Chủ động trước bệnh dại

Theo thông tin từ Hệ thống Quản lý thông tin Dịch bệnh động vật Việt Nam ( Cục Thú y), tình hình bệnh dại động vật trên cả nước đang diễn biến rất phức tạp và có chiều hướng gia tăng.

Từ đầu năm 2023 đến nay đã xảy ra 213 ổ dịch bệnh dại tại 31 tỉnh, thành phố, trong đó có 72 người tử vong.

Theo các chuyên gia y tế, tiêm vaccine là biện pháp bảo vệ tốt nhất phòng bệnh dại.

Gia tăng trẻ em nhập viện

Vừa qua, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương mới tiếp nhận trường hợp bé gái 4 tuổi ở Mê Linh (Hà Nội) bị chó pitbull nhà hàng xóm tấn công.

Theo bác sĩ Hoàng Mạnh Hà – Trưởng khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình và thần kinh cột sống, bệnh nhi bị chó cắn ở mặt và chân, đặc biệt là vùng mặt. Ngay khi vào cấp cứu, bệnh nhân đã được làm vệ sinh, cắt lọc và khâu tạo hình thẩm mỹ. Sau phẫu thuật em bé đã được tiêm vaccine phòng dại và tiêm phòng uốn ván. Hiện sức khỏe em ổn định, tiếp tục được theo dõi.

Đầu tháng 11, tại Phú Thọ, một bệnh nhi 4 tuổi bị chó nhà nuôi cắn vào mắt. Theo đại diện Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương, bệnh nhi vào viện trong tình trạng rách mi dưới mắt, đau đớn và được người nhà đưa đi tiêm phòng dại, uốn ván.

Trước đó, hồi đầu tháng 10, bác sĩ CKII Đỗ Châu Việt, Trưởng khoa Hồi sức tích cực nhiễm và Covid-19 (Bệnh viện Nhi đồng 2, TPHCM) cũng cho biết, khoa đã tiếp nhận, điều trị cho 2 bệnh nhi mắc bệnh dại trong tình trạng nguy kịch được chuyển đến từ Gia Lai và Đắk Nông, một bé 8 tuổi và một bé 13 tuổi.

TS.BS Nguyễn Huy Luân – Phòng khám Nhi – Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM cho biết theo liệu trình, người bị chó mèo cắn cần tiêm phòng dại bằng 5 mũi vaccine vào các ngày 0, 3, 7, 14 và 20 kể từ khi bị cắn. Về lý thuyết vẫn có trường hợp phát bệnh dại dù đã tiêm phòng, có thể do cơ thể chưa tạo ra miễn dịch đầy đủ, vết thương độc lực lớn hoặc vết cắn ở vị trí nguy hiểm nên di chuyển nhanh, vaccine không còn hiệu quả. Tuy nhiên, tỷ lệ này khá hiếm.

Tích cực phòng ngừa

Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, mỗi năm có khoảng 60.000 người tử vong do bệnh dại và hơn 10 triệu người phải tiêm vaccine phòng dại. Tại Việt Nam, những năm qua, mỗi năm ghi nhận 240 – 300 ca tử vong do bệnh truyền nhiễm thì có đến 1/3 là tử vong do bệnh dại.

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), bệnh dại chủ yếu lây truyền qua các vết cắn, vết trầy xước từ nước bọt của động vật bị dại sang cơ thể người. Sau khi xâm nhập, nếu không kịp thời tiêm vaccine dại, virus dại sẽ nhân nhanh số lượng ngay tại điểm cắn, di chuyển dọc theo các dây thần kinh, tiến tới hệ thần kinh trung ương với tốc độ khoảng 12-24mm mỗi ngày để bắt đầu hành trình tàn phá.

Các biểu hiện của bệnh dại trên người là sợ nước, sợ gió, co giật, liệt và dẫn đến tử vong. Thời kỳ ủ bệnh trung bình từ 30 – 90 ngày, có thể kéo dài đến 1 năm. Vết thương càng nặng, càng gần các đầu mút thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Ngược lại, nếu vết thương nhẹ, xa thần kinh trung ương, việc di chuyển của virus lên đến não và thời gian ủ bệnh sẽ dài hơn.

Có 2 thể bệnh dại: thể cuồng và thể liệt. Thể cuồng, ngay khi bị nhiễm virus, nếu không tiêm vaccine dại kịp thời, triệu chứng đầu tiên của người bệnh là sốt cao, đau đầu, sốt, mệt mỏi, cảm giác tê và đau ngay tại vết thương. Khi virus xâm nhập sâu vào não bộ, người bệnh bắt đầu có biểu hiện mất ngủ, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ gió, hành vi hung hăng, tăng tiết nước bọt, hạ huyết áp, lú lẫn, co thắt cơ bắp, ngưng tim.

Ở thể này, người bệnh sẽ chết chỉ sau 1 tuần kể từ ngày phát bệnh. Thể bại liệt khiến người bệnh tê liệt toàn bộ cơ thể, rối loạn tiểu, rối loạn đại tiện, liệt tay, chân. Người bệnh sẽ tử vong ngay nếu liệt lan đến cơ hô hấp. Khi phát dại, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn cho đến lúc chết.

Theo BS Nguyễn Trung Cấp – Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, nhiều trường hợp nghĩ chó nhà nuôi nên chủ quan không tiêm phòng. Chỉ đến khi bất ngờ lên cơn dại mới vội vàng tiêm vaccine phòng.

Tuy nhiên, người nhiễm virus dại khi đã lên cơn dại thì tỷ lệ tử vong là gần như 100%. Vaccine phòng dại không gây hại cho người tiêm. Vaccine phòng dại được sản xuất từ virus dại đã bất hoạt do đó không có khả năng gây bệnh, không ảnh hưởng đến trí nhớ và các vấn đề thần kinh khác.

Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân tiêm phòng đầy đủ cho chó mèo nuôi và tiêm nhắc lại hằng năm theo khuyến cáo của ngành thú y. Khi bị chó mèo cắn, cào, liếm (đặc biệt nguy hiểm nếu bị chó cắn ở vùng đầu – mặt – cổ, đầu chi là nơi có nhiều dây thần kinh), cần rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch. Sau đó, tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%, cồn iod hoặc povidone, iodine. Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương.