Câu ‘thần chú’ giúp cha mẹ đối thoại với con t.uổi teen
T.uổi teen thường thích sống trong ‘bong bóng’ chính mình và độ t.uổi này, cha mẹ phải đối mặt với nhiều vấn đề để đối phó với thay đổi của con.
Đôi khi cha mẹ trở nên bối rối và cảm thấy bất lực khi nói chuyện với chính đứa con mình dứt ruột sinh ra. Bài viết này nhấn mạnh một số thách thức mà cha mẹ gặp phải khi trò chuyện với con ở t.uổi vị thành niên:
Bạn bè được coi trọng hơn
Ở độ t.uổi này, gia đình dường như là một tổ chức xã hội xa lạ đối với những đ.ứa t.rẻ khi chúng muốn dành nhiều thời gian hơn với bạn bè đồng trang lứa. Do đó, trẻ có xu hướng xem xét quan điểm và đề xuất của bạn bè hơn là cha mẹ của mình.
Trẻ cũng chịu nhiều áp lực từ bạn bè vì lý do này. Do đó, cha mẹ cảm thấy khó thiết lập mối liên hệ đó với trẻ.
Lời khuyên của người lớn được coi là lời chỉ trích
Trẻ v.ị t.hành n.iên thường có xu hướng coi bất kỳ lời khuyên nào của cha mẹ là những lời chỉ trích và thường dẫn đến xung đột cái tôi của cả hai bên.
Vì vậy, các bậc cha mẹ cần phải cực kỳ cẩn thận trong khi nói rõ suy nghĩ của mình với con cái.
Khoảng cách thế hệ
Khoảng cách thế hệ cũng dẫn đến khoảng cách trong các cuộc trò chuyện. Trong khi các bậc cha mẹ cảm thấy có một số chuẩn mực từ thế hệ của họ nên được tiếp tục tuân theo, thì những đ.ứa t.rẻ thời nay lại muốn hoàn toàn tự do và tự chủ.
Những chủ đề mà cha mẹ muốn trao đổi với trẻ cũng bị trẻ cho là thừa và đôi khi cha mẹ không đủ kiến thức để nói về chủ đề mà thế hệ trẻ yêu thích.
Thực tế là thanh thiếu niên ngày nay phải đối mặt với áp lực học tập của thế giới cạnh tranh và kịch bản khác với những gì đã xảy ra ở thế hệ cha mẹ mình.
Công nghệ làm gián đoạn cuộc trò chuyện
Trẻ t.uổi teen cũng chịu nhiều áp lực từ bạn bè. (Ảnh: ITN).
Thanh thiếu niên ngày nay đã trở thành n.ạn n.hân của chứng nghiện công nghệ. Hầu hết thời gian trẻ bận rộn với máy tính bảng, máy tính xách tay hoặc điện thoại di động để xem phim bộ, lướt mạng xã hội hoặc nghe nhạc.
Video đang HOT
Trẻ thích sống trong thế giới ảo hơn là thế giới thực. Điều này trở thành một rào cản lớn đối với những cuộc thảo luận lành mạnh giữa cha mẹ và con cái.
T.uổi teen là lứa t.uổi mà trẻ còn non nớt để xử lý các tình huống khó khăn nhưng muốn độc lập trong khả năng đưa ra quyết định và không thích bất kỳ hình thức can thiệp nào từ cha mẹ.
Trẻ bị mắc kẹt giữa sự trưởng thành và sự non nớt. Đó là một trạng thái gây bối rối và hỗn loạn trong tâm trí trẻ. Do đó, các bậc cha mẹ phải đối mặt với thách thức để giải quyết các vấn đề của trẻ một cách cẩn thận và hợp lý.
Những thay đổi trong gia đình
Trước đây, các gia đình có nhiều thế hệ chung sống tạo điều kiện cho nhiều cuộc trò chuyện thân mật, vì thế các thành viên trở nên gắn kết hơn, và thanh thiếu niên cũng thích trở thành một phần không thể thiếu của ngôi nhà.
Nhưng hiện nay, hình mẫu “gia đình hạt nhân” đã dẫn đến sự xa cách giữa cha mẹ và con cái.
“Hãy kiên nhẫn và bình tĩnh”
Hãy kiên nhẫn và bình tĩnh khi đối thoại với con t.uổi teen. (Ảnh: ITN).
Đây là câu thần chú cực kỳ quan trọng mà cha mẹ cần nhớ trong giai đoạn này. Sự tức giận và thất vọng không dành cho các bậc cha mẹ vì con trẻ đã có sẵn những điều này trong tâm trí và sẽ phản ứng với mọi thứ không phù hợp với chúng cũng như nhu cầu của chúng. Một trong các bên cần giữ bình tĩnh để tránh xung đột.
Điều tự nhiên là cha mẹ cũng có thể trở thành con mồi của sự tức giận, thế nên vào những lúc này, tốt nhất hãy thiền, tập thể dục hoặc tập yoga. Những bộ môn này có thể giúp bạn suy ngẫm về nhiều điều và quan trọng hơn là làm thế nào để tìm ra giải pháp cho những vấn đề trước mắt.
Hãy nghĩ về khoảng thời gian bạn còn là một thiếu niên và phân tích các sự cố từ quan điểm của con bạn.
Cách chia sẻ cởi mở giúp con không chống đối
Cha mẹ cần biết nguyên nhân hành vi chống đối ở trẻ. Đồng thời, đưa ra chiến lược dựa trên khoa học để cải thiện hành vi theo từng nét tính cách.
Chia sẻ cởi mở có thể giúp rút ngắn khoảng cách, xóa rào cản tâm lý giữa cha mẹ và con. Ảnh minh họa.
Cha mẹ cần biết nguyên nhân gây ra hành vi chống đối ở trẻ. Đồng thời, đưa ra chiến lược dựa trên khoa học để cải thiện hành vi của trẻ theo từng nét tính cách.
Việc trao đổi với trẻ để cải thiện hành vi chống đối là một cách hiệu quả. Từ đó, khiến trẻ tập trung vào sự thay đổi tích cực.
Đi tìm nguyên nhân
Không ít phụ huynh đau đầu khi "con cưng" của mình bỗng một ngày trở thành đ.ứa t.rẻ ương bướng, thường xuyên chống đối cha mẹ. Chị Hoài An (Hai Bà Trưng, Hà Nội) bộc bạch: "Gần đây, vợ chồng tôi vô cùng phiền lòng với con trai 10 t.uổi. Cháu cứ muốn làm trái ý của cha mẹ, bảo làm việc gì cũng thể hiện thái độ lầm lì, không phục. Trong khi đó, trên lớp, con vẫn cư xử bình thường, vui vẻ và hòa nhã với bạn bè". Nhận thấy con "khó bảo" khi ở nhà, nhiều lần vợ chồng chị An quyết định dùng đòn roi để dạy dỗ. Song, sau mỗi lần như vậy, sự ương bướng, chống đối ở con chị An ngày càng tăng.
Trong khi đó, chị Thu Hoài (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ, kể từ khi mẹ có thêm em bé, con gái lớn của chị bỗng lầm lì, ít nói. Thậm chí, khi yêu cầu làm một số việc nhà phụ mẹ, bé thể hiện rõ thái độ không muốn thực hiện. Khi mẹ to tiếng, do bắt buộc phải làm, nên con gái chị Hoài thực hiện nhiệm vụ vô cùng chậm chạp, chống đối.
Chia sẻ về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Ngô Phạm Thúy Trinh - Đơn vị Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM) - cho biết, tất cả các cha mẹ đều từng trải qua tình huống như: Yêu cầu trẻ dọn dẹp chén bát sau khi ăn xong nhưng con kiên quyết từ chối. Hoặc, con lề mề khiến phụ huynh ra khỏi nhà muộn vào buổi sáng. Điều quan trọng là cha mẹ cần biết nguyên nhân gây ra hành vi thách đố này ở trẻ bắt nguồn từ đâu. Đồng thời, đưa ra chiến lược dựa trên khoa học để cải thiện hành vi của trẻ theo từng nét tính cách.
Trước hết, phụ huynh cần tập trung vào điều tích cực. Thực tế, không ít cha mẹ có ý tốt là cố gắng điều chỉnh hành vi của con theo những cách tích cực, giống như một người sếp. Song, điều đó hoàn toàn không hiệu quả vì không ai thích người khác liên tục chỉ ra tất cả các lĩnh vực chúng ta phải cải thiện. Vì vậy, trẻ sẽ không được tạo cảm hứng để thay đổi theo hướng cha mẹ đã định.
Do đó, phụ huynh cần cố gắng chỉ nhận xét về hành vi tốt của trẻ. Chỉ ra tất cả những điều trẻ làm mà phụ huynh đ.ánh giá cao, bất kể việc nhỏ như thế nào.
Thông thường, khi trẻ cư xử theo cách cha mẹ muốn, phụ huynh thường phớt lờ điều đó. Tuy nhiên, khi trẻ có hành vi không tốt như từ chối mặc quần áo, điều đó luôn bị cha mẹ phản ứng.
T.rẻ e.m thích p.hần t.hưởng. Do đó, lời khen ngợi cũng như sự quan tâm từ cha mẹ là một hình thức khen thưởng hiệu quả. Có nhiều bằng chứng cho thấy, t.rẻ e.m phản hồi tích cực về hành vi tốt. Điều đó sẽ dẫn đến hành vi tốt và ít phản ứng tiêu cực hơn ở trẻ.
Phụ huynh cần tìm nguyên nhân trẻ chống đối. Ảnh minh họa.
Tiết kiệm hình phạt
Đặc biệt, phụ huynh nên hào phóng với p.hần t.hưởng và tiết kiệm hình phạt. Phụ huynh thường có khuynh hướng tập trung vào các hành vi thách đố của con mình và tìm cách khắc phục. Tuy nhiên, khi đó, cha mẹ đang vô tình khiến trẻ cảm thấy ức chế hơn.
Thông thường, cha mẹ mặc định việc sử dụng hình phạt là một cách để thúc đẩy con hành xử đúng. Nếu hành vi sai trái vẫn tiếp tục, cha mẹ sẽ tăng hình phạt lên gấp đôi, với ý nghĩ rằng, như vậy sẽ tạo thêm động lực cho trẻ. Song, có những cách sử dụng p.hần t.hưởng và hình phạt để thực sự khiến trẻ hành xử đúng đắn. Cha mẹ cần thực hiện theo một cách nhất định để có hiệu quả.
Ngoài ra, cha mẹ nên giải quyết vấn đề cùng với con. Thực tế, sẽ rất khó để ép buộc bất kỳ ai làm điều họ không muốn, bất kể t.uổi tác hay kích thước. Trong khi cha mẹ thường có xu hướng muốn áp đặt những suy nghĩ của mình lên cách sống của trẻ. Điều đó tạo ra một vòng phản hồi tiêu cực. Với đ.ứa t.rẻ khó chịu, nếu cha mẹ áp dụng hình phạt thì con sẽ càng cư xử tệ hơn.
Cách để phá vỡ vòng luẩn quẩn này là trò chuyện với trẻ, thay vì cố gắng giải quyết vấn đề một mình. Cha mẹ hãy nói chuyện với trẻ về hành vi thách đố. Cụ thể, hỏi trẻ tại sao chúng đ.ánh anh chị em, hoặc không chịu đ.ánh răng, hay ném đồ chơi...
Hãy tìm ra yếu tố kích hoạt hành vi thách đố. Những vấn đề phổ biến bao gồm hoàn thành nhiệm vụ dưới áp lực (mặc quần áo đi học, vội vàng chuẩn bị cho giờ đi ngủ), khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi (đặc biệt là đối với trẻ nhỏ hay những người dễ xúc động), bị choáng ngợp bởi nhiều người hoặc nhiều hoạt động (đặc biệt là đối với trẻ hướng nội), hoặc hoàn thành các nhiệm vụ một cách nhàm chán (đặc biệt đối với trẻ có khả năng kiểm soát kém).
Khi cùng con giải quyết vấn đề, cả cha mẹ và trẻ sẽ đều có ý tưởng về cách thức làm cho mọi thứ tốt hơn. Sau đó, cha mẹ đưa ra giải pháp phù hợp với cả hai bên. Việc trao đổi với trẻ để cải thiện hành vi là một cách hiệu quả hơn nhiều. Từ đó, khiến trẻ tập trung vào sự thay đổi tích cực.
"Ẩn sâu bên trong những hành vi thách đố có thể là tiếng kêu cứu hay tiếng lòng rằng, trẻ đang đau khổ. Nếu tần suất của các hành vi này diễn ra trong một thời gian dài hay ảnh hưởng đến sinh hoạt của trẻ, cha mẹ hãy đưa con đến thăm khám với bác sĩ nhi khoa phát triển hành vi hay nhà tâm lý để có những can thiệp chuyên sâu", chuyên gia Thúy Trinh cho biết.
Phụ huynh cần trò chuyện với trẻ, thay vì cố gắng giải quyết vấn đề một mình. Ảnh minh họa
Lý do trẻ chống đối
Trong khi đó, giáo viên Bùi Thị Hoa - Câu lạc bộ Kỹ năng sống Cara nhận định, việc thách thức, chống đối là điều rất bình thường khi trẻ bắt đầu bước vào t.uổi dậy thì. Với tâm lý "ngựa non háu đá", muốn thử thách, khám phá những điều mới mẻ, trẻ bắt đầu cãi lời bố mẹ, thậm chí là tỏ thái độ gay gắt đối đầu. Các nhà khoa học đã phân tích, có 2 nguyên nhân chính dẫn đến việc mất kiểm soát về cảm xúc của trẻ.
Trước hết, nguyên nhân khách quan có thể là gia đình không hạnh phúc. Khi "cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt", cha mẹ mải tranh giành, chỉ trích nhau mà không hề quan tâm đến con. Đó cũng là nguyên nhân hình thành tâm lý chống đối của con, ảnh hưởng đến quá trình phát triển kỹ năng sống cho trẻ.
Tiếp theo là ảnh hưởng từ bạn bè xấu. Thường bạn bè là những người có cùng cảm nhận, sở thích, nhu cầu tình cảm và xu hướng hành vi. Vì vậy, giữa trẻ dễ dàng có cùng suy nghĩ, thông cảm và cảm hóa lẫn nhau. Đây cũng là nguyên nhân rất lớn trong việc chống đối của thanh thiếu niên.
Nguyên nhân cuối cùng là tính hiếu kỳ của trẻ. Đây là lúc nhận thức của trẻ phát triển rất mạnh. Trẻ sẽ vô cùng tò mò về thế giới xung quanh, ham hỏi. Tuy nhiên, nếu phụ huynh không hiểu đúng hành vi của con, điều đó sẽ ngăn cản, nghiêm cấm thậm chí trách phạt chúng.
Hay, có những phụ huynh còn thờ ơ, lạnh nhạt với trẻ. Điều này làm ảnh hưởng đến việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Chính những điều trên đã khiến trẻ bị áp chế và tìm cách phản kháng lại.
Trong khi đó, nguyên nhân chủ quan là do thời kỳ phát triển và biến đổi tâm sinh lý của con. Trong đó, sự phát triển không ngừng của đại não, các chức năng não bộ, năng lực phán đoán, phân tích, tư duy cũng được nâng cao, phạm vi tư duy ngày càng mở rộng. Đây chính là nguyên nhân và cơ sở cho những ý tưởng chống đối của con.
Lúc này, tư duy đã có tính phê phán độc lập. Tuy nhiên, do thiếu kinh nghiệm và sự từng trải nên nhận thức của trẻ vẫn còn chưa toàn diện. Vì thế, dễ dẫn tới cách nhìn phiến diện, cố chấp và cực đoan.
Trẻ thường không có khả năng phân tích tổng hợp và toàn diện như người lớn. Do đó, trẻ thường coi những lời khuyên nhủ của thầy cô và gia đình là sự "quản thúc", "áp chế", "ép buộc", làm tổn hại đến lòng tự trọng của mình. Vì vậy, trẻ luôn tự đặt mình vào thế đối đầu với người lớn, nảy sinh tâm lý chống đối.
Để nâng cao kỹ năng sống cho trẻ, theo giáo viên Bùi Thị Hoa, cha mẹ cần thấu hiểu, đứng trên lập trường của con để nhìn nhận vấn đề. Đồng thời, thấu hiểu cảm nhận, đặt mình vào vị trí của con. Từ đó, giúp trẻ có cái nhìn đúng đắn hơn.
Phụ huynh cũng cần chia sẻ cởi mở với con. Đồng thời, kể với con về t.uổi trẻ của mình, những ước mơ, khát khao, phản kháng. Chia sẻ cởi mở đó có thể giúp rút ngắn khoảng cách, xóa rào cản tâm lý giữa cha mẹ và con. Từ đó, hai bên cùng bình tĩnh tìm ra cách giải quyết vấn đề hợp lý nhất. Phụ huynh cũng cần tìm hiểu bạn bè của con. Hoặc, cha mẹ có thể giới thiệu cho con những người bạn lanh lợi, ngoan ngoãn... Từ đó, dần dần có thể thay đổi tâm tính của con.
"Lựa chọn phương pháp phù hợp với con là điều cần thiết để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, không phải tự dưng mà con chống đối. Vì vậy, với những biểu hiện chống đối của con, cha mẹ cần xem lại phương pháp giáo dục của mình đã phù hợp chưa, có "chuyên quyền", "bạo lực" không?", giáo viên Hoa cho biết.
Phụ huynh cần chấp nhận sự chống đối "chính đáng" của con. Bởi, chống đối không đồng nghĩa với sai. Đôi khi, con sẽ "nhạy cảm" với xu thế của thời đại hơn cha mẹ. Trẻ cũng có thể cảm thấy ngành nghề nào đấy hiện chưa được biết đến rộng rãi có thể phát triển trong tương lai và nhất định không chịu theo định hướng của cha mẹ. Trong trường hợp này, cha mẹ cần nhìn nhận lại vấn đề.
Con dâu nấu thức ăn thừa mời bố mẹ chồng gây tranh cãi Mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu thường gây ra nhiều tranh cãi. Liệu có phải, chỉ cần có người mẹ chồng tốt thì con dâu sẽ tốt và ngược lại? Bài viết "Đến nhà con trai chơi, nhìn mâm cơm tôi ngán ngẩm" được đăng tải trên báo VietNamNet mới đây nhận về nhiều bình luận của độc giả. Đa số cho...