ChatGPT ra mắt tính năng thanh toán tức thì: Trật tự thương mại điện tử của Google và Amazon lung lay

Sự hợp tác giữa OpenAI và Stripe để ra mắt tính năng “ Instant Checkout ” trực tiếp trong ChatGPT đang tạo ra một phương thức mua sắm mới – thương mại hội thoại . Thay vì tìm kiếm sản phẩm, người dùng có thể hoàn tất giao dịch ngay trong cuộc trò chuyện, một sự thay đổi có khả năng định hình lại ngành thương mại điện tử và thách thức vị thế của các gã khổng lồ như Google và Amazon .

Sự trỗi dậy của thương mại hội thoại

Trong hai thập kỷ, hành vi mua sắm trực tuyến đã vận hành theo một quy trình gần như không đổi: người dùng bắt đầu tìm kiếm trên Google hoặc truy cập trực tiếp các nền tảng như Amazon. Tuy nhiên, việc OpenAI hợp tác với Stripe để tích hợp tính năng thanh toán tức thì (Instant Checkout) vào ChatGPT có thể làm thay đổi trật tự này.

Tính năng mới đưa trải nghiệm mua sắm vào ngay trong một cuộc hội thoại. Người dùng không cần rời khỏi cửa sổ chat, mở các tab mới hay duyệt qua nhiều danh mục. Họ chỉ cần nêu nhu cầu, nhận gợi ý sản phẩm từ AI và thực hiện thanh toán ngay lập tức. Sự liền mạch này rút ngắn hành trình mua hàng, loại bỏ các bước trung gian có thể khiến khách hàng từ bỏ.

Điểm khác biệt cốt lõi là sự dịch chuyển từ mô hình người dùng phải chủ động tìm kiếm thông tin sang mô hình AI đóng vai trò một “đại lý” (agent) thực hiện giao dịch thay cho họ. Nền tảng cho sự thay đổi này là Agentic Commerce Protocol (ACP), một giao thức mở do OpenAI và Stripe phát triển. ACP cho phép ChatGPT kết nối trực tiếp với các hệ thống thương mại điện tử hiện có như Etsy hay Shopify.

Vì là một giao thức mở, bất kỳ trợ lý AI nào khác, từ Claude, Gemini đến các AI chuyên biệt, đều có thể sử dụng ACP để tích hợp chức năng mua sắm. Điều này mở ra khả năng thương mại hội thoại sẽ trở thành một tiêu chuẩn mới của internet, thay vì là một tính năng độc quyền. Kéo theo đó là một kỷ nguyên mới cho các thương hiệu, nơi việc tối ưu hóa dữ liệu sản phẩm cho AI, hay AIO (AI Optimization), sẽ thay thế cho tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO) truyền thống.

Thách thức đối với các trụ cột hiện hữu

Sự xuất hiện của thương mại hội thoại tạo ra mối đe dọa trực tiếp đến giai đoạn khám phá sản phẩm, vốn là lĩnh vực của Google và Amazon.

Đối với Google, nguy cơ đến từ việc người dùng không còn cần đến công cụ tìm kiếm để tìm hiểu về sản phẩm. Khi AI có khả năng hiểu ngữ cảnh và đưa ra gợi ý trực tiếp, nhu cầu gõ từ khóa và duyệt qua các liên kết sẽ giảm. Nguồn doanh thu hàng trăm tỷ USD của Google từ quảng cáo tìm kiếm và mua sắm ( Shopping Ads ) có thể bị ảnh hưởng nếu thói quen này thay đổi.

Đối với Amazon, thách thức cũng không nhỏ. Nền tảng này từ lâu đã giữ vai trò là “điểm xuất phát” cho phần lớn các giao dịch mua sắm trực tuyến. Nếu người dùng quen với việc hỏi AI và mua hàng ngay trong cuộc trò chuyện, Amazon sẽ mất đi quyền kiểm soát độc quyền đối với trải nghiệm khách hàng. AI sẽ trở thành một lớp trung gian mới, có quyền quyết định sản phẩm nào được giới thiệu, làm suy yếu chiến lược giữ chân người dùng trong một hệ sinh thái khép kín của Amazon.

Trong kịch bản này, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ mà trở thành người gác cổng mới của thương mại số. Câu hỏi được đặt ra là AI sẽ dựa trên tiêu chí nào để lựa chọn sản phẩm, và liệu các vị trí đề xuất này có trở thành một dạng quảng cáo trả phí tương tự Google Ads hay không.

Google và Amazon đều sở hữu nguồn lực lớn để thích ứng bằng cách tích hợp các giao thức tương tự hoặc phát triển hệ sinh thái mua sắm AI của riêng mình. Tuy nhiên, lần đầu tiên sau nhiều năm, vị thế “điểm khởi đầu mặc định” cho mua sắm trực tuyến của họ bị thách thức một cách nghiêm túc. Sự thay đổi này đến từ việc hành vi người tiêu dùng có thể thay đổi vĩnh viễn: khi họ có thể đi từ ý tưởng đến đơn hàng chỉ trong vài giây, việc quay lại mô hình cũ sẽ trở nên kém hấp dẫn.