Chỉ có thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza mới ngăn được Iran trả đũa Israel

3 quan chức cấp cao của Iran chia sẻ rằng chỉ có thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza xuất phát từ các cuộc đàm phán được kỳ vọng trong tuần này mới có thể ngăn Iran trả đũa trực tiếp Israel vì vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh.

Iran đã tuyên bố sẽ đáp trả nghiêm khắc vụ ám sát, vụ việc diễn ra khi Haniyeh đến thăm Tehran để dự lễ nhậm chức của tân Tổng thống Iran vào ngày 31/7. Iran đổ lỗi cho Israel. Tuy nhiên, Israel không xác nhận hoặc phủ nhận sự liên quan của mình.

Một quan chức an ninh cấp cao của Iran cho biết, Iran cùng các đồng minh như Hezbollah sẽ phát động một cuộc tấn công trực tiếp nếu các cuộc đàm phán ở Gaza thất bại hoặc họ nhận thấy Israel đang kéo dài đàm phán. Nguồn tin không nói rõ Iran sẽ cho phép các cuộc đàm phán tiến triển trong bao lâu trước khi phản ứng.

Với nguy cơ gia tăng về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn ở Trung Đông sau vụ giết hại Haniyeh và chỉ huy Hezbollah Fuad Shukr, Iran đã tham gia cuộc đối thoại căng thẳng với các nước phương Tây và Mỹ trong những ngày gần đây về các cách hiệu chỉnh hành động trả đũa, nguồn tin cho biết, tất cả đều được giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề.

Người Palestine sơ tán ở một số khu vực tại Khan Younis vào ngày 11/8 theo lệnh của quân đội Israel. Ảnh: Abdel Kareem Hana.

Trong bình luận được công bố ngày 13/8, Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận Washington đang yêu cầu các đồng minh giúp thuyết phục Iran giảm căng thẳng. Nguồn tin của chính quyền khu vực đã mô tả các cuộc trò chuyện với Tehran để tránh leo thang trong lúc diễn ra đàm phán ngừng bắn ở Gaza, dự kiến bắt đầu vào giữa tuần này tại Ai Cập hoặc Qatar. Trong một tuyên bố ngày 9/8, phái đoàn của Iran tại Liên hợp quốc cho biết: “Chúng tôi hy vọng phản ứng của chúng tôi sẽ được tính toán thời gian và thực hiện theo cách không gây tổn hại đến lệnh ngừng bắn sắp tới”.

Nguồn tin cho biết Iran đang cân nhắc cử một đại diện đến các cuộc đàm phán ngừng bắn, đây sẽ là lần đầu tiên kể từ khi chiến tranh bắt đầu ở Gaza. Người đại diện sẽ không trực tiếp tham dự các cuộc họp nhưng sẽ tham gia thảo luận hậu trường “để duy trì đường dây liên lạc ngoại giao” với Mỹ trong khi đàm phán đang diễn ra. Các quan chức ở Washington, Qatar và Ai Cập đã không trả lời ngay lập tức các câu hỏi về việc liệu Iran có đóng vai trò gián tiếp trong các cuộc đàm phán hay không. Nguồn tin cấp cao thân cận với Hezbollah của Lebanon cho biết Tehran sẽ cho các cuộc đàm phán một cơ hội nhưng sẽ không từ bỏ ý định trả đũa. Chỉ có một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza bắt nguồn từ đàm phán được mong đợi trong tuần này mới có thể ngăn Iran trả đũa trực tiếp Israel.

Một lệnh ngừng bắn ở Gaza sẽ tạo điều kiện cho Iran có một phản ứng “mang tính biểu tượng” nhỏ hơn. Bộ Ngoại giao Iran cho biết các lời kêu gọi kiềm chế liên quan đến Israel từ Pháp, Đức và Anh “thiếu logic chính trị và mâu thuẫn với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế”. Tổng thống Iran đã nói với Thủ tướng Anh rằng Tehran coi việc trả đũa Israel vì vụ ám sát Ismail Haniyeh là một quyền và là một cách để ngăn chặn hành động xâm lược trong tương lai. Cũng vào ngày 23/8, Hamas cho biết họ đã nhắm mục tiêu vào thành phố Tel Aviv của Israel và các vùng ngoại ô bằng 2 quả tên lửa “M90″. Có tiếng nổ ở Tel Aviv nhưng không có báo cáo về thương vong, truyền thông Israel đưa tin.

Mỹ ra lệnh cho tàu sân bay USS Abraham Lincoln đẩy nhanh việc triển khai đến Trung Đông trong bối cảnh lo ngại về một cuộc tấn công của Iran vào Israel. Ảnh: EPA.

Một cuộc tấn công từ Iran hoặc các lực lượng ủy nhiệm của nước này vào Israel có thể diễn ra trong vài ngày tới, theo Nhà Trắng, phản ánh các tuyên bố từ Chính phủ Israel cho biết một cuộc tấn công ngày càng có khả năng xảy ra. “Chúng ta phải chuẩn bị cho những gì có thể là một loạt các cuộc tấn công đáng kể”, Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết vào ngày 12/8, đồng thời nói thêm “đó là lý do tại sao chúng ta đã tăng cường thế trận lực lượng và năng lực của mình trong khu vực trong vài ngày qua”.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin ra lệnh cho nhóm tác chiến USS Abraham Lincoln nhanh chóng di chuyển đến Trung Đông và triển khai tàu ngầm tên lửa dẫn đường trong bối cảnh căng thẳng leo thang trong khu vực, Lầu Năm Góc cho biết vào ngày 11/8. Ông Austin cũng đã ra lệnh cho nhóm tác chiến USS Abraham Lincoln, được trang bị máy bay chiến đấu F-35, đẩy nhanh việc triển khai tới Trung Đông. Các động thái này diễn ra khi Mỹ và các đồng minh khác thúc đẩy Israel và Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn có thể giúp xoa dịu căng thẳng gia tăng trong khu vực sau vụ ám sát nhà lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh ở Tehran cũng như một chỉ huy cấp cao của Hezbollah ở Beirut.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant đã nói chuyện với ông Austin vào ngày 11/8 rằng các hoạt động chuẩn bị quân sự của Iran cho thấy Iran đang chuẩn bị cho cuộc tấn công quy mô lớn vào Israel, phóng viên Barak Ravid của Axios đăng trên Twitter. Hãng thông tấn chính thức của Iran cho biết Lực lượng Vệ binh Cách mạng tinh nhuệ của họ đang tổ chức một cuộc tập trận quân sự ở phía Tây đất nước và sẽ kéo dài đến tuần này. Các cuộc tập trận đang diễn ra tại tỉnh Kermanshah, gần biên giới với Iraq, nhằm “tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu và cảnh giác”, một quan chức quân đội nói với IRNA.

Trong các diễn biến khác, Hamas đã thúc giục các nhà hòa giải Gaza thực hiện kế hoạch ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Joe Biden đưa ra thay vì tổ chức thêm các cuộc đàm phán. Các nhà hòa giải quốc tế đã mời Israel và nhóm chiến binh Palestine nối lại các cuộc đàm phán hướng tới một thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin đã được mong đợi từ lâu, trong bối cảnh lo ngại ngày càng gia tăng về một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn. Israel đã chấp nhận lời mời từ Mỹ, Qatar và Ai Cập cho một vòng đàm phán được lên kế hoạch vào ngày 15/8. Tuy nhiên, Hamas cho biết rằng họ muốn thực hiện kế hoạch ngừng bắn do ông Biden đưa ra vào ngày 31/5 và sau đó được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua, “thay vì trải qua nhiều vòng đàm phán hoặc đề xuất mới”.

Bé Rim 3 tháng tuổi là người duy nhất sống sót sau cuộc tấn công của quân đội Israel vào nhà của gia đình Abu Hiyye ở Khan Yunis (Gaza) tuần trước. Ảnh: Mahmoud Bassam/Anadolu/Getty.

Trong khi đó, Hezbollah của Lebanon cho biết một cuộc không kích của Israel đã giết chết 2 chiến binh của nhóm này tại làng Taybeh và Bộ Y tế báo cáo một trường hợp tử vong khác từ một cuộc tấn công trước đó vài ngày. Quân đội Israel cho biết họ đã tấn công một số công trình quân sự của Hezbollah trong suốt ngày 11/8. Bộ Y tế cho biết một người đàn ông Lebanon đã tử vong do thương tích trong một cuộc không kích của Israel “vài ngày trước” vào ngôi làng Beit Lif ở phía Nam là một chiến binh Hezbollah, không phải là thường dân như đã đưa tin trước đó. Hezbollah cho biết họ đã bắn loạt tên lửa “để đáp trả” hỏa lực của Israel, nhắm vào quân đội ở miền Bắc Israel.

Hàng ngàn người đã chạy trốn khỏi Khan Younis sau khi quân đội Israel cảnh báo về một chiến dịch mới nhằm tiêu diệt các chiến binh Hamas mà họ cho là đã tập hợp lại ở thành phố phía Nam Gaza. Tại al-Jala, một khu phố ở phía Nam thành phố mà quân đội Israel trước đó đã chỉ định là khu vực nhân đạo, người dân đã đóng gói đồ đạc vào ngày 11/8, không biết nên tìm nơi trú ẩn ở đâu. Israel cho biết tên lửa đã được bắn từ khu vực này. Philippe Lazzarini, người đứng đầu cơ quan Liên hợp quốc về người tị nạn Palestine, đã đăng trên Twitter: “Người dân Gaza đang bị mắc kẹt và không có nơi nào để đi. Chỉ trong vài ngày qua, hơn 75.000 người đã phải di dời ở phía Tây Nam Gaza”.

Nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu Josep Borrell cho biết “không có lý do chính đáng” nào cho cuộc tấn công vào trường học ở thành phố Gaza, trong khi Nhà Trắng cho biết họ “vô cùng quan ngại” về vụ việc. Ai Cập, Qatar và Arab Saudi lên án vụ tấn công. Quân đội Israel đã thừa nhận cuộc không kích vào trường al-Tabeen ngày 10/8, tuyên bố rằng cuộc không kích đã tấn công vào một trung tâm chỉ huy của Hamas bên trong trường và họ đã thực hiện các bước để giảm nguy cơ gây hại cho thường dân. Trong khi đó, Hamas phủ nhận việc có căn cứ tại trường học.

Một cuộc không kích vào một chiếc xe ở miền Đông Syria gần biên giới với Iraq đã giết chết ít nhất 5 chiến binh từ các đơn vị ủng hộ Iran, nguồn tin an ninh trong khu vực nói với Reuters. Một trong những nguồn tin cho biết cuộc không kích được thực hiện bởi một máy bay không người lái, nhưng không thể xác định máy bay không người lái đó thuộc quân đội nào. Nguồn tin thứ hai cho biết nó nhắm vào các chiến binh khi họ thay ca tại một trạm kiểm soát, Reuters đưa tin.

Anh, Pháp và Đức cho biết “không được trì hoãn thêm nữa” trong việc nhất trí ngừng bắn ở Gaza và kêu gọi Iran cùng các đồng minh kiềm chế các cuộc tấn công nhằm vào Israel có thể làm gia tăng thêm căng thẳng. Trong một tuyên bố chung được công bố ngày 12/8, họ đã tán thành động thái mới nhất của Mỹ, Qatar và Ai Cập nhằm làm trung gian cho một thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến kéo dài 10 tháng.

Trong khi đó, các quan chức Gaza chia sẻ vào ngày 12/8 rằng họ đã xác định được 75 thi thể người Palestine thiệt mạng trong một cuộc không kích vào cuối tuần của Israel vào một trường học, nơi lực lượng cứu hộ báo cáo có ít nhất 93 người thiệt mạng. Quân đội Israel tuyên bố rằng cuộc không kích trước bình minh ngày 10/8 vào khu trường tôn giáo Al-Tabieen ở thành phố Gaza đã giết chết ít nhất 19 chiến binh Palestine, những người được cho là sử dụng nơi này làm căn cứ.

Người định cư Do Thái đốt nhà và xe cộ của người Palestine tại làng Jatt, tỉnh Qalqilya, Bờ Tây vào ngày 16/8. Ảnh: Anadolu/Getty.

Josep Borrell, nhà ngoại giao hàng đầu của EU, cho biết khối này nên cân nhắc các biện pháp trừng phạt để đáp lại lời kêu gọi của bộ trưởng an ninh quốc gia cực hữu của Israel về việc cắt viện trợ cho Gaza, gọi đó là “sự kích động tội ác chiến tranh”. Viết trên nền tảng X, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Borrell cho biết những phát biểu gần đây của Itamar Ben-Gvir cấu thành “sự kích động tội ác chiến tranh”, đồng thời nói thêm rằng “các biện pháp trừng phạt phải nằm trong chương trình nghị sự của EU”.

Bộ Y tế Palestine cho biết 142 người đã thiệt mạng và 150 người khác bị thương do các cuộc không kích của Israel ở Gaza chỉ trong 48 giờ, trong khi tổng số người chết trong cuộc chiến đã lên tới gần 40.000. Ngày 12/8, Bộ Y tế cho biết 39.897 người Palestine đã thiệt mạng và 92.152 người bị thương trong các cuộc tấn công quân sự của Israel vào Gaza kể từ ngày 7/10.