Chủ tịch EC đề cập hàng loạt thách thức trong thông điệp thường niên
Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, ngày 16/9, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã trình bày Thông điệp liên minh tại Nghị viện châu Âu (EP), trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang phải đối mặt với một số thách thức lớn, từ sự suy giảm kinh tế liên quan đến đại dịch chưa từng có, đến căng thẳng địa chính trị.
Chủ tịch EC Ursula von der Leyen. Ảnh: AFP/TTXVN
Bà von der Leyen đã điểm lại một năm đầu nhiệm kỳ Chủ tịch EC và trình bày phương án giải quyết những thay đổi và phát triển sắp tới trong các lĩnh vực cơ bản trong chính sách của EU gồm khí hậu, kỹ thuật số và quan hệ đối ngoại. Bà kêu gọi một liên minh y tế hợp nhất toàn EU và điểm lại những thành tựu của khối trong cuộc chiến chống đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19. Bà cũng đề cập đến việc EU đã áp dụng các cơ chế bảo vệ công dân, các tuyến đường xanh ưu tiên qua biên giới và các biện pháp thị trường chung cho phép vận chuyển hàng hóa và trang thiết bị y tế giữa các quốc gia trong thời gian đại dịch diễn ra.
Trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch EC đã chỉ trích mạnh mẽ “chủ nghĩa dân tộc về vaccine”. Bà nhắc lại rằng vào thời kỳ đầu đại dịch, không có một khuôn khổ toàn cầu cho vaccine, các quốc gia “mạnh ai nấy làm” với mong muốn trở thành nước đầu tiên sở hữu vaccine.
Theo bà von der Leyen, đây là thời điểm EU đã tăng cường dẫn đầu các phản ứng toàn cầu. EU đã kết nối trên 40 quốc gia lại với nhau, và quyên góp được 16 tỷ euro. Bà khẳng định đây sức mạnh triệu tập vô song của châu Âu, song nhấn mạnh tìm ra vaccine là chưa đủ, điều quan trọng là phải cung cấp vaccine cho tất cả mọi người.
Về tác động của đại dịch, bà von der Leyen cho biết EU đã tránh được tình trạng thất nghiệp hàng loạt nhờ chương trình Hỗ trợ giảm nguy cơ thất nghiệp khẩn cấp (SURE) và đề cập đến gói 90 tỷ euro mà chương trình SURE sẽ cung cấp cho các quốc gia thành viên. Bà ca ngợi các chương trình lương tối thiểu được thiết kế tốt, cam kết rằng bất kỳ hành động nào của EU sẽ tôn trọng năng lực quốc gia.
Chủ tịch EC nhấn mạnh không có cách nào để ổn định và cạnh tranh hơn là một liên minh kinh tế và t.iền tệ mạnh, đồng thời kêu gọi hoàn thiện thị trường vốn và liên minh ngân hàng, vốn là “điều kiện tiên quyết” để đồng euro có thể đảm nhận và củng cố vai trò quốc tế.
Video đang HOT
Về cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, bà von der Leyen nhắc đến tình trạng các sông băng tan chảy, cháy rừng và hạn hán xảy ra, nhưng cũng lưu ý sự trở lại của thiên nhiên và không khí trong lành trong thời kỳ phong tỏa do đại dịch. Bà xác nhận rằng EC đang đề xuất mức cắt giảm đến 55% khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030. Theo bà von der Leyen, các đ.ánh giá tác động chuyên sâu đã chứng minh hiệu quả về chi phí và sẽ cho phép EU bám sát mục tiêu giảm 1,5 độ C mức nhiệt toàn cầu theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Chủ tịch EC cũng kêu gọi dỡ bỏ các rào cản thị trường đơn nhất và các thủ tục hành chính được giảm bớt. Bà cho biết EC sẽ đưa ra một chiến lược mới về không gian tự do đi lại Schengen. Các chính sách quốc gia khác nhau đã đe dọa hủy bỏ Schengen trong thời kỳ cao điểm của đại dịch COVID-19. EC sẽ đề xuất một căn cước châu Âu duy nhất, mà công dân có thể sử dụng để mua dịch vụ, trả thuế…
Bà von der Leyen đề cao chủ nghĩa đa phương và trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ, cảnh báo rằng các cơ quan như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) không được phép phá bỏ mà phải cải tổ chúng. Bà nói thêm rằng EU phải dẫn đầu trong quá trình cải cách để làm cho các tổ chức trên phù hợp với thế giới hiện đại.
Chủ tịch EC cho biết một chương trình nghị sự xuyên Đại Tây Dương mới, bất kể ai sẽ thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng vào tháng 11, đều nằm trong chương trình nghị sự của EU trong thời gian tới. EU sẽ có một khởi đầu mới với những người bạn cũ, ở cả hai bờ Đại Tây Dương cũng như hai bên Eo biển Manche. Chủ tịch EC nhắc lại sự ủng hộ đối với nhà đàm phán của EU về Brexit, Michel Barnier, và trấn an các nghị sĩ rằng EC sẽ được cập nhật thường xuyên về diễn tiến của các cuộc đàm phán và sẽ có tiếng nói cuối cùng về bất kỳ thỏa thuận nào được đưa ra.
Không ngoài dự đoán, bà von der Leyen cũng tái khẳng định tầm quan trọng của Thỏa thuận Rút lui và phản đối mọi nỗ lực đơn phương thay đổi thỏa thuận. Bà cảnh báo Anh chỉ còn “rất ít thời gian” để đạt được thỏa thuận vào cuối năm nay, mỗi ngày trôi qua khiến cơ hội để càng giảm đi. Bà cũng nhấn mạnh rằng EU và Anh đã đàm phán và phê chuẩn thỏa thuận “ly hôn” Brexit, và cảnh báo văn kiện này “không thể được đơn phương thay đổi, coi thường hoặc không áp dụng”.
Bà von der Leyen cho biết EC sẽ đề xuất xem xét các quy tắc di cư vào tuần tới. Bà nhấn mạnh di cư là một vấn đề đã được thảo luận từ lâu với rất nhiều việc đã được thực hiện kể từ năm 2015, nhưng vẫn còn rất nhiều việc cần được giải quyết. Cơ quan chấp hành của EU cũng đang làm việc với nhà chức trách Hy Lạp về việc xây dựng một trại đón người tị nạn mới ở Lesbos – sau khi trại Moria bị thiêu rụi vào tuần trước.
Chủ tịch EC cũng cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ không được tìm cách đe dọa Hy Lạp và CH Cyprus, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng liên quan các nguồn tài nguyên năng lượng ở Đông Địa Trung Hải. Bà von der Leyen nhấn mạnh Ankara là đối tác chủ chốt đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận người tị nạn, song điều này không phải là cái cớ để bào chữa cho việc đe dọa các nước láng giềng. Mặt khác, bà von der Leyen cũng khẳng định Hy Lạp và CH Cyprus có thể tin tưởng vào “sự đoàn kết trọn vẹn của châu Âu trong việc bảo vệ các quyền chủ quyền hợp pháp của hai nước này”.
Nguy cơ không thỏa thuận
Giữa tháng 10 tới là hạn chót Anh đặt ra, cũng là thời điểm Liên hiệp châu Âu (EU) xác định là cấp bách để hai bên đạt một thỏa thuận thương mại song phương thời hậu Brexit.
Vòng đàm phán thứ tám diễn ra từ đầu tuần này vì thế được xem như "chặng cuối", song vẫn kết thúc trong bế tắc, khiến nguy cơ Brexit không thỏa thuận càng rõ nét hơn.
Vòng đàm phán thứ tám giữa Anh và EU, từ ngày 8 đến 10-9 vừa qua, được dư luận đặt kỳ vọng lớn, thậm chí được coi như vòng chốt để hai bên nhất trí được thỏa thuận về mối quan hệ Anh - EU hậu Brexit. Không chỉ bởi, trước thềm đàm phán, Thủ tướng Anh B.Giôn-xơn đặt hạn chót ngày 15-10 cho ra đời một thỏa thuận, nếu không, Luân ôn sẽ có "phương án khác". Mà với EU, vòng đàm phán mới nhất cũng gần như là cơ hội cuối cùng nhằm nhất trí với Anh ít nhất là một thỏa thuận khung để trình các nhà lãnh đạo EU xem xét thông qua trong kỳ hội nghị cấp cao giữa tháng 10 tới. Từ đó, có đủ thời gian để Quốc hội Anh và Nghị viện châu Âu cùng quốc hội các nước thành viên EU phê chuẩn, giúp thỏa thuận kịp có hiệu lực từ năm 2021, ngay sau khi thời gian chuyển tiếp Brexit kết thúc cuối năm nay.
Tình thế cấp bách là vậy, song mục tiêu Brexit có thỏa thuận nêu trên vẫn không đạt được như kỳ vọng. Thông báo về "thất bại trên nhiều phương diện" của vòng đàm phán thứ tám, Trưởng đoàn đàm phán EU M.Bác-ni-ê nêu rõ, EU đã thể hiện sự linh hoạt trước yêu cầu của Anh về nhiều vấn đề, nổi bật là các bất đồng chủ chốt chung quanh hợp tác đ.ánh bắt cá và vấn đề tư pháp tại Tòa án Công lý châu Âu. Song, theo EU, phía Anh đã không thể hiện thiện chí có đi có lại. Những khác biệt lớn và không thể nhượng bộ vẫn tồn tại trong những lĩnh vực và các nguyên tắc là mối quan tâm chủ chốt và lợi ích cốt lõi của EU. ó là lý do mà vòng đàm phán nước rút này tiếp tục bế tắc.
Tuy nhiên, thất bại lần này đã có thể thấy trước, bởi khi vòng đàm phán còn chưa bắt đầu, tranh cãi gay gắt đã nổi lên, liên quan dự luật mang tên Thị trường nội địa mà chính phủ Anh dự định trình Quốc hội Anh phê chuẩn. Thủ tướng Giôn-xơn khẳng định, dự luật là "lưới pháp lý an toàn", phòng trường hợp EU diễn giải thiên lệch các điều khoản trong thỏa thuận hậu Brexit. Theo đó, dự luật bảo vệ việc làm, bảo đảm giao thương giữa các vùng của Anh tiếp tục trôi chảy và giúp tăng cường khả năng phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19.
Theo diễn giải của Luân ôn, dự luật mới còn thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Bắc Ai-len, vùng lãnh thổ thuộc Anh trên đảo Ai-len và có biên giới chung với CH Ai-len. Theo đó, hàng hóa thời hậu Brexit từ Bắc Ai-len vào các vùng Inh-lân, Xcốt-len và xứ Uên trên đảo Anh không phải khai báo hải quan, không chịu ràng buộc quy định của EU về trợ cấp nhà nước. Tuy nhiên, quy định của Anh vi phạm "điều khoản chốt chặn" trong Thỏa thuận Brexit mà Anh ký với EU tháng 10-2019 và các cơ quan lập pháp hai bên đã phê chuẩn, trong đó quy định Bắc Ai-len vẫn ở lại thị trường chung và liên minh hải quan của EU sau Brexit. Vì thế, vấp phải sự phản đối mạnh mẽ, không chỉ từ EU, mà còn ngay cả nội bộ "xứ sở sương mù".
Tạo thêm nút thắt, dự luật Thị trường nội địa của Anh đẩy tiến trình đàm phán thỏa thuận hậu Brexit vốn cam go vào cuộc khủng hoảng mới. Giới lãnh đạo EU cáo buộc Anh có kế hoạch lật lại các nội dung Thỏa thuận Brexit, vi phạm "thỏa thuận rút lui" một cách có chủ ý. Anh từ chối bảo đảm các điều kiện cạnh tranh công bằng trên thị trường và trong các vấn đề về khí hậu, môi trường, xã hội, tiêu chuẩn lao động, đồng thời thiếu cam kết về cách thức giải quyết tranh chấp, cũng như về hợp tác tư pháp, năng lượng và vận tải. EU chỉ trích, dự luật mới của Chính phủ Anh làm tổn hại nghiêm trọng lòng tin giữa EU và Anh, yêu cầu Luân ôn rút lại dự luật, để tránh đối mặt cáo buộc pháp lý.
Vòng đàm phán mới nhất và có ý nghĩa cấp bách tiếp tục thất bại, khiến triển vọng về Brexit không thỏa thuận càng rõ rệt hơn. Không chỉ Anh dọa chấp thuận rời đi mà không có thỏa thuận, EU cũng tuyên bố khởi động chuẩn bị để sẵn sàng cho mọi kịch bản có thể xảy ra vào ngày 1-1-2021, thời điểm chấm dứt giai đoạn chuyển tiếp Brexit của nước Anh.
Quãng thời gian gần một năm vốn đã quá ngắn để hai bên nhất trí được một thỏa thuận định hình mối quan hệ Anh - EU. Với vài tháng còn lại của năm 2020, sức ép còn lớn hơn. Dù vậy, dư luận vẫn hy vọng, hai bên duy trì thiện chí và dũng cảm nhượng bộ, để đạt một thỏa thuận, dù chỉ có tính chất tạm thời, để tránh những đổ vỡ do Brexit không thỏa thuận.
Dịch Covid-19: Thế giới vượt mốc 28 triệu ca nhiễm, tình hình "nóng" lên tại châu Âu Tính đến 6h ngày 10-9 (giờ Việt Nam), toàn thế giới ghi nhận tổng cộng hơn 28 triệu ca mắc Covid-19, trong đó có 906.893 trường hợp t.ử v.ong, hơn 20,08 triệu người đã hồi phục. Nhiều nước châu Âu ghi nhận số ca nhiễm mới tăng nhanh. Liên hợp quốc cảnh báo sự gián đoạn các dịch vụ y tế do đại...
