Câu chuyện về cặp vợ chồng “quyền lực” tìm ra vaccine chống Covid-19 hiệu quả
Cặp vợ chồng này đã dành cả đời mình để nghiên cứu cho lĩnh vực ung thư và bệnh truyền nhiễm. Tới bây giờ, họ còn là những người tìm ra loại vaccine phòng Covid-19 hiệu quả đầu tiên trên thế giới.
Hai vợ chồng Ugur Sahin và bà zlem Treci giới thiệu trước truyền thông.
“Lời tiên tri” táo bạo…
Vào một ngày nọ cách đây 2 năm, tiến sĩ Ugur Sahin đã lên sân khấu hội thảo y tế ở Berlin (Đức) và đưa ra một dự đoán gây chấn động. Ông cho biết công ty mình đang sử dụng một loại công nghệ mới gọi là mRNA (RNA thông tin) để chế một loại vaccine đặc trị, phòng trường hợp toàn cầu bùng lên đại dịch mới.
Lúc ấy, Sahin và công ty BioNTech của mình vẫn chưa nổi tiếng rộng rãi, chỉ trừ giới khởi nghiệp công nghệ sinh học châu Âu biết đến. Đây là công ty do ông và vợ mình – bác sĩ zlem Tureci, sáng lập chuyên tập trung vào các liệu pháp chống ung thư. Nhưng từ đó đến nay, BioNTech chưa tung sản phẩm nào ra thị trường.
Thế nhưng chẳng ai ngờ rằng, tuyên bố hùng hồn ngày ấy của Sahin đã trở thành sự thật. Vào 9/11, công ty Pfizer và BioNTech thông báo vaccine do đội ngũ bác sĩ Sahin phát triển có thể chống virus SARS-CoV-2 hiệu quả đến 90%, một con số rất cao trong giai đoạn đại dịch bùng mạnh như bây giờ.
“Đây có thể là dấu chấm hết cho kỷ nguyên của đại dịch Covid-19″ – tiến sĩ Sahin trả lời phỏng vấn ngày 10/11. Nhờ kết quả này, Pfizer cùng BioNTech bứt lên vị trí hàng đầu trong cuộc chạy đua sản xuất vaccine chống lại đại dịch đã cướp đi sinh mạng của 1.2 triệu người.
Tận tâm nghiên cứu vaccine Covid-19 nhanh nhất có thể
Theo phỏng vấn trên tờ Nytimes , BioNTech đã bắt đầu nghiên cứu vaccine chống Covid-19 từ hồi tháng 1/2020. Bởi sau khi tiến sĩ Sahin đọc được một bài báo trên tạp chí y khoa The Lancet, ông tin chắc rằng virus SARS-CoV-2 đang lây lan nhanh ở Trung Quốc sẽ biến chuyển thành đại dịch toàn cầu.
Vậy nên, hầu như các nhà khoa học thuộc công ty hiện đang ở trụ sở Mainz (Đức) đã hủy toàn bộ kỳ nghỉ và tập trung vào dự án gọi là “Lightspeed” – một tốc độ ánh sáng.
“Có lẽ khá ít công ty có đủ năng lực và khả năng để làm điều này nhanh như chúng tôi đã làm. Tuy nhiên đây không phải là cơ hội phát triển mà là nghĩa vụ phải làm, vì bản thân tôi nhận ra công ty có thể nằm trong số những người đầu tiên tạo ra vaccine” – ông Sahin khẳng định vào tháng 10.
Ông Tureci cười rạng rỡ sau khi công bố phát minh ra vaccine chống Covid-19 hiệu quả đến 90%.
Video đang HOT
Sau khi BioNTech đã tìm ra một số ứng viên vaccine có triển vọng, ông Sahin đã kết luận rằng công ty sẽ cần giúp đỡ để tiến hành thử nghiệm nhanh, lấy được cấp phép từ các cơ quan quản lý để phân phối hàng loạt ra thị trường. Vậy nên, BioNTech và Pfizer đã thỏa thuận hợp tác phát triển vaccine chống Covid-19.
Điểm chung giữa những con người thiên tài
Bác sĩ Sahin (55 tuổ.i), sinh tại Iskenderun thuộc Thổ Nhĩ Kỳ. Vào lúc lên 4, gia đình ông đã chuyển đến Cologne (Đức) để cha mẹ làm việc tại nhà máy của Ford. Từ nhỏ, Sahin đã muốn trở thành bác sĩ và học tại Đại học Cologne. Vào năm 1993, ông nhận bằng tiến sĩ nhờ nghiên cứu liệu pháp miễn dịch ngừa ung thư.
Khi vừa bắt đầu sự nghiệp, Sahin đã gặp gỡ vợ mình là tiến sĩ Tureci – một người phụ nữ mong muốn trở thành nữ tu sĩ, nhưng rồi lại theo học y khoa. Bà hiện 53 tuổ.i, là giám đốc y tế của BioNTech.
Tureci sinh ra ở Đức trong một gia đình bác sĩ nhập cư Thổ Nhĩ Kỳ. Ngay sau khi kết hôn, cặp đôi đã quay trở lại làm việc thay vì hưởng tuần trăng mật như bao người khác.
Cả hai vợ chồng “tham công tiếc việc” tới mức bỏ cả kỳ trăng mật.
Ban đầu cả hai chỉ tập trung vào nghiên cứu và giảng dạy, cụ thể là đứng lớp tại trường Đại học Zurich, nơi Tiến sĩ Sahin làm việc trong phòng thí nghiệm của Rolf Zinkernagel – nhà khoa học giành giải Nobel Y khoa năm 1996.
Chỉ sau đó vài năm, đôi vợ chồng cùng thành lập công ty BioNTech. Bác sĩ Sahin khẳng định, startup này sẽ phát triển nhiều công nghệ chống ung thư, bao gồm RNA. Bên cạnh đó, họ còn muốn xây dựng một công ty dược phẩm quy mô lớn tại châu Âu.
Khoa học gia tỷ phú nhưng… không có xe hơi
Trước đại dịch Covid-19 thì BioNTech đã phát triển rất nhanh. Công ty đã huy động được hàng trăm triệu USD tiề.n đầu tư và hiện sở hữu 1800 nhân viên. Nhờ vậy, họ đã mở rộng ra nhiều chi nhánh tại Berlin, Đức, Cambridge và Massachusetts (Mỹ).
Vào năm ngoái, quỹ Bill & Melinda còn tài trợ 55 triệu USD cho BioNTech để nghiên cứu cách chống HIV và bệnh lao.
Cũng trong vòng 2019, bác sĩ Sahin được trao giải Mustafa – một giả.i thưởn.g Iran dành cho người Hồi giáo đạt thành tựu lớn trong khoa học và công nghệ. Vào năm 2016, hai vợ chồng đã bán Ganymed với giá 1,4 tỷ USD. Thế nên sau này, BioNTech quyết định phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu vào năm 2019.
Trong vài tháng trở lại đây, định giá của startup này đã nhảy mạnh lên 21 tỷ USD. Thế nên, đôi vợ chồng nhập cư gốc Thổ Nhĩ Kỳ đã nghiễm nhiên gia nhập hội những người giàu nhất nước Đức. Tuy nhiên họ vẫn sống cùng con gái trong một căn hộ nhỏ, đi xe đạp đến văn phòng và không mua xe hơi.
“Sahin thật sự rất kỳ lạ, ông chỉ quan tâm đến khoa học chứ những vấn đề về kinh doanh thì không hứng thú. Sahin cũng sống rất nghiêm tắc nên tôi tin tưởng ông ấy hoàn toàn” – CEO Pfizer tâm sự.
Hiện nay ở Đức, việc nhập cư vẫn là vấn đề gây nhiều luồng dư luận trái chiều. Do đó mà thành công của hai vợ chồng Sahin bỗng trở thành điểm sáng. Theo tờ báo mạng Focus, tiến sĩ Sahin và vợ Tureci đã giúp nước Đức trở thành một tấm gương cho kết quả của sự hội nhập thành công.
Dù vậy nhưng có lẽ, ông Sahin cũng chẳng bận tâm mấy về chính trị trong thời điểm này. BioNTech vẫn rất bận rộn chạy đua với dự án phát triển vaccine chống Covid-19. Thậm chí, họ còn bận đến mức chưa hoàn thiện báo cáo tài chính trong thỏa thuận hợp tác với Pfizer.
“Tôi và vợ đã nhận được kết quả thử nghiệm vaccine chống Covid-19 vào đêm 8/11. Lúc ấy thật sự cả hai rất vui sướng và thở phào nhẹ nhõm, sau đó thì tự thưởng trà Thổ Nhĩ Kỳ tại nhà mà thôi” – Bác sĩ Sahin vui mừng chia sẻ.
Chữa bệnh nhờ vi hấp dẫn
Các tế bào ung thư và vi khuẩn có hành vi khác hẳn khi chúng không chịu tác động của trọng trường Trái đất. Nhờ hiện tượng này, các nhà khoa học có thể tìm ra phương pháp mới chữa bệnh truyền nhiễm và ung bướu.
Sau khi được đưa vào môi trường vi hấp dẫn, 80 - 90% số tế bào ung thư không còn hoạt động.
Vũ trụ không phải là nơi thân thiện đối với sự sống. Trong cơ thể các phi hành gia bị phơi nhiễm bức xạ vũ trụ diễn ra những thay đổi bất lợi. Trạng thái không trọng lượng - chính xác hơn là trạng thái vi hấp dẫn - khiến cho cơ và xương, hệ miễn dịch của các phi hành gia trở nên yếu ớt, mắt mất độ tinh nhanh.
Những điều kiện bất lợi này được các nhà khoa học sử dụng khi tìm kiếm thuố.c mới chữa ung thư hay bệnh liệt rung (Parkinson). "Khi tôi mới bắt đầu nghiên cứu vấn đề này, nhiều đồng nghiệp nói tôi bị điên. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng sinh học vũ trụ chính là tương lai của y học" - Tiến sĩ Joshua Chou ở ĐH Công nghệ Sydney (Australia), cho biết.
Bệnh ung thư tự "tan rã"
Giáo sư Cheryl Nickerson.
Nhờ nhà khoa học quá cố Stephen Hawking (nước Anh), TS. Chou bắt đầu nghiên cứu mối liên quan giữa trọng trường và bệnh ung thư. Có lần GS Hawking nói với TS Chou rằng trong vũ trụ không có gì có thể chống lại được hấp dẫn. Vài năm sau đó, một người bạn của TS. Chou bị mắc ung thư và ông đã tự hỏi điều gì xảy ra với các tế bào ung thư khi không có trọng trường Trái đất?
Các u ác tính thường bắt đầu từ một nhóm tế bào không lớn. Sau một thời gian, một phần trong số chúng có thể phân chia và di chuyển đến vị trí khác - tức là di căn. Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa biết chắc điều gì gây ra hiện tượng này.
Một trong các thuyết nói rằng các tế bào ung thư cảm nhận được về nhau nhờ các lực cơ học. Khi u bướu phát triển, các lực này thay đổi và khi đó xuất hiện hiện tượng di căn. Các tế bào ung thư, cũng như người, tiến hóa trong môi trường có tác động của trọng lực. Khi lực này yếu đi, các quy luật chi phối sự phát triển của bướu cũng thay đổi.
Nhóm nghiên cứu của TS Chou chứng minh được điều ấy khi họ đặt các tế bào ung thư trong máy li tâm mô phỏng các điều kiện trên quỹ đạo xung quanh Trái đất. Kết quả thật đáng ngạc nhiên. "Sau khi được đưa vào môi trường vi hấp dẫn, 80 - 90% tế bào ung thư trở nên mất hiệu lực. Hoặc là chúng chế.t đi, hoặc là không còn khả năng liên kết và tạo thành các bướu. Bốn loại tế bào ung thư (ung thư buồng trứng, ung thư vú, ung thư phổi và xoang) mà chúng tôi nghiên cứu là những tế bào của các bệnh ung thư khó điều trị nhất", TS Chou nhấn mạnh.
Tiến sĩ Joshua Chou.
Trước đó, TS Chou đã tham gia nghiên cứu trên Trạm Vũ trụ quốc tế ISS với mục đích phát triển thuố.c mới chữa bệnh loãng xương. Chính vì vậy, giai đoạn tiếp theo trong nghiên cứu của ông là tiến hành thí nghiệm trên quỹ đạo. Các mẫu tế bào ung thư sẽ được tàu vũ trụ SpaceX đưa lên Trạm ISS. Sau đó, các nhà khoa học sẽ quan sát hành vi các tế bào này trong các điều kiện vi hấp dẫn. Tiếp đó, họ đóng băng các tế bào rồi gửi về Trái đất để phân tích sự biến đổi gene trong các tế bào đó.
Hiện giờ chưa rõ những cách điều trị nào có thể hình thành trên cơ sở những nghiên cứu nói trên. Việc đưa bệnh nhân ung thư lên quỹ đạo không được đề cập đến. Việc thực tế hơn có thể là chế tạo các máy ly tâm làm giảm trọng trường dành cho bệnh nhân ung thư nhằm ngăn chặn, chẳng hạn, khả năng di căn. "Giải pháp tốt nhất là phát triển thuố.c có khả năng đán.h lừa và "thuyết phục" các tế bào ung thư, rằng chúng đang ở trong các điều kiện vi hấp dẫn. Loại thuố.c này không thay thế được hóa tri liệu, nhưng có thể làm gia tăng hiệu quả của cách điều trị này", TS Chou nói.
Khi kháng sinh mất tác dụng
Các mẫu tế bào ung thư sẽ được tàu vũ trụ SpaceX đưa lên Trạm ISS.
Các nghiên cứu cho thấy, vi khuẩn nuôi cấy trên Trạm ISS là đặc biệt nguy hiểm. Một phần có thể là do trong môi trường vi hấp dẫn vi khuẩn gặp những điều kiện tương tự như trong cơ thể người. Trong các dịch bao phủ bên trong thành ruột, hệ hô hấp hay hệ bài tiết, các lực cơ học có tác động rất yếu. "Chúng ta dễ dàng tái tạo lại những điều kiện như vậy. Chúng ta có thể sử dụng điều đó để chống lại vi khuẩn, kể cả các vi khuẩn kháng thuố.c" - nữ Giáo sư Cheryl Nickerson - chuyên gia về bệnh truyền nhiễm ở ĐH bang Arizona (Mỹ), giải thích. Từ hơn chục năm nay, nhóm nghiên cứu của bà Nickerson đã nghiên cứu hành vi của vi khuẩn hình que salmonella (vi khuẩn đường ruột) trên Trạm ISS. Họ nhận thấy rằng, vi hấp dẫn tạo điều kiện thuận lợi cho các chủng vi khuẩn kháng kháng sinh xuất hiện.
Rất có thể nhờ những nghiên cứu này, các nhà khoa học tìm ra các loại thuố.c chống vi khuẩn mới. "Đây chính là mục tiêu cuối cùng của chúng tôi. Tuy nhiên chúng tôi cần thực hiện các nghiên cứu dài hạn, để xác định được cách vi khuẩn phản ứng với sự thay đổi trong môi trường của chúng" - nữ Giáo sư Nickerson cho biết.
Các nhà khoa học cũng quan tâm đến vấn đề sống trong vũ trụ có ảnh hưởng đến vi khuẩn đường ruột - loại vi khuẩn có ích đối với con người. "Thành phần và số lượng vi khuẩn đường ruột thay đổi ở các phi hành gia, khiến họ dễ mắc bệnh hơn" - Tiến sĩ Hernan Lorenzi ở Viện Nghiên cứu Craig Venter (Mỹ), cho biết. Những phát hiện này có thể có ảnh hưởng đến kế hoạch của các chuyến bay vũ trụ có phi hành đoàn, kéo dài trong nhiều tháng với đích đến có thể là Sao Hỏa.
Phát hiện rùng mình về sinh vật sống trong tế bào ung thư Những hình ảnh gâ.y số.c của Viện Khoa học Weizmann (Israel) về những vi khuẩn sống trong tế bào ung thư thật ra có thể mở đường cho các phương pháp điều trị triển vọng. Nhóm nghiên cứu đứng đầu bởi tiến sĩ Ravid Straussman từ Khoa Sinh học Phân tử Tế bào của Viện Khoa học Weizmann đã lần lượt phát hiện...