Câu chuyện thật về Trịnh Công Sơn và Michiko: Lý do từ hôn gây bất ngờ còn hơn cả trên phim Em Và Trịnh!

Minh Khôi09:58 25/06/2022

Bạn có tò mò về câu chuyện ngoài đời giữa cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và “nàng thơ” Michiko?

Câu chuyện đời thật về Trịnh Công Sơn và Khánh Ly: Liệu có một tình yêu “mập mờ” như trên phim? Bùi Lan Hương là ca sĩ hát nhạc Trịnh hay nhất kể từ sau diva Hồng Nhung? Câu chuyện đời thật về Trịnh Công Sơn và Dao Ánh: “Tình chị duyên em” và 300 bức thư tình lãng mạn xuyên thế kỷ!

(Có tiết lộ trước nội dung phim)

Khán giả xem Em Và Trịnh có lẽ cũng sẽ tinh ý biết được: “Em” ở đây chính là “M”, viết tắt cho cái tên Michiko, “nàng thơ” đến từ Nhật Bản. Trong phim Em Và Trịnh, nhạc sĩ và cô gái người Nhật gặp nhau tại một đêm nhạc ở Thủ đô Paris, nước Pháp. Michiko lúc này đang là nghiên cứu sinh, dự tính làm một đề tài về âm nhạc của Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Michiko sau đó học tiếng Việt, về Việt Nam tìm Nhạc sĩ và mối quan hệ lãng mạn giữa cả hai dần nảy nở. Tuyến tình cảm của Michiko với NS Trịnh Công Sơn ở tuổi lục tuần mang đến cảm giác dễ chịu, nhẹ nhàng nhưng cuối cùng lại có cái kết dở dang…

Vậy câu chuyện thật ngoài đời giữa Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Michiko như thế nào?

Từ tình yêu văn hóa, ngôn ngữ Việt Nam đến mối duyên với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn

Vào khoảng năm cuối thập niên 80 của thế kỷ 20, Michiko Yoshii – lúc này là sinh viên đại học tại Paris (Pháp) – đã bén duyên với Việt Nam vì yêu văn hóa, ngôn ngữ và con người của đất nước này. Một trong những tình yêu lớn nhất ở cô gái Nhật thời ấy là tình cảm sâu nặng dành cho nhạc Trịnh Công Sơn. Michiko yêu nhạc Trịnh đến nỗi, lúc đó, dù đã có bằng cao học về văn hóa Nhật Bản, cô vẫn tiếp tục theo đuổi đề tài cao học nghiên cứu về âm nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn.

Để gần được hơn với nhạc Trịnh, Michiko không chỉ nhiều lần từ Pháp điện thoại về Việt Nam trò chuyện với Trịnh Công Sơn, cô còn đến Việt Nam để gặp gỡ trực tiếp người nhạc sĩ mình ngưỡng mộ. Luận án cao học và âm nhạc là cầu nối cho cuộc tình nhẹ nhàng của họ. Trong quãng thời gian yêu nhau, nhạc sĩ họ Trịnh đã tặng cho Michiko một sáng tác có tên Lời Ru Michiko Ra Đi (3/1995). Ca khúc vốn được giữ kín suốt nhiều năm và chỉ mới được phát hiện, đưa ra trước công chúng vài năm gần đây. Chi tiết về bản nhạc này cũng đã xuất hiện thoáng qua trong bộ phim Em Và Trịnh.

Ca khúc Lời Ru Michiko Ra Đi với thủ bút của chính NS Trịnh Công Sơn.

Vào năm 1990, khi GS. Michiko đến sinh sống ở Sài Gòn, bà đã có nhiều kỉ niệm thú vị khi sống trong hoàn cảnh “Điện đóm thường xuyên bị cắt. Bất kỳ ngày nào, giờ nào cũng có thể bị mất điện, nhiều khi có điện lại ngay sau 5 phút, nhưng không hiếm khi mất điện đến 3 ngày”. Trong một lần cùng Trịnh Công Sơn tham gia một bữa tiệc, bà đã bị Trịnh Công Sơn “ép” lên sân khấu hát bài Diễm Xưa: “Khi ấy run quá nên phải hát Diễm Xưa bằng tiếng Nhật rồi mới hát tiếp bằng tiếng Việt, không ngờ được vỗ tay rất nhiều và được thưởng 2.000 đồng, vui nhất là đã làm Trịnh Công Sơn vui!”

Dù không nhớ chính xác khoảng thời điểm nào cuộc tình ấy ngày càng trở nên sâu đậm, các thành viên trong gia đình cố nhạc sĩ đến nay vẫn còn nhớ như in cảm giác cả nhà náo nức khi biết tin hai người chuẩn bị làm đám cưới. Ba người em gái của Trịnh Công Sơn lúc này đang ở Canada gồm ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh, chị Diệu và chị Tâm háo hức đi sắm đồ cưới cho anh trai. Họ chọn bộ vest thật đẹp cho anh, xấp vải tốt gửi về Việt Nam cho mẹ may áo dài. Còn ở nhà, người mẹ yêu quý của Trịnh Công Sơn rất vui. Bà tất bật sắm sửa, chuẩn bị lễ nghi cưới theo phong tục Việt Nam. Nhẫn cưới cũng được chuẩn bị chu đáo chỉ chờ ngày để tân lang và tân nương trao nhau.

Tranh NS Trịnh Công Sơn vẽ Michiko.

Giáo sư – Tiến sĩ Trần Văn Khê cũng từng viết về Michiko: “Michiko là một thiếu nữ mảnh mai duyên dáng, tóc dài vừa phủ ót, miệng lúc nào cũng mỉm cười. (…) Cô Michiko nâng đàn lục huyền cầm và cất tiếng hát hai bài… Tiếng hát êm êm nhè nhẹ không kiểu cách, không sắc sảo mà rất thấm thía, đi vào lòng người. Phát âm rất chuẩn. Nếu nhắm mắt lại thì có lẽ bạn không thể nghĩ rằng người hát là một thiếu nữ Nhựt, chỉ học tiếng Việt trên đất Pháp mới bốn năm.

Trong giây phút, tôi quên rằng đây là một buổi bảo vệ luận án Cao học ở một trường Đại học tại Pháp. Giám khảo và thính giả ngồi im thưởng thức hai bài hát như trong một buổi hòa nhạc. Dứt tiếng đờn, một tràng pháo tay nổi lên. Trong đời làm giáo sư đại học của tôi chưa bao giờ gặp cảnh thí sinh mới mở đầu, chưa đề cập nội dung của luận án mà đã được vỗ tay tán thưởng nồng hậu như thế này.”

Vụ “từ hôn” bí ẩn: lí do còn “choáng” hơn cả trên phim?

Trong phim, đám cưới của NS Trịnh Công Sơn và Michiko đến cuối cùng vẫn không thành do Michiko nhận ra ông vẫn giữ mãi tình yêu với Dao Ánh, suốt nhiều năm vẫn không thay đổi và càng trở nên mãnh liệt sau khi “Ánh hướng dương” trở về Việt Nam. Phát hiện này khiến Michiko vô cùng đau khổ đưa đến quyết định trở về nước, để lại dang dở một cuộc tình.

Vậy còn ở ngoài đời thì sao?

Chia sẻ với truyền thông, Michiko khi ấy cho biết do ba mẹ của cô đã rất già không thể sang Việt Nam nên muốn nhờ ông bà Đại sứ người Nhật tại Việt Nam thay thế cha mẹ, đại diện nhà gái trong ngày hai bên gặp gỡ nhau. Theo phong tục cưới của người Nhật, ông bà đại sứ phải ngồi để Trịnh Công Sơn và Michiko quỳ gối xuống lạy tạ. Trịnh Công Sơn không đồng ý điều này với lý do người mẹ sinh ra ông nhưng cả đời ông còn chưa quỳ xuống lạy bao giờ thì không lẽ nào ông lại quỳ gối trước ông bà đại sứ Nhật. Chính vì thế, hôn lễ bị hủy bỏ.

Em gái ruột của NS Trịnh Công Sơn – Ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh kể lại: “Tôi cũng không rõ là mọi chuyện kết thúc như thế nào, vì lúc đó tôi đang ở Canada. Nhưng khi nghe tin nhà báo sang đám cưới bị hủy, mọi người đều buồn lắm. Cũng có thể còn nhiều lý do nào đó, nhưng bản tính anh Sơn và cả chị Michiko đều kín đáo, sâu sắc và tế nhị nên chuyện cũng ít được nói ra. Qua sự cảm nhận và góc nhìn của tôi, tôi nghĩ anh Sơn lúc đó rất xúc động với việc một cô gái nước ngoài lại am hiểu và yêu nhạc anh đến thế. Anh rất ấn tượng khi Michiko thuộc hàng trăm ca khúc của mình.

Tôi nhớ khoảng năm 1992, tôi và anh Sơn cùng anh Nguyễn Quang Sáng được mời sang Pháp và có dự một chương trình. Đó là lần tôi được thấy Michiko – một người con gái Nhật mảnh mai, duyên dáng. Chị ôm đàn guitar và hát rất nhiều bài nhạc Trịnh một cách say sưa, đầy tình cảm khiến cho mọi người xúc động”

Tháng 7/1991, tại Paris, Michiko Yoshii đã bảo vệ thành công luận án cao học về ảnh hưởng nhạc phản chiến của Trịnh Công Sơn trong xã hội Việt Nam thời chiến tranh. Luận án này được giám khảo của Đại học Paris VII xếp loại tối ưu. Và người con gái Nhật mảnh dẻ ấy vẫn luôn để lại ấn tượng với mọi người với hình ảnh cây đàn guitar hát những tình khúc của Trịnh Công Sơn với đôi mắt phảng phất nét buồn.

GS Michiko Yoshi và Ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh. Đằng sau là bức tranh mà cố NS Trịnh Công Sơn vẽ bà.

Sau ngày Trịnh Công Sơn mất, Michiko Yoshii vẫn thường về thắp hương cho ông. Từ năm 1993, bà gắn bó với Việt Nam qua việc quyên tiền, tài trợ, kêu gọi, là đại diện tại Nhật cho các chương trình giúp đỡ trẻ em cơ nhỡ, xây cầu tặng những làng quê nghèo ở đồng bằng sông Cửu Long. Hiện nay, Michiko Yoshii là Giáo sư giảng dạy tại Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Quốc tế tại Đại học Mie, miền trung nước Nhật. Bà thường cùng chồng là ông Trần Văn Soi (Thomas Soi) (Người thành lập chương trình Bạn Trẻ Em Đường Phố tại TP.HCM) thường tổ chức nhiều chương trình giúp trẻ em nghèo, dạy học miễn phí cho trẻ em.

GS Michiko Yoshii hát Diễm Xưa ở ĐH Mở TPHCM ngày 27/2/2014

Cuộc tranh cãi "Trịnh fan tháng 6": Yêu nhạc Trịnh theo phong trào là sai hay đúng?

Một biệt danh dành cho những khán giả bắt đầu biết đến nhạc Trịnh Công Sơn trong tháng 6 và đang gây ra nhiều tranh luận trên các nền tảng mạng xã hội.

Đa phần khán giả trẻ không phải fan của nhạc Trịnh Công Sơn. Họ có những thần tượng đến từ Hàn Quốc, Mỹ, Châu Âu và cũng không thiếu những cái tên trẻ trung với thứ âm nhạc đầy cuốn hút tại Việt Nam như Sơn Tùng M-TP, Binz hay Amee.

Cơn sốt của bộ phim Em Và Trịnh kéo theo âm nhạc của cố nhạc sĩ người Huế bắt đầu lan tỏa nhiều hơn trong công chúng.

Và cũng từ đó, một lượng khán giả mới vừa yêu thích nhạc Trịnh trong giai đoạn đầu Hè này bắt đầu xuất hiện và được gọi với cái tên "Trịnh fan tháng 6" - một cách "nhại" lại danh xưng "Rap fan tháng 8" vốn đã rất phổ biến trong giai đoạn bùng nổ của Rap Việt mùa 1.

Vì sao người trẻ dần thích nhạc Trịnh?

Thực tế, "Trịnh fan tháng 6" rõ ràng là một cách dùng để phân biệt giữa những người nghe nhạc Trịnh trước tháng 6/2022 và một bộ phận bắt đầu tìm hiểu sau cột mốc đó.

Nhưng rõ ràng, cách phân biệt này không nên tồn lại, đặc biệt là với những giá trị cao cả mà Trịnh Công Sơn luôn muốn mang đến cho cuộc đời.

Người trẻ tại Việt Nam luôn có xu hướng tìm về những giá trị xưa cũ sau khi đã "ngấy" những thứ dồn dập, ồn ào của thời hiện đại.

Bằng chứng là việc những quán cà phê theo phong cách cổ điển, hoặc nằm trong những khu chung cư có tuổi đời hàng chục năm vẫn đang "sống tốt".

Những căn nhà với không gian nhỏ nhắn, những bức tường loang lổ vì thời gian, những chiếc xe cũ kỹ, những vật dụng có từ thời xa xưa... nhìn đâu cũng nhuốm màu thời gian nhưng lại đang thu hút lớp người trẻ hiện đại.

Cà phê Gác Trịnh cũng là một nơi thu hút nhiều khách tham quan tại Huế. (Nguồn: VOV2)

Họ thích gì ở những nơi này? Họ thích những thứ thuộc về thời gian ấy, họ muốn tìm bình yên nơi phố xá xô bồ, muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của dân tộc qua câu chuyện của từng món đồ xưa cổ ấy... và với nhạc Trịnh cũng như vậy.

Nhiều sáng tác của Trịnh Công Sơn đã in sâu vào tiềm thức nhiều thế hệ khán giả Việt như Diễm Xưa, Còn Tuổi Nào Cho Em, Một Cõi Đi Về, Cát Bụi...

Ca khúc của ông luôn tạo ra một niềm lạc quan, vui cũng nhẹ nhàng mà buồn cũng man mác, chứ không làm cho khán giả thấy đau đớn, tuyệt vọng, hay quá phấn khích.

Khi nghe nhạc Trịnh, khán giả có thể lắng lại và cảm nhận cuộc đời với những cảm xúc vui, buồn, mất mát một cách nhẹ nhàng, tự tại.

Tuy nhiên, "hạt mầm" nhạc Trịnh đã gián tiếp được gieo vào trong tâm trí của những khán giả trẻ, mà thể hiện rõ nhất trong câu hát của JGKiD trong sản phẩm kết hợp cùng Đen Vâu và EmceeL mang tên Dưới Hiên Nhà:

"Chiếc đài cũ của bố bắt đầu kêu xoèn xẹt.

Lúc tắt lúc bật tiếng cô Khánh Ly nghèn nghẹt".

Những chiếc đài cũ đó đã từng vang lên giọng của Khánh Ly, Hồng Nhung, Lệ Thu....và ghi vào tiềm thức của những người trẻ thuộc thế hệ 8x, 9x năm nào những ấn tượng khó phai.

Để rồi giờ đây, một bộ phận trong số họ bắt đầu gọi những thế hệ mới tiếp nhận những tinh hoa từ nhạc Trịnh là "Trịnh fan tháng 6". Nếu Trịnh Công Sơn còn sống, liệu ông có muốn sự phân biệt này?

Nhưng làm mới lại là câu chuyện khác

Trịnh Công Sơn từng được báo chí Mỹ gọi là Bob Dylan Việt Nam, người đã từng nhận giải thưởng nobel về âm nhạc bởi tác phẩm của ông có nhiều yếu tố tạo nên sự bất hủ. Sức mạnh đặc biệt của nhạc Trịnh mang đến một khái niệm buộc phải thừa nhận rằng thực tế đã có một văn hóa Trịnh Công Sơn.

Nhạc Trịnh thường vang lên trong một không gian hoài niệm, cùng âm thanh từ những nhạc cụ acoustic mộc mạc.

Chất triết lý trong âm nhạc của ông khiến nhiều người lo lắng rằng liệu giới trẻ có yêu thích, có cảm thụ được không, nếu không có những nghệ sỹ "khoác áo mới" cho nhạc Trịnh.

"Hát nhạc Trịnh theo cách của riêng mình" là câu nói quen thuộc, dễ nói. Bất cứ dự án làm mới nhạc Trịnh Công Sơn nào cũng muốn hát theo cách riêng. Ít ai thừa nhận mình bị ảnh hưởng, hay hát mà "làm hỏng" nhạc Trịnh.

Mỹ Anh và Juky San là hai cái tên tham gia vào EP GenZ Và Trịnh - một dự án làm mới âm nhạc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Bà Trịnh Vĩnh Trinh - em gái cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - trong một buổi phỏng vấn từng nói về việc làm mới nhạc Trịnh:

"Để tìm ra được một đường đi mới nhưng vẫn giữ được tinh thần của người nhạc sĩ, điều đó rất khó. Những tiếng hát của Khánh Ly, Hồng Nhung... rất hay nhưng đôi khi không dễ dàng chạm đến trái tim thế hệ trẻ".

Làm các dòng nhạc khác chỉn chu mười phần, làm lại nhạc Trịnh phải hơn thế nữa. Đó cũng chính là lý do vì sao EP GenZ Và Trịnh bị phản ứng rất quyết liệt và nhận về nhiều sự chê bai. So sánh sang album Em Và Trịnh do nhạc sĩ Đức Trí làm dựa trên những sản phẩm âm nhạc xuất hiện trong phim, sự chênh lệch rất rõ ràng.

Đức Trí cũng chia sẻ rằng, cái khó của dự án làm lại nhạc Trịnh này là phải "tái hiện quá nhiều âm thanh của nhiều thập niên khác nhau". Mà cái khó đó chỉ đến khi thực sự đầu tư và tìm hiểu về nguồn gốc, ngọn ngành và lý do ca khúc đó được ra đời.

Hà Lê với dự án Trịnh Contemporary từng nhận được sự hưởng ứng từ khán giả khi làm mới dựa trên những giá trị đặc biệt của nhạc Trịnh.

Đây là minh chứng rõ nét nhất cho việc không phải những người yêu nhạc Trịnh quá khắt khe, chỉ là với một dòng nhạc riêng biệt như vậy đòi hỏi những sự nỗ lực mang tính đặc thù nhiều hơn so với việc làm lại những bản hit cũ.

Danh ca Khánh Ly cũng chia sẻ rằng, bà rất thích nhìn cách những người trẻ nỗ lực để làm mới nhạc Trịnh, hát theo nhiều cách khác nhau.

Tuy vậy, câu nói này chắc hẳn dành cho những cái tên đã thực sự nỗ lực để tìm tòi những giá trị nguyên bản của nhạc Trịnh, không phải những người "mượn" nhạc trịnh để tạo ra những hiệu ứng thu hút khán giả.

Tạm kết

Rõ ràng, có một lượng lớn khán giả đến với nhạc Trịnh vào tháng 6/2022. Và cũng nhờ đó, âm nhạc của cố nhạc sĩ lại tiếp tục có thêm những cơ hội mới để mang tính nhân văn lan tỏa rộng rãi hơn trong cộng đồng.

Vậy nên, những khán giả đến với nhạc Trịnh theo phong trào cũng là điều dễ hiểu. Biết đâu đấy, trong số những con người đến theo phong trào này, sẽ có những người cảm thụ được thứ âm nhạc đầy tính triết lý của nhạc sĩ người Huế này.

AudioDefault

Playback RateNormal

0.25

0.5

0.75

Normal

1.25

1.5

1.75

Playback QualityAuto

Subtitles/CCNone

Video: Ca khúc Mỗi Ngày Tôi Chọn Một Niềm Vui của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Cố nhạc sĩ từng nói: "Khi rời khỏi giường bệnh, trong tôi đã có một niềm đam mê khác - âm nhạc. Nói như vậy hình như không chính xác, có thể những điều mơ ước, khát khao đó đã ẩn chứa từ trong phần sâu kín của tiềm thức bỗng được đánh thức, trỗi dậy."

Và cũng như thế, niềm đam mê với nhạc Trịnh biết đâu đấy đã được "trỗi dậy" vào tháng 6/2022, từ đó duy trì ngọn lửa đặc biệt của âm nhạc Việt trong rất nhiều năm sắp đến.

"Sống trong đời sống, cần có một tấm lòng..."

Trịnh Công Sơn sinh ngày 28/2/1939, mất ngày 1/4/2001. Ông là một nhạc sĩ lớn của nền âm nhạc Việt Nam. Ngoài ra, ông còn là một nhà thơ, một họa sĩ, một diễn viên, một ca sĩ không chuyên. Trịnh Công Sơn sáng tác xấp xỉ 600 ca khúc, trong đó nổi bật có thể kể đến Diễm Xưa, Một Cõi Đi Về, Chiếc Lá Thu Phai, Hạ Trắng,...

Em Và Trịnh giới thiệu album OST: xem phim nức lòng, tách riêng thì sao? Nhiều khán giả đã bày tỏ cảm xúc thích thú với những sản phẩm âm nhạc xuất hiện trong bộ phim nay được tách ra để tạo thành một album. Mới đây, nhà sản xuất của Em Và Trịnh vừa chính thức tung ra vol 1 của album những ca khúc xuất hiện trong bộ phim bao gồm: Ướt Mi - Nhật Linh...