washington, tỷ lệ bệnh nhân dương tính lên tới 50%.

Nguy cơ tái diễn một đại dịch lớn nhân loại chủ quan và không thích ứng kịp thời

Cảnh báo về nguy cơ đại dịch hậu COVID-19

Nhà vi trùng học nổi tiếng tại Hong Kong (Trung Quốc), Yuen Kwok-Yung, người đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc chiến đấu với các loại virus nguy hiểm, nhận định: “So với đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, dân số toàn cầu hiện nay đã tăng ít nhất gấp ba lần. Vì vậy, tôi hy vọng các chính phủ có thể lường trước những thách thức từ các đại dịch tiềm ẩn trong tương lai. Đã đến lúc chúng ta nhìn lại những gì đã xảy ra trong đại dịch COVID-19 để rút ra bài học và chuẩn bị cho các phương án ứng phó trong tương lai”.

Nguy cơ tái diễn một đại dịch lớn nhân loại chủ quan và không thích ứng kịp thời. Ảnh minh họa: Nippon

Theo các chuyên gia, thời tiết là một yếu tố quan trọng góp phần làm tăng nguy cơ mắc cúm vào mùa đông. Nhiệt độ lạnh và ít ánh sáng mặt trời có thể làm tăng khả năng lây lan của virus cúm, vì lạnh có thể làm giảm phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Một nghiên cứu cho thấy, chỉ cần giảm nhiệt độ trong mũi xuống 5C cũng có thể tiê.u diệ.t gần một nửa số tế bào chống vi khuẩn và virus trong đường hô hấp.

Ngoài ra, không khí khô cũng góp phần làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Khi không khí khô, các giọt dịch tiết từ đường hô hấp bốc hơi nhanh, khiến các giọt và hạt chứa virus cúm trở nên nhỏ hơn, di chuyển xa hơn và tồn tại lâu hơn trong không khí. Điều này có nghĩa là virus cúm có thể lây lan dễ dàng hơn khi chúng ta ho hoặc hắt hơi, ngay cả khi không tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh. Virus có thể tồn tại trên các bề mặt đồ vật, và bạn có thể nhiễm cúm khi chạm vào những bề mặt đó.

Tiêm vaccine cúm là một biện pháp quan trọng để phòng ngừa, nhưng để đạt hiệu quả tốt nhất, việc tiêm phòng cần được thực hiện đúng cách, đúng thời điểm và định kỳ. Ngoài ra, trong mùa dịch, các biện pháp phòng ngừa khác cũng không kém phần quan trọng, bao gồm rửa tay thường xuyên, che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang nơi đông người và giữ vệ sinh sạch sẽ trong môi trường sống.