Chiến dịch ‘Nói không với bệnh ung thư’: Tấm che thân thiết

Mặt trời cho chúng ta màu da, ánh nắng giúp da tạo ra vitamin D quý báu, còn tia cực tím (UV) làm tổn hại DNA. Ung thư da thường từ vùng da phơi nắng, nhưng dễ biết sớm, dễ điều trị, còn để trễ thì khó trị.

Lớp biểu bì che da gồm ba loại tế bào: trên hết là các tế bào vảy, kế đến là các tế bào đáy sản sinh tế bào da mới. Thấp nhất là các tế bào mêlanôm, chỉ chiếm 5% các tế bào da nhưng vô cùng quan trọng, tạo sắc tố mêlanin bảo vệ da. Có ba loại ung thư mọc từ các tế bào trên và mang cùng tên.

Vết lở loét lâu không lành. Ung thư tế bào đáy gặp ở da trán, mũi, cánh mũi, mí mắt, gò má. Một vết lở, giữa đã lành sẹo, bờ viền gồm các hạt nhỏ li ti, màu đen không đau và có từ lâu (vài năm hoặc lâu hơn nữa), hay gặp ở người trên 50 tuổi. Đây là loại ung thư dễ trị và hầu như không di căn. Ung thư tế bào vảy mọc ở mặt, đầu, cổ, tay, các vùng da phơi nắng. Bệnh bắt đầu từ vết lở nhỏ, không đau, bờ không đều, mặt lồi lõm, thường bị xem là vết trầy lâu ngày làm độc hoặc ghẻ lở. Bệnh còn sớm thì dễ trị, trễ sẽ thành di căn. Vì vậy, nên đề phòng các vết sẹo xấu lâu ngày do phỏng nặng, ghẻ lở nặng, vết thương xấu thường là “đất tốt” cho ung thư mọc ra.

Thầy thuốc thường chỉ cần nhìn cũng đủ biết là ung thư tế bào đáy hoặc tế bào vảy, sau đó cắt một mảnh nhỏ hoặc lấy trọn cả vết lở để làm sinh thiết. Nếu là ung thư sớm (cỡ 1 – 2 cm) thì dễ trị khỏi. Bác sĩ mổ lấy trọn vết lở và thêm một phần da lành chung quanh gọi là viền an toàn. Nếu nằm ở trán, mí mắt, môi, mũi, cần tạo hình thẩm mỹ cho dễ nhìn hơn.

Ung thư da dạng tế bào vảy hay tế bào đáy dễ phát hiện và dễ điều trị. Nếu không để tâm, nhiều người tưởng chừng là ghẻ lở hay vết trầy làm độc, đắp thuốc này lá kia, lâu ngày bệnh lan tới hạch, thấu tới xương, dẫu điều trị mạnh tay thì kết quả thường vẫn rất xấu.

Mụt ruồi đột nhiên thay đổi. Các mụt ruồi màu đen sẫm, phần lớn là lành. Nhưng khi mụt ruồi lớn mau, có quầng ngứa sưng hoặc loét rướm máu thì xem chừng là ung thư mêlanin rất ác. Loại ung thư này không được sinh thiết mà phải cắt lấy phần da rất rộng bao quanh và lấy sâu phía dưới, để tránh ung thư bùng phát, có khi cần nạo hạch vùng. Nếu biết sớm, trị đúng cách, kết quả hy vọng tốt hơn, nhưng diễn tiến khó lường. Cần cảnh giác phá mụt ruồi theo kiểu dân gian khó biết lành ác. Xạ trị sẽ được dùng khi mổ không tiện; hóa trị toàn thân dùng khi bệnh lan tràn. Có cách kích thích hệ miễn dịch để giết tế bào ung thư, ví dụ thuốc interferon (IFN) hay interleukin-2 (IL-2) dùng cho mêlanôm.

Để tránh ung thư da, mọi người nên hạn chế phơi nắng vào giữa ngày (khoảng từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều), đội nón, mặc hai lớp áo dài tay, quấn khăn che mặt khi chạy xe gắn máy hoặc khi lao động ngoài trời là thói quen tốt.

Tấm che cơ thể tuyệt vời, làn da thân thiết biết bao!

Theo TNO