Chế độ ăn Clean eating, lợi ích và những điều cần thận trọng

Dạo gần đây, “ Clean Eating” trở thành từ khóa được tìm kiếm rất nhiều trên các trang web với những lời đồn thổi về một chế độ ăn kiêng giảm cân thần tốc.

Clean Eating được hiểu với ý nghĩa là “Ăn Sạch”, hay ăn theo một chế độ lành mạnh với tôn chỉ “Hãy ăn thức ăn dưới dạng nguyên thủy nhất của nó”. Chế độ ăn Clean Eating có những ưu điểm và nhược điểm của nó.

Tại sao phải ăn sống và tại sao phải nấu chín?

Phương pháp ăn Clean eating cũng có những điểm hợp lý của nó. Việc qua chế biến có thể phá hủy hoặc làm giảm hàm lượng vitamin và chất khoáng (Vitamin C và flavonoid là những chất dễ bị nhiệt tác động), thực phẩm tươi sống ít làm tăng lượng đường trong máu. Có một số loại vitamin tan trong nước như vitamin C khi luộc rau nó sẽ tan trong nước, nếu bỏ phần nước đi có nghĩa là chúng ta mất một lượng vitamin C đáng kể.

Nhưng cần phải hiểu rõ là ăn tươi sống không có nghĩa là sẽ nhận được nhiều dinh dưỡng nhất và cần lưu ý đến những mặt trái của nó. Nguy cơ lớn nhất là thiếu dinh dưỡng và ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn, virus hoặc độc tố trong thực phẩm đó chưa được phá vỡ khi còn sống như các loại đậu có chứa saponin và legumin, khi cơ thể bị ngộ độc bởi hai hoạt chất này thường có biểu hiện như ói mửa, đau bụng và dẫn đến tiêu chảy, có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Tuy nhiên, saponin và legumin là hai độc tố có thể bị phá vỡ khi gặp nhiệt độ cao, nên chế biến và làm chín ở nhiệt độ cao sẽ an toàn khi sử dụng.

Ăn sống các loại rau có nguy cơ gây tiêu chảy do E.coli, Salmonella, Staphyococcus, Campylobacteria, giun xoắn ký sinh, virus viêm gan A, viêm gan E… Khi nấu chín ở nhiệt độ cao sẽ tiêu diệt được nhiều vi khuẩn.

Ăn sống các loại rau có nguy cơ gây tiêu chảy

Khi bạn sử dụng thực phẩm với các phương pháp nấu ăn khác nhau, nó sẽ thay đổi thành phần dinh dưỡng của thực phẩm, nhưng đây không phải là một điều xấu. Một số phương pháp nấu ăn sẽ làm giảm hàm lượng vitamin hoặc khoáng chất, trong khi những phương pháp khác có thể làm cho các chất dinh dưỡng khác dễ hấp thu hoặc tiêu hóa hơn. Thức ăn qua chế biến có thể nhiều dinh dưỡng và tốt cho cơ thể hơn như cà chua khi gia nhiệt, lycopene (sắc tố có lợi cho cơ thể) sẽ được giải phóng ra nhiều hơn do nhiệt làm suy yếu thành tế bào khiến lycopene được giải phóng ra.

Khi nói đến sự tiến hóa của loài người, các nhà nhân chủng học thường đề cập đến việc phát hiện ra lửa và khả năng nấu thức ăn. Họ xem đây là một bước ngoặt phát triển quan trọng của loài người.

Con người đã biết nấu chín thức ăn, làm chín thực phẩm để: Giúp ăn ngon miệng hơn, không bị nhàm chán, bởi vì cùng một nguyên liệu bạn có thể chế biến nhiều kiểu khác nhau; giúp thức ăn mềm hơn; để được lâu hơn, dự trữ thời gian dài hơn; thực phẩm làm chín sẽ loại bỏ được hầu hết vi khuẩn gây hại; loại bỏ mùi khó chịu; ăn thức ăn nấu chín để dễ dàng tiêu hóa, chưa kể là một số loại thức ăn tăng hàm lượng dinh dưỡng khi nấu lên.

Lời khuyên cho chế biến và ăn clean eating

- Rửa trái cây và rau củ dưới vòi nước sạch.

- Các dụng cụ nhà bếp như dao, thớt, chén dĩa phải sạch sẽ nếu không đây sẽ là nguồn lây bệnh.

- Bàn tay của người làm bếp phải sạch sẽ để tránh lây lan vi khuẩn, virus vào thực phẩm.

- Để ý tới phản ứng của cơ thể với chế độ ăn này, nếu thấy rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, đầy hơi, mất nước, trào ngược dạ dày… có thể bạn ăn quá nhiều đồ tươi sống, nên giảm bớt hoặc thay đổi chế độ ăn.

- Đừng quá thần thánh và lạm dụng chế độ ăn này, phải hiểu là nó cũng có những mặt trái và chỉ phù hợp với bạn trong giai đoạn nào đó mà thôi. Nếu ăn vì mục đích giảm cân khi thực sự bạn cần giảm cân vì lý do sức khỏe theo yêu cầu của thầy thuốc thì đó là sự hợp lý; nếu bạn tự ăn vì ám ảnh cân nặng hay mục đích ép cân hay giữ dáng cần phải xem lại.

- Ăn uống đa dạng và rau củ tươi sống là một phần trong đó mà thôi. Mỗi ngày một người trưởng thành nên ăn ít nhất 5 phần rau củ và trái cây (với người trưởng thành, 1 phần rau củ, trái cây tương đương khoảng 80g), tương đương với 400g. Đây cũng là định mức được Tổ chức Y thế Thế giới (WHO) đưa ra. Y học cổ truyền cũng có lời khuyên cái gì thái quá sẽ bất cập, ăn nhiều đồ tươi sống sẽ làm hại tỳ vị.

- Trong ăn uống và dinh dưỡng không nên chạy theo trào lưu: ăn thải độc, ăn theo tự nhiên hoặc “nhất nướng, nhì chiên, tam xào, tứ luộc”, ăn kiêng khem theo truyền miệng, ăn theo Google,… Nếu thấy cơ thể có vấn đề về ăn uống nên đến thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ chuyên ngành dinh dưỡng để có lời khuyên ăn uống phù hợp.

Theo BS.CKII. HUỲNH TẤN VŨ/ Suckhoedoisong.vn