Căng thẳng Australia – Trung Quốc vượt ra ngoài phạm vi thương mại

Bên cạnh việc cấm nhập khẩu hàng hóa của Australia, một động thái gây hại cho người tiêu dùng, Trung Quốc đang tăng cường tranh giành ảnh hưởng của Canberra ở khu vực.

Trung Quốc đã ngăn việc nhập khẩu hàng tỷ USD hàng hóa của Australia và cho các quốc gia khác cơ hội xuất khẩu các mặt hàng tương tự.

Tại các siêu thị và nhà hàng Trung Quốc, khách hàng khó có thể tìm thấy tôm hùm Australia do mặt hàng này bị cấm nhập khẩu. Tuy nhiên, họ có thể chọn tôm hùm Mỹ thay thế. Đây là kết quả của thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung trị giá 36 tỷ USD.

Tôm hùm Australia đang dần biến mất khỏi siêu thị và nhà hàng Trung Quốc. Ảnh: AAP .

Và ngay khi Trung Quốc cấm nhập khẩu than đá Australia, các thương nhân Trung Quốc đã chuyển sang Indonesia và các nước khác để tìm nguồn cung.

Không chỉ có áp lực thương mại

Song, áp lực Bắc Kinh đặt lên Canberra bây giờ còn vượt ra cả thương mại, South China Morning Post nhận định. Các nhà quan sát nói Trung Quốc đang cố gắng xóa bỏ ảnh hưởng của Australia trong khu vực. Tuy nhiên, người tiêu dùng Trung Quốc sẽ phải trả giá cho chiến lược này, theo một nhà phân tích.

Mâu thuẫn hai bên bắt đầu vào năm 2018, khi Canberra cấm Huawei tham gia vào mạng 5G của nước này. Australia cũng đưa ra luật cấm nước ngoài can thiệp vào tình hình trong nước.

Đến tháng 6/2019, Viện Lowy công bố khảo sát cho thấy mức độ tin tưởng Trung Quốc sẽ “hành xử có trách nhiệm” trong người dân Australia là thấp nhất 15 năm qua. Khảo sát này được đưa ra sau khi Australia lên tiếng ủng hộ người biểu tình Hong Kong.

Năm nay, Australia cũng rất tích cực trong việc kêu gọi thế giới điều tra nguồn gốc đại dịch Covid-19. Động thái này bị Trung Quốc gọi là “đầu độc quan hệ song phương”.

Tháng trước, Bắc Kinh đưa ra một loạt tuyên bố cáo buộc Canberra can thiệp vào chuyện nội bộ của nước này, bao gồm vấn đề Hong Kong và Tây Tạng.

Với mỗi vấn đề, Canberra lại có chung quan điểm với Washington. Trong bối cảnh đó, Trung Quốc cấm nhập khẩu hàng tỷ USD hàng hóa của Australia, gồm các mặt hàng như tôm hùm. Nước này cũng áp mức thuế 212% lên rượu của Australia.

Rượu Australia bị Trung Quốc áp mức thuế lên đến 212%. Ảnh: Getty .

Tháng 10, Trung Quốc tung ra đòn mạnh nhắm vào than, một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Australia vào nước này.

Ngay khi chính quyền Trung Quốc ngăn các nhà nhập khẩu mua hàng hóa của Australia, Hiệp hội Vận tải và Phân phối Than Trung Quốc ký thỏa thuận không ràng buộc với Indonesia để mua than của nước này trong 3 năm tới.

Thương nhân than Trung Quốc cũng đang xoay sang những nước khác tìm nguồn cung, như Mông Cổ.

Thỏa thuận than Indonesia là ví dụ cho thấy cách Trung Quốc thu hút các quốc gia, đặc biệt là ASEAN và đảo quốc Thái Bình Dương, bằng những lời hứa hẹn đầu tư và thương mại.

Adam Ni, Giám đốc tổ chức nghiên cứu Trung tâm Chính sách Trung Quốc tại Canberra, cho biết Trung Quốc sẽ ngày càng gia tăng việc sử dụng củ cà rốt và các hình phạt.

“Chúng ta sẽ thấy Trung Quốc ngày càng tiếp cận các nước ASEAN và những nước khác. Cùng lúc đó, Trung Quốc dùng thương mại và các biện pháp khác để trừng phạt những quốc gia có vẻ như đang hợp tác với Mỹ để chống lại họ”, ông Ni nói.

Ông nói Trung Quốc có thể dễ dàng tìm được sản phẩm thay thế cho những mặt hàng bị cấm nhập khẩu, thậm chí là từ những đồng mình của Canberra.

Người tiêu dùng chịu thiệt nhiều nhất

Tuy nhiên, ông Ni cho biết chiêu bài dùng áp lực kinh tế và thương mại của Trung Quốc sẽ không dùng được lâu. Người tiêu dùng nước này sẽ chịu ảnh hưởng vì Trung Quốc phải tìm các sản phẩm thay thế với giá đắt hơn hoặc chất lượng kém hơn.

Nỗ lực nhằm đạt được ảnh hưởng trong khu vực của Trung Quốc cũng thể hiện rõ vào cuối tháng trước, trong “cuộc họp đặc biệt cấp thứ trưởng về Covid-19″ với 10 quốc đảo Thái Bình Dương.

Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nước này đã nhắc lại lời hứa cung cấp vaccine Covid-19 giá cả phải chăng cho các nước đang phát triển, bao gồm những quốc đảo trên.

Trung Quốc cũng tận dụng cơ hội để tìm sự hậu thuẫn chính trị trong các vấn đề không liên quan đến đại dịch, bao gồm việc tái xác nhận nguyên tắc một quốc gia.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng nhận được lời cam kết “hỗ trợ lẫn nhau về các vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi và mối quan tâm chính của nhau” từ các quốc đảo Thái Bình Dương. Đây là cụm từ Trung Quốc dùng để đáp lại các lời chỉ trích của Mỹ và Australia về vấn đề Hong Kong và Tân Cương.

Người tiêu dùng Trung Quốc sẽ chịu thiệt vì các biện pháp thương mại mà nước này áp dụng. Ảnh: Reuters .

Và những nỗ lực của Trung Quốc đang có tác dụng. Trong bảng Chỉ số Quyền lực châu Á Viện Lowy công bố vào tháng 10, Trung Quốc là quốc gia có sức ảnh hưởng thứ hai trong khu vực, chỉ sau Mỹ. Australia xếp thứ 6 trong bảng này.

Bảng xếp hạng này được đánh giá dựa trên 8 lĩnh vực, trong đó có văn hóa, ảnh hưởng ngoại giao, khả năng quân sự và kinh tế.

Xếp hạng cao nhất của Canberra là về mạng lưới quốc phòng trong khu vực. Nước này đứng thứ hai, chỉ sau Mỹ, theo báo cáo.

Dominic Meagher, nhà kinh tế học kiêm Giám đốc Nhóm Chiến lược Australasia, cho biết mặc dù Trung Quốc thực hiện một số bước để chuẩn bị cho mối quan hệ đang xấu đi với Australia, dường như nước này chỉ chủ yếu tập trung vào tìm kiếm nguồn cung hàng hóa thay thế.

Trong khi đó, Australia đang duy trì ảnh hưởng của mình bằng cách tập hợp các đối tác chiến lược.

“Quốc hội Australia đã và đang xem xét các phương án nhằm phục hồi chuỗi cung ứng và đa dạng hóa xuất khẩu để chuẩn bị cho việc quan hệ hai bên ngày càng xấu đi. Chính phủ Australia đầu tư rất nhiều vào các nỗ lực ngoại giao với các nước khác trong khu vực, cũng như bạn bè và đồng minh ở xa hơn”, ông Meagher nói.

“Nhiều quốc gia đang tích cực tìm lựa chọn thay thế cho thương mại và đầu tư với Trung Quốc vì họ không còn coi Trung Quốc là đối tác đáng tin cậy. Nếu Trung Quốc chọn tiếp tục sử dụng các biện pháp hạn chế thương mại để trừng phạt vì nguyên nhân chính trị, những bên muốn làm ăn lâu dài với Trung Quốc sẽ không sẵn lòng theo đuổi việc đó nữa”, ông Meagher nhận định.