Cẩn trọng trái phiếu doanh nghiệp lãi cao

THÁI PHƯƠNG - SƠN NHUNG10:20 06/08/2020

Trái phiếu doanh nghiệp lãi suất cao đang là kênh đầu tư mới, thu hút nhà đầu tư cá nhân trong giai đoạn dịch Covid-19 nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro

Trong bối cảnh giá vàng biến động mạnh, lãi suất gửi tiết kiệm giảm, chứng khoán kém sôi động, nhiều nhà đầu tư cá nhân đã chọn trái phiếu doanh nghiệp (DN) để hưởng lãi suất cao. Trong khi đó, theo Bộ Tài chính, chỉ khi nắm rõ thông tin về trái phiếu và cân nhắc kỹ lưỡng các rủi ro có thể gặp phải, nhà đầu tư – nhất là nhà đầu tư cá nhân – mới nên mua trái phiếu, không mua chỉ vì lãi suất cao.

Vượt khả năng thẩm định của cá nhân

Có khoảng 500 triệu đồng tiền nhàn rỗi, chị Minh Vy (ngụ quận 1, TP HCM) thường gửi tiết kiệm kỳ hạn 6 tháng đến 1 năm. Hồi đầu năm, lãi suất tiền gửi tại một ngân hàng (NH) cổ phần quy mô vừa nơi chị hay giao dịch khoảng 8,2%/năm nhưng hiện nay, biểu lãi suất mới nhất chỉ còn 6,6%/năm lãi cuối kỳ. Lãi suất tiền gửi cũng có xu hướng giảm tiếp ở nhiều NH thương mại.

“Tôi thấy một số DN đang phát hành trái phiếu riêng lẻ huy động vốn với lãi suất khá cao, 10%-11,5%/năm, nên tính tìm hiểu” – chị Minh Vy nói.

Phát hành trái phiếu đang là kênh huy động vốn được nhiều doanh nghiệp áp dụng. Ảnh: TẤN THẠNH

Theo nhiều chuyên gia, mua trái phiếu DN để hưởng lãi suất cao đang trở thành một kênh đầu tư mới trên thị trường trong thời gian gần đây. Ghi nhận từ Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), trong tháng 7-2020, hàng loạt DN tiếp tục công bố kết quả phát hành trái phiếu DN riêng lẻ để huy động vốn tương đương hàng ngàn tỉ đồng, với mức lãi suất phổ biến từ 10%-11,5%/năm.

Chẳng hạn, Công ty TNHH Tập đoàn Đầu tư địa ốc No Va vừa huy động thành công 500 tỉ đồng thông qua phát hành trái phiếu DN với lãi suất cho kỳ tính lãi đầu tiên là 11%/năm, các kỳ tiếp theo lãi suất linh động nhưng cũng không thấp hơn 11%/năm.

Công ty TNHH Điện mặt trời Trung Nam Thuận Nam cũng vừa phát hành trái phiếu DN theo phương thức riêng lẻ để huy động 500 tỉ đồng, với lãi suất cố định 10,5%/năm. Công ty TNHH Saigon Glory thông báo đã huy động được 1.000 tỉ đồng qua kênh trái phiếu DN với lãi suất năm thứ nhất kể từ ngày phát hành là 11%/năm. Công ty CP Bất động sản Mỹ cũng đã huy động xong 50 tỉ đồng qua phát hành trái phiếu riêng lẻ với lãi suất 10,2%/năm cho nhà đầu tư cá nhân…

Báo cáo tháng 7-2020, cập nhật nhanh về tác động của kênh trái phiếu DN đến lãi suất tiền gửi của Công ty Chứng khoán SSI cho thấy tổng lượng trái phiếu DN phát hành trong nửa đầu năm 2020 ước tính ở mức 159.000 tỉ đồng, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, nhà đầu tư cá nhân đã mua trực tiếp gần 22.700 tỉ đồng trái phiếu DN trên sơ cấp, tương đương 15% tổng lượng phát hành, cao hơn mức trung bình gần 10% của năm ngoái.

Đáng chú ý, các DN bất động sản tăng huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu, nhà đầu tư cá nhân tiếp tục xu hướng tăng mua. Trong khi đó, các công ty chứng khoán, NH thương mại cũng đẩy mạnh việc phân phối trái phiếu DN cho nhà đầu tư cá nhân. Theo SSI, hiện chưa có đơn vị trung gian độc lập định hạng các trái phiếu DN, việc tự đánh giá các trái phiếu vượt quá khả năng của nhà đầu tư cá nhân.

Nhiều rủi ro

Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc tư vấn đầu tư Công ty CP Chứng khoán Maybank Kim Eng, nhận định hiện tổng giá trị trái phiếu DN lưu hành đang hướng tới con số 800.000 tỉ đồng, trong đó hơn một nửa trái phiếu DN do các NH nắm giữ. Phần còn lại do các tổ chức phi tín dụng và cá nhân nắm giữ, tỉ lệ này đã tăng hơn 150% trong năm ngoái và tiếp tục tăng khoảng 25% trong nửa đầu năm nay…

Video đang HOT

Những con số trên phản ánh đây là một kênh đầu tư mới cho các nhà đầu tư cá nhân, bên cạnh kênh truyền thống như vàng, chứng khoán, bất động sản nhờ lãi suất cao trong bối cảnh lãi suất NH và lãi suất trái phiếu Chính phủ ngày càng giảm.

Về lý do nhóm DN phát hành trái phiếu có lãi suất cao tập trung vào nhóm DN bất động sản, ông Phan Dũng Khánh giải thích do bất động sản đang bị các NH hạn chế cho vay. Thực tế, nhiều công ty phát hành trái phiếu với quy mô gấp hàng chục, hàng trăm lần vốn chủ sở hữu hay vốn điều lệ. Như năm 2019, Công ty CP Đầu tư Thương mại Hồng Hoàng tại TP HCM đã phát hành thành công hơn 1.400 tỉ đồng trái phiếu kỳ hạn 5 năm, với lãi suất kỷ lục 20%/năm dù DN này chỉ mới thành lập từ cuối năm 2016 với số vốn điều lệ vỏn vẹn 5 tỉ đồng.

Mới đây, Bộ Tài chính tiếp tục cảnh báo rủi ro khi các công ty chứng khoán, NH thương mại đang có dấu hiệu chào mời nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, không chuyên mua trái phiếu DN bằng mọi giá. Đặc biệt, sau khi Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) được Quốc hội thông qua ngày 17-6 đã cấm đối với nhà đầu tư không chuyên mua bán trái phiếu DN phát hành riêng lẻ từ đầu năm 2021. Theo Bộ Tài chính, không nên mua trái phiếu chỉ vì lãi suất cao, vì có khả năng không thu hồi được khoản tiền đầu tư trái phiếu (bao gồm cả gốc và lãi) nếu DN phát hành gặp khó khăn.

Tại Nghị định số 81/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163/2018 quy định về phát hành trái phiếu DN vừa được Chính phủ ban hành, nhiều quy định theo hướng siết chặt điều kiện phát hành trái phiếu DN.

Chuyên gia tài chính, TS Huỳnh Trung Minh, nhìn nhận với các quy định tại Nghị định 81, Chính phủ đang khuyến khích nhà đầu tư chuyên nghiệp, các tổ chức tham gia mua trái phiếu DN. Bởi nhà đầu tư chuyên nghiệp có khả năng thẩm định về tiềm năng của trái phiếu DN trước khi mua, trong khi không ít nhà đầu tư cá nhân thiếu cả dữ liệu, thông tin lẫn kinh nghiệm, khả năng phân tích tiềm lực của DN.

“Nhiều nhà đầu tư cá nhân chọn mua trái phiếu DN vì lãi suất cao nhưng nếu công ty phát hành hoạt động kém hiệu quả, yếu về tiềm lực tài chính, thậm chí phá sản, khi đó nhà đầu tư mất vốn” – TS Huỳnh Trung Minh nói.

Chuyên gia Phan Dũng Khánh khuyến cáo nhà đầu tư cá nhân cần yêu cầu DN hoặc tổ chức phân phối cung cấp thông tin để đánh giá tình hình DN, hiệu quả của các dự án, khả năng trả nợ, năng lực ban lãnh đạo… Sau đó là chính sách cho sản phẩm trái phiếu như cam kết mua lại trước hạn (nếu có), các mức phí phải chịu. Cần lưu ý trong một số trường hợp, mức phí bán lại trái phiếu trước hạn có thể ăn mòn hết phần chênh lệch của lãi suất.

Không chào mời phân phối trái phiếu bằng mọi giá

Bộ Tài chính khuyến nghị các tổ chức phân phối trái phiếu không chào mời phân phối trái phiếu bằng mọi giá cho nhà đầu tư. Tổ chức phân phối có trách nhiệm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho nhà đầu tư về tình hình tài chính của DN phát hành, mục đích phát hành, tài sản bảo đảm, đặc điểm, quyền lợi, nghĩa vụ của chủ sở hữu trái phiếu, các cam kết, nghĩa vụ của DN phát hành và tổ chức phân phối.

Xây hệ thống tạo lập thị trường cho trái phiếu

Huy động trái phiếu doanh nghiệp được đẩy mạnh trong quý II/2020, nhưng để tiền ở lại với kênh trái phiếu, Mirae Asset, Shinhan, MBS, VND, SSI... đang và sẽ phải tính đến việc xây hệ thống tạo lập thị trường.

Hút dòng tiền tiết kiệm cá nhân

Theo số liệu tổng hợp từ Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tổng giá trị trái phiếu được huy động thành công trong nửa đầu năm 2020 là trên 174.000 tỷ đồng, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2019.

Dẫn số liệu thống kê các nhà đầu tư cá nhân tham gia mua khoảng 15% lượng trái phiếu phát hành trong 6 tháng, tăng mạnh so với tỷ lệ dưới 10% trong năm 2019, ông Quản Trọng Thành, Trưởng phòng phân tích - Khách hàng tổ chức, Công ty Chứng khoán Maybank Kim Eng cho rằng, một trong những nguyên nhân chính là dòng tiền từ tiết kiệm chuyển qua kênh trái phiếu để có lãi suất tốt hơn.

"Năm nay, tăng trưởng huy động của ngành ngân hàng và của từng ngân hàng đều cao hơn tăng trưởng tín dụng, nên bản thân các ngân hàng chưa bị áp lực hay cảm thấy tác động bởi việc dịch chuyển dòng tiền từ kênh tiết kiệm sang kênh trái phiếu doanh nghiệp", ông Thành nói.

Thống kê của Công ty Chứng khoán SSI cho thấy, tổng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện tại tương đương khoảng 8,6% tổng tiền gửi toàn hệ thống ngân hàng, xấp xỉ quy mô tiền gửi của Vietinbank - ngân hàng có thị phần tiền gửi thứ 4 tại Việt Nam (sau BIDV, Agribank và Vietcombank), tương đương 9,3% dư nợ tín dụng và 19,5% tổng vốn hóa ba sàn chứng khoán Việt Nam.

Theo báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại, số trái phiếu doanh nghiệp mà các ngân hàng đang nắm giữ tại thời điểm 31/3/2020 là khoảng 398.000 tỷ đồng.

Nếu loại trừ số này, lượng trái phiếu doanh nghiệp do các tổ chức phi tín dụng, cá nhân nắm giữ là khoảng 385.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 4,2% tổng tiền gửi toàn hệ thống và gần bằng quy mô tiền gửi của Sacombank - ngân hàng có thị phần huy động xếp ngay sau Vietinbank.

Nhìn lại, lượng trái phiếu doanh nghiệp các tổ chức phi tín dụng và cá nhân nắm giữ đã tăng khoảng 153% trong năm 2019 và tăng khoảng 25% trong 6 tháng đầu năm 2020.

Rõ ràng, trái phiếu doanh nghiệp đang hút một lượng tiền đáng kể từ các kênh đầu tư khác, trong đó trực tiếp nhất là kênh tiền gửi do có cùng tính chất là các khoản đầu tư có thu nhập cố định.

SSI tính toán, nếu loại trừ trái phiếu ngân hàng, lãi suất bình quân trái phiếu doanh nghiệp phát hành sơ cấp dao động từ 10,1 - 11,2%/năm với kỳ hạn tăng dần từ 12 tháng đến 5 năm.

Khảo sát của Đầu tư Chứng khoán cho thấy, các công ty chứng khoán và ngân hàng thương mại chào lãi suất trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường thứ cấp thường thấp hơn từ 2 - 2,5%/năm trên thị trường sơ cấp; nằm trong vùng từ 7,5 - 10,5%/năm.

Mức lợi tức này cao hơn từ 0,8 - 1,7%/năm so với lãi suất tiền gửi cạnh tranh nhất. Nếu so với lãi suất tiền gửi của các ngân hàng thương mại lớn, lợi tức trái phiếu doanh nghiệp có thể cao hơn từ 1,8 - 4%/năm, tùy từng kỳ hạn.

Sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân, tính về giá trị tuyệt đối có thể còn nhỏ, nhưng tốc độ tăng trưởng nhanh. Tính từ đầu năm 2020 đến nay, nhà đầu tư cá nhân đã mua trực tiếp gần 22.700 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trên sơ cấp.

Các doanh nghiệp phát hành nhiều trong nửa đầu 2020 như Sovico, Vinfast, Vincommerce, Masan Group... đang được phân phối mạnh cho các khách hàng cá nhân trên thứ cấp.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về mặt quy mô, tính thanh khoản và khả năng tiếp cận được đánh giá là các yếu tố hỗ trợ cho trái phiếu doanh nghiệp từ chỗ là kênh đầu tư dành riêng cho tổ chức đã dần trở thành một lựa chọn đầu tư mới cho khách hàng cá nhân.

Tranh thủ huy động trước "giờ G"

Ông Nguyễn Hoàng, Chuyên viên phân tích Công ty Chứng khoán Rồng Việt cho rằng, nhu cầu phát hành trái phiếu doanh nghiệp vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao trong nửa cuối năm 2020 khi mà ngân hàng lo ngại xảy ra nợ xấu trong bối cảnh kinh tế đang bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, giá trị phát hành trong 6 tháng cuối năm 2020 sẽ giảm so với nửa đầu năm do Nghị định 81 có hiệu lực. Điểm nhấn chính từ Nghị định mới này, khiến cho việc phát hành sau tháng 9 bị ảnh hưởng nặng là việc đợt phát hành sau phải cách đợt phát hành liền trước 6 tháng.

Trong suốt hai năm qua, rất nhiều doanh nghiệp chia nhỏ đợt phát hành để vừa dễ cho các nhà đầu tư tham gia vừa tuân thủ quy định giao dịch dưới 100 nhà đầu tư, thì với việc quy định mới có hiệu lực, các doanh nghiệp sẽ buộc phải phát hành lô lớn.

Khi đó, tổ chức phát hành có thể gặp khó khăn hơn để tìm kiếm những nhà đầu tư lớn. Do đó, sẽ không quá bất ngờ nếu khối lượng phát hành tăng mạnh từ nay tới trước khi Nghị định có hiệu lực.

Nghị định 81/2020/NĐ-CP có một số quy định mới cần chú ý đối với điều kiện phát hành trái phiếu.

Chẳng hạn, mỗi đợt phát hành phải hoàn thành trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công bố thông tin trước khi phát hành; đợt phát hành sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu 6 tháng, trái phiếu phát hành trong một đợt phát hành phải có cùng điều kiện, điều khoản.

Ngoài ra, có điều kiện dư nợ trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ tại thời điểm phát hành (bao gồm cả khối lượng dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất.

MBS nhìn nhận, quy định mới được bổ sung theo hướng nâng cao tiêu chuẩn, giới hạn về phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm hạn chế hoạt động phát hành quá mức cho nhà đầu tư cá nhân; đồng thời, yêu cầu cao hơn về trách nhiệm của các bên tham gia vào quá trình phát hành trái phiếu.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, cái thiếu của thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là thiếu thị trường thứ cấp, hiện đa phần các giao dịch vẫn trên thị trường sơ cấp.

Nếu mua trên sơ cấp thì hình thức cũng như gửi tiết kiệm, nhà đầu tư mua để đó, cuối năm nhận lãi.

Nguyên nhân chính của tình trạng này là chưa có nhà tạo lập thị trường (market maker) trên thị trường trái phiếu để hỗ trợ thanh khoản trên thị trường thứ cấp.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp đang có nhu cầu này. Họ cũng đang muốn hợp tác cùng các tổ chức tài chính, công ty chứng khoán để làm tạo lập thị trường để tạo thanh khoản trên thị trường thứ cấp, hỗ trợ cho nhà đầu tư khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp có thể giao dịch dễ dàng hơn, từ đó cũng gia tăng sức hấp dẫn của trái phiếu doanh nghiệp.

Ông Minh dự báo, năm sau, thanh khoản trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ cải thiện, bởi lãi suất tiết kiệm đang thấp, dòng tiền trước đây đa phần chỉ có từ cổ phiếu chảy qua tiết kiệm và ngược lại.

Với mong muốn chung là "giữ được tiền nằm lại thị trường", nhiều công ty chứng khoán có tiềm lực tài chính mạnh như Mirae Asset, Shinhan, MBS, VND, SSI... đều có những động thái để xây dựng hệ thống tạo lập thị trường trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Bán nhà lầu, rút tiết kiệm đổ tiền tỷ chờ ăn lãi suất cao Xu hướng chuyển tiền gửi tiết kiệm tại các ngân hàng sang đầu tư trái phiếu DN và cổ phiếu gia tăng. Số lượng nhà đầu tư cá nhân đổ tiền vào trái phiếu DN và cổ phiếu ngày càng lớn, gây ra những lo ngại. Chuyển hướng đầu tư Vừa đến kỳ hạn tất toán số tiền gửi tiết kiệm 500 triệu...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Thái Lan phát hiện 41 thi thể tại cơ sở thiền định09:14

Nga dùng 'hàng khủng', chiến trường Ukraine sẽ thế nào ?08:53

Triệt phá đường dây nhập lậu, tiêu thụ hàng nghìn tấn 'khí cười'04:18

Loạt tuyên bố nóng của Nga về tên lửa đạn đạo bội siêu thanh tầm trung16:11

Israel tập kích rung chuyển Beirut, phóng tên lửa nổ sập tòa nhà 8 tầng08:10

3 tàu sân bay Mỹ đến châu Á lúc ông Trump chuẩn bị nhậm chức08:31

Vụ án Trương Mỹ Lan: Cựu lãnh đạo SCB được đề nghị giảm án thêm là ai?08:16

Ai được xử lý dự án 6A ở Bình Chánh của bị cáo Trương Mỹ Lan?08:56

Sạt lở, ngập lụt nghiêm trọng ở huyện miền núi tỉnh Bình Định09:04

Tổng thống đắc cử Donald Trump không thắng đậm như từng tuyên bố09:46

Triều Tiên cảnh báo nguy cơ chiến tranh hạt nhân14:21

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Bắt khẩn cấp Giám đốc và Phó Giám đốc Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 29-07D

17:03:21 25/02/2023

Ngày 25/2, Công an TP Hà Nội cho biết, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đông Anh đã tiến hành bắt khẩn cấp 5 đối tượng và ra lệnh khám xét khẩn cấp Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 29-07D, có địa chỉ tại xã Mai Lâm, Đông Anh, Hà Nội...

Sau khi thay Chủ tịch HĐQT, NCB tiếp tục bổ nhiệm mới một loạt nhân sự cấp cao

18:51:58 04/08/2021

NCB có Quyền Tổng giám đốc mới và 2 Phó Tổng giám đốc, cả 3 đều là nữ.

Tăng trưởng tín dụng tới 21/12 đạt 10,14%

10:40:01 24/12/2020

Sáng 24/12, thông tin tại họp báo triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng năm 2021, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết tính đến ngày 21/12/2020, tín dụng tăng 10,14% so với cuối năm 2019 và tăng 11,62% so với cùng kỳ năm trước.