Cha mẹ nên đầu tư những gì cho 5 năm đầu đời của trẻ để gặt hái thành công

Chúng ta vẫn thường nghe nói, đầu tư vào giáo dục là khoản đầu tư tốt nhất và giai đoạn vàng cho sự đầu tư này chính là 5 năm đầu đời của trẻ. Vậy cha mẹ cần đầu tư những gì?

Nhiều cha mẹ Việt Nam cũng như một số nước Á Đông thường có suy nghĩ phải làm hết sức để có nhiều tiền đảm bảo cho con được học hành ở những môi trường tốt nhất hoặc những điều kiện vật chất để con không thua kém bạn bè. Tuy nhiên, bạn có biết rằng thời gian bạn dành cho con còn quan trọng hơn những thứ vật chất này rất nhiều.

Tôi có 1 người bạn, con anh ấy luôn có đồ chơi mới khi anh ấy đi công tác về. Nhưng anh ấy không biết những món đồ chơi đó chỉ là những thứ trang trí hoặc trẻ cũng chưa khám phá hết chức năng của món đồ chơi thì đã được bà ngoại cất vào tủ cho gọn nhà. Đứa trẻ mỗi lần gọi với ba luôn hỏi: Ba khi nào về?

Đầu tư không chỉ nằm ở giá trị vật chất mà cả những thứ như thời gian, sự quan tâm, khoảnh khắc vui chơi cùng con… Chúng ta vẫn thường nghe nói, đầu tư vào giáo dục là khoản đầu tư tốt nhất và giai đoạn vàng cho sự đầu tư này chính là 5 năm đầu đời của trẻ. Vậy cha mẹ cần đầu tư những gì?

Đầu tư khôn ngoan là hiểu đầu tư như thế nào ở mỗi giai đoạn phát triển của trẻ. Thành phần đầu tư không hẳn chỉ là tiền, mà còn có thời gian vui chơi và nói chuyện với trẻ, đầu tư vào dinh dưỡng toàn diện, đa dạng và sự rộng rãi của bạn trong việc cho trẻ không gian để đưa ra quyết định và cùng trẻ giải quyết vấn đề theo hướng củng cố và phát triển. Tùy mỗi giai đoạn mà bạn cần đầu tư đúng và chính xác. Khoản lãi bạn thu được cũng rất lớn sau mỗi giai đoạn, theo ước tính: Tỷ lệ lãi bạn sẽ lấy là 1: 4-9, nghĩa là cứ 1 đồng, sẽ lãi 4-9 đồng, không bao giờ lỗ. Nguyên tắc này áp dụng tất cả yếu tố trên. Ví dụ, 1 phút bạn dành cho con, thì con bạn sẽ dành 4-9 phút cho bạn sau này.

Cũng trong nghiên cứu dài 7 năm của Tiến sĩ Monica về các bé từ lúc sinh tại Anh và một nghiên cứu khác có tên gọi là CANDLE của Viện Urban Child Institute, Đại học Tennessee, Mỹ nghiên cứu trên 1.500 phụ nữ mang thai từ giai đoạn 2 của thai kỳ và khảo sát kéo dài đến khi các bé được 5 tuổi đã cho thấy: Giai đoạn 5 năm đầu đời là giai đoạn rất đáng đầu tư và rất quan trọng. Đây là giai đoạn cần đầu tư những thứ sau:

1. Dinh dưỡng không thể thiếu trong giai đoạn thứ 2 của thai kỳ cho đến 5 tuổi

Ngưng hút thuốc, uống rượu bia và thức uống có caffein 3 tháng trước mang thai là khoảng đầu tư cho thai nhi khỏe mạnh.

Chế độ ăn duy trì đa dạng và đầy đủ, đặc biệt bổ sung folate trong lúc mang thai là khoản đầu tư cần có.

Cho trẻ bú mẹ sớm nhất có thể ngay từ lúc mới sinh, duy trì sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục đến 2 tuổi nếu có thể là khoản đầu tư cần thiết.

Cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm (từ 6 tháng tuổi), tránh dụ dỗ hay ép bé ăn và tránh các yếu tố sao nhãng như tivi, đồ chơi hay bế rong khi ăn là khoản đầu tư cần.

Dinh dưỡng đa dạng, kiên nhẫn giới thiệu lặp lại và hạn chế các thức ăn không lành mạnh như: Bánh kẹo, nước ngọt, bim bim… là khoản đầu tư cần.

Theo kết quả nghiên cứu Massen, đầu tư tốt những khoản trên, bạn sẽ lấy lãi 5 lần ở giai đoạn sau, đồng nghĩa trẻ giảm 5 lần bị bệnh và thiếu hụt dinh dưỡng, giảm 5 lần thời gian chống đối với bạn trên bàn ăn và tăng 5 lần cơ hội bước vào giai đoạn sau với sự phát triển tối đa về thể chất.

2. Tương tác và trò chuyện với trẻ

Thường xuyên trò chuyện với trẻ lúc mang thai và nằm thư giãn nghe nhạc với trẻ khoảng 10-15 phút mỗi ngày là khoản cần đầu tư.

Đọc 1 đoạn truyện về nhân nghĩa (tầm 200-300 chữ) mỗi ngày cho trẻ nghe lúc mang thai.

Lắng nghe mỗi lần trẻ “đạp bụng” bạn như cách trẻ muốn giao tiếp với mẹ, hãy trả lời trẻ như: Con ơi, con muốn nghe mẹ nói chuyện đúng không, mẹ đang đi trên 1 con đường đầy lá vàng…”. Kể 1-2 câu mô tả về cuộc sống của bạn như cách tạo “yếu tố kích thích cho não bộ trẻ phát triển”.

Đầu tư cho con không hẳn chỉ là tiền mà còn có thời gian vui chơi và nói chuyện với trẻ. (Ảnh minh họa)

Dành thời gian cho trẻ nằm sấp khi vui đùa sau khi sinh tầm 10-15 ngày, trò chuyện và cười với trẻ mỗi khi trẻ giao tiếp với bạn.

Đọc sách cho trẻ nghe từ 3 tháng tuổi.

Khi cho trẻ bú, hãy nói chuyện với con hoặc hát ru cho trẻ nghe.

Cùng con tự làm 1 trò chơi, rồi cùng chơi với trẻ.

Khi trẻ từ 1-4 tuổi, hãy cho trẻ quyết định chọn cách chơi như thế nào trong các hoạt động chơi cùng bé. Hỏi trẻ những câu hỏi để trẻ diễn giải thêm về các hoạt động vui chơi.

Dẫn trẻ ra công viên, khu công cộng hơn là cho trẻ Ipad hoặc điện thoại để chơi 1 mình.

Dẫn trẻ đến các khu vui chơi có sự tham gia của các bé khác, tạo điều kiện cho tương tác xã hội được phát triển sớm khi bé bước sang 2 tuổi.

3. Đầu tư giáo dục

Trước khi chọn trường mẫu giáo và quyết định 1 nơi để trẻ học khi trẻ bước sang 3 tuổi, hãy tìm hiểu về cơ sở vật chất, phương pháp giảng dạy của trường trước.

3 tuổi cũng là độ tuổi tốt để đầu tư ngoại ngữ cho trẻ. Chủ yếu giúp trẻ học thông qua giao tiếp và vui chơi, chứ không ép học với 1 khung chương trình dày đặc. Giáo dục tiếng Anh trẻ nhỏ hiện đại là trẻ được học ngôn ngữ và phát triển kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Anh thông qua tương tác tình huống giao tiếp với các bạn trong lớp, thông qua các giai điệu nhạc và thông qua cách hòa nhập trong các trò chơi cá nhân hoặc tập thể. Ở đó, trẻ được vui chơi và giao tiếp, ngôn ngữ sẽ đến với trẻ 1 cách tự nhiên. Về nhà, cha mẹ cũng nên thường xuyên hỏi lại con hoặc tái diễn lại 1 số hoạt động vui chơi với trẻ trên lớp là cách tái đầu tư.

5 tuổi là độ tuổi thích hợp trẻ học về nghệ thuật như vẽ, đàn phím và hát. Một lần nữa, học ở đây là chơi để học. Đừng tạo quá nhiều áp lực. Để con tham gia, vui chơi và học từ đó.

Theo nghiên cứu của Heckman, trẻ được đầu tư tốt về tương tác và giáo dục có cơ hội phát triển tăng 6 lần về sau. Bạn cũng đỡ mất 6 lần số tiền để cho trẻ học lại, đào tạo nghề trở lại, trợ cấp cho trẻ khi trẻ thất nghiệp, hoặc con bạn luẩn quẩn đến 40 tuổi vẩn không biết làm gì, yêu thích nghề gì, và cả tiền đầu tư tiếng Anh để trẻ luyện thi hoặc đi du học.

4. Đầu tư về những bài học đạo đức

Giúp trẻ nhỏ hiểu hơn về giá trị của sự cho đi bằng cách khuyến khích con tham gia vào các hoạt động tập thể và chia sẻ như tham gia làm người gây quỹ sớm khi bé từ 4 tuổi.

Giúp trẻ biết tiết kiệm và hiểu giá trị của đồng tiền. Ví dụ dạy trẻ biết chia nhỏ phần tiền của mình thành những con heo đất với mục đích riêng như: Con heo vàng dành để tiêu xài (ví dụ ăn kem), con heo đỏ dùng để dành mua gì đó (ví dụ bạn không cho bé tiền để mua sách/đồ chơi, nhưng trẻ có thể dùng tiền trong con heo đỏ để mua khi trẻ để dành đủ tiền); 1 con heo xanh để trẻ tìm cơ hội đầu tư (ví dụ số tiền trẻ để vào heo xanh có thể mua thiệp bán ở hội chợ dành cho trẻ con vào giáng sinh, số tiền lãi bán được con có thể mua những gì con muốn, hoặc để vào heo đỏ). Đó là cách mà người Do Thái dạy những đứa con của họ về cơ cấu của dòng tiền.

Nên dạy trẻ biết tiết kiệm và hiểu giá trị của đồng tiền từ sớm. (Ảnh minh họa)

Chạy xe đúng quy định luật giao thông, đừng vượt đèn đỏ và đừng chửi mắng hổ báo khi va chạm. Thái độ và tính nghiêm túc của bạn khi đi trên đường là gương phản chiếu cho trẻ học về sự nghiêm túc khi lớn hơn. Bạn làm sai, trẻ sẽ làm sai. Đầu tư này rất đáng để giúp trẻ làm 1 công dân tốt.

Xếp hàng và chấp nhận đợi đến lượt, không chen lấn.

Tránh la mắng với trẻ, phạt và nghiêm khắc với trẻ khi con có hành vi sai là cần thiết, nhưng không phải lúc nào cũng la mắng. Khi trẻ sai, bạn nghiêm giọng và yêu cầu con ngừng hành động sai, sau đó có thể dùng những hình thức nghiêm khắc như Time-out để giúp con bình tĩnh và chịu lắng nghe, sau đó bạn cần giải thích. La mắng chỉ làm trẻ sợ nhất thời, nhưng không cho con cơ hội học về cảm xúc và hành vi.

Theo kết quả nghiên cứu Karoly, đầu tư tốt những khoản trên, bạn sẽ lấy lãi 9 lần ở giai đoạn sau, đồng nghĩa trẻ giảm 9 lần số tiền bạn phải bỏ ra nếu trẻ va vào các tệ nạn xấu, phạm pháp, nghiện rượu, ma túy. Trẻ sẽ có 9 lần cơ hội phát triển bản thân, tự đầu tư kinh tế tốt và trở thành 1 công dân tốt cho xã hội.

Vài nét về tác giả:

Bác sĩ Anh Nguyễn hiện đang công tác tại ĐH Worcester-Anh, là thành viên của Hiệp Hội Dinh Dưỡng Lâm Sàng Anh (The British Association for Applied Nutrition and Nutritional Therapy). Bác sĩ có nhiều bài viết tư vấn về việc chăm sóc sức khỏe cho Mẹ&bé trên trang cá nhân, cũng là đồng tác giả của cuốn sách “Làm mẹ không áp lực”.

* Bài viết có tham khảo từ nguồn:

Masse, L. and Barnett, W.S., (2005) A Benefit Cost Analysis of the Abecedarian Early Childhood Intervention
Karoly et al., (2005) Early Childhood Interventions: Proven Results, Future Promise (2005);
Heckman et al.,(2009) The Effect of the Perry Preschool Program on the Cognitive and Non-Cognitive Skills of its Participants.
Mónica H. & Gurleen P. (2017) Children’s Development and Parental Input: Evidence From the UK Millennium Cohort Study. Demography. 54:485-511