Căng thẳng Mỹ-Iran có thể tăng nhiệt trong Hè này

Mỹ và Iran có thể sẽ bước vào một mùa Hè căng thẳng sau khi các cuộc đàm phán gián tiếp vào tuần trước nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 không có bất kỳ tiến triển nào.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian (trái) gặp Josep Borell, Đại diện Cấp cao về Chính sách An ninh và Đối ngoại Ủy ban châu Âu Josep Borrell (phải) tại trụ sở Bộ Ngoại giao Iran ở Tehran ngày 25/6. Ảnh: CNN

Theo kênh truyền hình CNN, các cuộc đàm phán do Liên minh châu Âu (EU) làm trung gian và được tổ chức tại Doha ( Qatar) là hy vọng mới nhất để cả hai bên đi đến một thỏa thuận trong bối cảnh căng thẳng xung quanh chương trình hạt nhân của Iran gia tăng.

Cuộc đàm phán kéo dài 2 ngày nhằm giải quyết các vấn đề còn khúc mắc giữa Mỹ và Iran. Trong khi một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết các cuộc đàm phán “thậm chí thụt lùi” thì Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian ngày 2/7 lạc quan nói con đường dẫn tới ngoại giao rộng mở và miêu tả các cuộc đàm phán là tích cực.

Thứ trưởng Ngoại giao Iran kiêm nhà đàm phán Ali Bagheri Kani ngày 3/7 cho biết thời gian và địa điểm cho vòng đàm phán tiếp theo đang được thống nhất.

Trong khoảng thời gian các cuộc đàm phán bị ngưng trệ, Iran tiến gần hơn đến việc làm giàu lượng urani cần thiết để chế tạo bom hạt nhân và cắt giảm hợp tác với cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc. Điều này dấy lên lo ngại về khả năng các nước đối đầu sử dụng các lựa chọn quân sự để ngăn chặn năng lực hạt nhân của Iran.

Theo chuyên gia Ali Vaez – Giám đốc Dự án Iran tại Crisis Group (một tổ chức tư vấn ở Washington, D.C.), với rất nhiều bất đồng giữa Iran, Mỹ và các đồng minh trong khu vực, có khả năng xảy ra căng thẳng leo thang có chủ ý hoặc ngoài ý muốn vượt khỏi tầm kiểm soát.

“Tất cả những điều này có khả năng biến mùa Hè năm 2022 thành mùa Hè năm 2019, thời điểm căng thẳng bùng lên khi Mỹ thắt chặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào các tuyến đường vận chuyển quốc tế cũng như cơ sở hạ tầng của Iran, nhiều lần đẩy hai nước đứng trước bờ vực nổ ra xung đột chỉ trong vài tháng”, chuyên gia nhận định.

Ông Ali Vaez dự đoán với thế bế tắc trong các cuộc đàm phán hiện tại, Iran có khả năng sẽ quyết định trì hoãn thỏa thuận cho đến khi diễn ra cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo của Mỹ vào năm 2024. Tuy nhiên, năm 2025, Iran cũng có cuộc tổng tuyển cử và sẽ phải chờ đợi kết quả bầu cử. Đến thời điểm đó, thỏa thuận này coi như chấm dứt hoàn toàn và các bên sẽ phải đàm phán một thỏa thuận mới từ đầu trong vài năm.

Nhà phân tích chỉ ra cuộc chiến Ukraine là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đàm phán giữa Iran và Mỹ. Xung đột tại Ukraine đã khiến các cuộc đàm phán hạt nhân Iran giảm tính cấp bách và phân tán sự chú ý của các nhà hoạch định chính sách phương Tây. Mặt khác, nó cũng khiến cho việc Iran quay trở lại thị trường năng lượng có giá trị hơn đối với phương Tây.