Cảnh báo 1.200 hồ, đập mất an toàn

Ủy ban Khoa học – Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhận định với hơn 1.000 hồ, đập hư hỏng, xuống cấp và 200 hồ, đập hư hỏng, xuống cấp nặng, nguy cơ mất an toàn rất cao

Sáng 17- 8, tại TP Hà Nội, Ủy ban Khoa học – Công nghệ và Môi trường (KH-CN-MT) của Quốc hội (QH) tổ chức hội nghị giải trình về “An ninh nguồn nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt và quản lý an toàn hồ, đập“. Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển chủ trì hội nghị.

Nhiều hồ quá nên duy tu không kịp

Theo báo cáo giam sat cua Ủy ban KH-CN-MT, trong tổng số gần 7.000 đập, hồ chứa thủy lợi, thủy điện, có hơn 1.000 hồ, đập hư hỏng, xuống cấp và 200 hồ hư hỏng, xuống cấp nặng. Trong điều kiện thiên tai diễn biến bất thường như hiện nay thì nguy cơ mất an toàn là rất cao.

Báo cáo nêu rõ mặc dù các tỉnh đều quan tâm bố trí nguồn vốn để duy tu bảo dưỡng công trình nhưng do số lượng hồ, đập bị hư hỏng lớn nên vẫn còn nhiều hồ, đập chưa được sửa chữa, không bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ. Điển hình, ở Thanh Hóa còn 50% số hồ xuống cấp cần phải tu sửa, trong đó có 90 hồ trong tình trạng hư hỏng nặng, 78 hồ mất an toàn; Hà Tĩnh có 90 hồ hư hỏng, xuống cấp, 57 hồ có nguy cơ mất an toàn cao; Hòa Bình có 544 hồ chứa thì 192 hồ hư hỏng, xuống cấp.

Cùng với nguy cơ mất an toàn hồ, đập, tại hội nghị, nhiều đại biểu (ĐB) QH đặt vấn đề trách nhiệm quản lý, điều tiết xả lũ hồ, đập. Ông Mai Sỹ Diến, Phó trương Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, dẫn ra tình trạng một số hồ chứa xả nước gây ngập lụt cho vùng hạ du. Khi xảy ra thiệt hại về người và tài sản mới tổ chức cứu hộ, cứu nạn, rồi vận động quyên góp, hỗ trợ người chết… ĐB Mai Sỹ Diến đề nghị Bộ Công Thương giải trình trách nhiệm của mình trong việc phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và báo cáo Chính phủ về vấn đề này.

Hô thủy điên Hòa Binh xả lũ

Thay mặt Bộ trưởng Bộ Công Thương trả lời vấn đề trên, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho biết Bộ Công Thương (cơ quan quản lý nhà nước trong xây dựng và phát triển các dự án thủy điện) đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiêp – Phat triên nông thôn (NN-PTNT) và các địa phương, chủ hồ đập để lập bản đồ quy hoạch ngập lụt vùng hạ du các hồ chứa thủy điện.

Theo ông Vượng, cả nước có 429 công trình thủy điện, tổng dung tích trữ nước các hồ chứa thủy điện là 56 ti m3/70 ti m3 nước ở các hồ chứa (chiếm khoảng 86%). Nếu vận hành tốt các hồ chứa thủy điện này thì sẽ giúp cắt giảm lũ trong mùa mưa lũ và bảo đảm nguồn nước trong mùa hạn. Còn nếu vận hành không tốt, sẽ nảy sinh những rủi ro rất lớn cho an toàn vùng hạ du.

“Tuy nhiên, vẫn có trường hợp do mưa lớn, lũ về nhiều nên để bảo đảm an toàn hồ, đập thì phải xả lũ, gây ra ngập lụt phía hạ du. Điều này trong một số trường hợp chúng ta phải chấp nhận” – ông Vượng nói.

Cần có nghi quyết về an ninh nguôn nước

Về vấn đề an ninh nguồn nước, ông Phan Xuân Dũng, Chủ nhiệm Ủy ban KH-CN-MT, nhân manh đây là vấn đề của toàn thế giới, được nhiều quốc gia quan tâm, nỗ lực giải quyết. Ở Việt Nam, để bảo đảm an ninh nguồn nước, QH đã ban hành hành lang pháp lý với các đạo luật như: Luật Tài nguyên nước, Luật Thủy lợi, Luật Phòng chống thiên tai…

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng Việt Nam không thuôc nhóm giàu tài nguyên nước và đang đối mặt với nhiều thách thức về an ninh nguồn nước. Tổng dung tích hồ, đập trữ nước của nước ta hiện khoảng 70,5 tỉ m3, dung tích chứa tính trên đầu ngươi bình quân chỉ khoảng 440 m3. Năng lưc cơ sở ha tầng cua chúng ta mới chỉ đap ứng để khai thác, sư dung đươc khoảng 81 ti m3/năm (chiếm khoảng 10% lương nước măt) cho tất cả nhu cầu về sư dung nước. Trong đo, trên 80% đươc sư dung cho nông nghiêp, khoảng 65 ti m3/năm.

Bên cạnh đo, viêc các quôc gia ở thương nguôn các sông triển khai đầu tư xây dưng hoăc có kế hoach gia tăng sư dung nước, xây dưng các hô thuy điên, công trình lấy nước, công trình chuyển nước liên lưu vưc sông, tác động tiêu cực và dự báo gây hậu quả nghiêm trong đến vùng ha du tai Viêt Nam, đăc biêt là vùng ĐBSCL, đông bằng sông Hông. Ngoài ra, việc khai thac nước dưới đất thiếu quy hoach, khai thac qua mức đa gây ra nhiều hê luy như sut, lún đất, đăc biêt là vùng ĐBSCL…

Trước thực trạng trên, Bô trương Bộ NN-PTNT nói giải quyết an ninh nguồn nước và an toàn đập, hô chứa nước phải đươc thưc hiên theo cach tiếp cận quản lý tổng hơp, đa muc tiêu, liên ngành. Trên cơ sở đó, cần đanh gia lai toàn diên cac lưu vưc sông để có giải pháp quản lý tổng hơp tài nguyên nước môt cách hiêu quả, xây dưng cac “kho” chứa, trữ nước lớn cho cac vùng khan hiếm nước.

Trên cơ sở kết quả giám sát chuyên đề và thưc tiễn đăt ra, Bô NN-PTNT đề xuất Ủy ban Thương vu QH nghiên cứu trình QH ban hành Nghi quyết về “An ninh nguôn nước và an toàn đập, hô chứa nước” làm cơ sở để Chính phu và cac đia phương triển khai thưc hiên.