Cảnh trốn khỏi trại tâm thần không thể quên trong ‘Bay trên tổ chim cúc cu’

Lúc Bromden chạy khỏi trại tâm thần đã khép lại bộ phim vĩ đại nhất về thế giới người điên.

Bay trên tổ chim cúc cu (One Flew Over the Cuckoo’s Nest) là một bộ phim nổi tiếng của đạo diễn Milos Forman ra mắt năm 1975, dựa theo tiểu thuyết cùng tên của Ken Kesey. Đây là bộ phim thứ hai sau It happened one night (1934) giành được cả năm giải Oscar chính (Big Five, gồm phim, đạo diễn, kịch bản, nữ chính và nam chính).

Phim xoay quanh câu chuyện tại một trại tâm thần ở nước Mỹ. Mọi chuyện bắt đầu từ khi Randle Patrick McMurphy (Jack Nicholson), một tên tội phạm đang bị giam giữ tại trại cải tạo được đưa đến trại tâm thần vì có biểu hiện tâm lý không bình thường. Ban đầu, McMurphy tưởng cuộc sống ở đây sẽ dễ dàng và yên ổn hơn cho đến khi anh ta phát hiện ra người phụ trách trung tâm điều dưỡng là y tá Ratched (Louise Fletcher), một phụ nữ có vẻ ngoài dịu dàng nhưng luôn ngầm dùng kỷ luật sắt để quản lý các bệnh nhân tâm thần.

Trong thời gian ở trại tâm thần, McMurphy kết bạn cùng Billy Bibbit (Brad Dourif), chàng thanh niên có chứng nói lắp và yếu đuối, “Tù trưởng” Bromden (Will Sampson), một người da đỏ cao lớn, không bao giờ nói bất cứ điều gì. Những tháng ngày ở trại, McMurphy nhận ra đám người “tâm thần” này cũng là những con người có cảm xúc, có khát khao. Anh khơi lên niềm vui, khát khao cho bọn họ trốn thoát khỏi nơi giam cầm này.

Kế hoạch chạy trốn của McMurphy thất bại. Người anh em Billy Bibbit bị y tá Ratched tấn công tâm lý đến nỗi phải tự sát. Quá tức giận vì điều này, McMurphy bóp cổ Ratched và bị đưa đi cắt thùy não, trở thành người thực vật.

“Tù trưởng” Bromden vẫn nhớ đến nguyện vọng chạy trốn của McMurphy, anh quyết định dùng gối đè chết McMurphy để giải thoát cho bạn mình khỏi đau khổ. Đồng thời, Bromden đã vác bộ vòi phun bằng đá cực nặng trong phòng trị liệu đập vỡ cửa sổ. Trước đó, McMurphy đã thử vác bộ vòi phun này trước đó (nhưng không thành công) vì anh tin rằng nó sẽ giúp anh trốn khỏi trại tâm thần. Bộ phim kết thúc với hình ảnh mờ dần vào bóng đêm của Bromden.

Trên nền nhạc ca khúc Please Release Me (Hãy thả tôi đi), Bromden không nói một lời nào, như anh vẫn từng. Anh chỉ bước từng bước vững chắc đến bên bệ phun nước bằng đá và nhấc nó lên. Một cách thần kỳ làm sao, Bromden đã thành công. Anh vứt nó ra ngoài cửa sổ, phá bỏ lớp cửa kính cùng rào lưới chắc chắn và bước ra ngoài, một cách chậm rãi, về phía tự do.

Các bệnh nhân khác giật mình tỉnh giấc và chỉ có một người duy nhất hiểu chuyện gì đang diễn ra tại trại tâm thần.

Đó là khát vọng được tự do, được đối xử bình đẳng như những con người khác của những người bị coi là bất thường, thấp kém, ngu dốt về mặt trí tuệ. Nhờ sự xuất hiện của McMurphy, ngọn lửa đã được thắp lên, bất chấp mọi gông cùm, xiềng xích ác độc và tàn nhẫn của bà y tá.

Cảm xúc của khán giả khi xem cảnh kết này là buồn vui lẫn lộn. Vui vì mọi người đã được giải thoát. Nhưng buồn vì McMurphy lại không thể tận hưởng cảm giác tự do, dù anh là người khát khao về nó nhiều nhất.

Bay trên tổ chim cúc cu được quay tại bệnh viện thuộc tiểu bang Oregon. Nhiều bệnh nhân tâm thần thực sự đã xuất hiện trong các cảnh quay. Giám đốc bệnh viện – tiến sĩ Dean R. Brooks cho rằng điều này sẽ giúp việc điều trị.

Trước khi quay phim, đạo diễn đã ở phòng dành cho y tá trong bệnh viện trong suốt 3 tuần và không bị giới hạn địa điểm tham quan. Ngoại trừ Jack Nicholson được lựa chọn vào vai chính, đạo diễn Forman cũng đã thử vai cho hơn 900 bệnh nhân trong phim.

Cảnh quay cuối cùng của bộ phim đã được đạo diễn quay lại trong hai ngày, thêm vào chi tiết các bệnh nhân chứng kiến cảnh “Tù trưởng” trốn thoát. Sau đó, một thành viên của đoàn làm phim quên không đóng cửa sổ, kết quả là đã có một bệnh nhân thực sự nhảy ra và ngã từ tầng 3, gãy vai. Tờ báo địa phương đã đưa tin này kèm dòng tít: “Một lần bay khỏi tổ chim cúc cu”.