Chứng xoắn t.inh h.oàn: Những điều cần cảnh giác

Xoắn t.inh h.oàn là bệnh lý do t.inh h.oàn tự xoay quanh trục gây tắc nghẽn đột ngột thừng tinh, làm giảm hoặc tắc lượng m.áu đến t.inh h.oàn, gây đau và sưng.

Nếu kéo dài có thể dẫn đến hoại tử t.inh h.oàn và các mô xung quanh. Vì vậy, xoắn t.inh h.oàn cần được phẫu thuật cấp cứu trong vài giờ đầu. Nếu để lâu hơn, t.inh h.oàn bị tổn thương vĩnh viễn, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản hoặc phải cắt bỏ.

Khi t.inh h.oàn quay làm xoắn thừng tinh và giảm lưu lượng m.áu. Nếu t.inh h.oàn xoay nhiều lần, lưu lượng m.áu đến nó có thể bị tắc nghẽn hoàn toàn, gây hoại tử, biến chứng rất nhanh chóng. Nam giới bị xoắn t.inh h.oàn có đặc điểm di truyền và thường ảnh hưởng đến cả 2 t.inh h.oàn. Xoắn t.inh h.oàn thường xuất hiện khi bị chấn thương bìu; hoạt động thể chất và khi ngủ.

T.inh h.oàn bị xoắn theo chiều mũi tên.

Dấu hiệu phát hiện bệnh

Bệnh nhân bị xoắn t.inh h.oàn thường có các triệu chứng như sau: cơn đau dữ dội và đột ngột ở một bên t.inh h.oàn, kéo dài dưới 6 giờ; bìu sưng to; buồn nôn và nôn; đau bụng; một t.inh h.oàn có thể ở vị trí cao hơn bình thường; đau t.inh h.oàn có thể đột ngột hết đau dù chưa điều trị do tư thế của bệnh nhân khiến t.inh h.oàn được tháo xoắn. Cần chú ý rằng, những triệu chứng nêu trên có thể xuất hiện bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, nhất là trong hoặc sau khi bị chấn thương bìu hay hoạt động thể chất.

Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh

T.uổi: thường gặp nhất ở nam giới từ 10 – 25 t.uổi.

T.iền sử bị xoắn t.inh h.oàn: nếu bệnh nhân đã từng bị xoắn t.inh h.oàn nhưng các triệu chứng đã thuyên giảm không cần điều trị vẫn có khả năng mắc bệnh trở lại.

Thời tiết: xoắn t.inh h.oàn thường xuất hiện khi thời tiết lạnh, chẳng hạn bạn đi nghỉ mát ở vùng núi cao có nhiệt độ lạnh.

Bất thường bẩm sinh: bất thường quả lắc chuông (Bell clapper deformity) dẫn đến trục dài của t.inh h.oàn nằm ngang thay vì theo trục thẳng của cơ thể, khiến t.inh h.oàn xoay trên thừng tinh, gây tắc tĩnh mạch và tụ m.áu, với hệ quả là thiếu m.áu động mạch và hoại tử t.inh h.oàn.

Xoắn t.inh h.oàn là trường hợp khẩn cấp nên phải nhanh chóng phát hiện bệnh và điều trị kịp thời. Thầy thuốc kiểm tra phản xạ của bệnh nhân bằng cách chà xát hoặc véo mặt trong đùi phía bên t.inh h.oàn bị xoắn: bình thường t.inh h.oàn co lại, nếu bị xoắn t.inh h.oàn thì phản xạ này không xảy ra. Xét nghiệm nước tiểu, công thức m.áu, siêu âm Doppler màu có thể thấy tổn thương do xoắn t.inh h.oàn, hình ảnh cho thấy thiếu m.áu nuôi t.inh h.oàn, mào tinh và thừng tinh căng to. Chụp Scan phóng xạ (Radionuclide scans) để phát hiện lưu lượng m.áu đến t.inh h.oàn, phân biệt xoắn với các nguyên nhân khác có độ chính xác 90 – 100%.

Xoắn t.inh h.oàn cần phân biệt với một số bệnh khác như: viêm ruột thừa cấp; viêm mào tinh; tràn dịch màng t.inh h.oàn; thoát vị; vỡ, tụ m.áu t.inh h.oàn do chấn thương.

Biến chứng

Xoắn t.inh h.oàn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng: hoại tử t.inh h.oàn, mất t.inh h.oàn, nhiễm khuẩn, vô sinh thứ phát do mất t.inh h.oàn, biến dạng t.inh h.oàn.

Những lưu ý trong điều trị và phòng ngừa

Việc điều trị kịp thời bằng phẫu thuật có thể phòng ngừa những biến chứng nghiêm trọng như hoại tử t.inh h.oàn. Tháo xoắn bằng tay: một số trường hợp thầy thuốc có thể sử dụng phương pháp này. Tuy nhiên, để phòng ngừa bệnh tái phát, tốt nhất vẫn nên phẫu thuật để điều trị. Phẫu thuật tháo xoắn t.inh h.oàn là phẫu thuật ít phức tạp và ít xâm lấn. Phẫu thuật được thực hiện: rạch da bìu; tháo xoắn thừng tinh; khâu một hoặc cả hai t.inh h.oàn vào bìu để phòng ngừa sự xoay của t.inh h.oàn. Bạn cần chú ý rằng, xoắn t.inh h.oàn là một cấp cứu ngoại khoa, bệnh nhân cần được phẫu thuật can thiệp kịp thời. Tháo xoắn t.inh h.oàn càng sớm thì khả năng điều trị thành công càng cao: nếu trước 6 giờ, tỷ lệ thành công là 90 – 100%; từ trên 6 giờ đến trước 12 giờ, tỷ lệ là 50%; từ trên 12 giờ đến 24 giờ, chỉ 10% là cứu được t.inh h.oàn, lúc này, khả năng rất cao là phải cắt bỏ t.inh h.oàn bị xoắn. Sau phẫu thuật vài tuần, bệnh nhân cần tránh các hoạt động gắng sức, chưa nên quan hệ t.ình d.ục; nếu xoắn t.inh h.oàn ở trẻ sơ sinh, cần phẫu thuật để phòng ngừa những vấn đề về sinh sản hay sản xuất nội tiết tố nam sau này.

Ở những cơ sở y tế không có chuyên khoa ngoại niệu, cần chuyển ngay bệnh nhân đến bệnh viện có chuyên khoa này để kịp thời điều trị cho bệnh nhân.

Bác sĩ và nhân viên y tế cần hướng dẫn người nhà và bản thân bệnh nhân nhận biết sớm các triệu chứng của xoắn t.inh h.oàn; nắm vững các nguyên nhân khác có thể gây đau t.inh h.oàn như viêm t.inh h.oàn do biến chứng quai bị, viêm mào t.inh h.oàn…

Nhiều nghiên cứu cho biết, xoắn t.inh h.oàn có thể xảy ra ở mọi lứa t.uổi, nhưng gặp nhiều nhất ở nam giới từ 10 – 25 t.uổi; có tới 65% trường hợp xoắn t.inh h.oàn xảy ra ở thanh thiếu niên từ 12 – 18 t.uổi; tỷ lệ mắc bệnh đối với nam giới trước 25 t.uổi là 1/4000. Nếu được chẩn đoán sớm, tỷ lệ cứu được t.inh h.oàn có thể đạt 100%. Phẫu thuật cố định t.inh h.oàn có giảm tỷ lệ tái xoắn, nhưng không loại trừ được khả năng tái xoắn t.inh h.oàn sau này.

ThS. Trần Tất Thắng

Theo Suckhoedoisong.vn