Cận cảnh ghép đá độc đáo trong lòng giếng cổ hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Tồn tại qua hàng trăm năm, giếng Lèn làng Vĩnh Tuy, xã Vĩnh Thành, huyện Yên Thành không chỉ là nguồn nước quý, mà còn là giếng cổ có kiến trúc độc đáo gắn liền với những huyền tích xa xưa.

Làng Vĩnh Tuy nằm bên bàu Rộc Cửa, dưới chân lèn Vĩnh Tuy là một làng cổ có cảnh quan đẹp và bề dày văn hóa lâu đời. Ảnh: Huy Thư

Ảnh: Huy Thư

Theo cụ Trần Long (93 tuổi) một người dân địa phương, giếng Lèn làng Vĩnh Tuy được đào từ thời Trần để lấy nước sinh hoạt cho người dân trong làng. Mạch giếng được một thầy địa lý giỏi đương thời chọn vị trí. Bên giếng có 2 cây giới cổ thụ tỏa bóng im mát cũng có tuổi đời hàng mấy trăm năm.

Ảnh: Huy Thư

Nét độc đáo trong kiến trúc xây dựng của giếng cổ này là việc ghép đá trong lòng giếng. Giếng sâu khoảng 5m được ghép đá từ dưới lên trên theo 3 cách khác nhau. Đáy giếng cũng được lát một lớp đá khá bằng phẳng.

Ảnh: Huy Thư

Từ đáy giếng lên ngang mặt đất, lòng giếng được ghép bằng nhiều lớp đá dày từ 0,15 – 0,2m. Bên trong các phiến đá này được cắt gọt hình cung để khi ghép lại tạo thành lòng giếng hình tròn.

Ảnh: Huy Thư

Ngang mặt đất, giếng được ghép bằng 4 phiến đá dày khoảng 0,2m tạo thành lòng giếng hình vuông. Thành giếng là hình trụ lục giác được ghép bởi 6 phiến đá cao khoảng 0,8m, cạnh phía trong rộng 0,6 m.

Ảnh: Huy Thư

Anh Phan Văn Hoan, một người dân địa phương cho hay, giếng Lèn không chỉ cung cấp nước cho các hộ dân quanh vùng mà trước đây còn là nguồn nước sinh hoạt của các đơn vị bộ đội và nay còn cung cấp nước sinh hoạt cho trường mầm non trên địa bàn. Những năm 80 của thế kỷ trước, giếng Lèn làng Vĩnh Tuy đã được tôn tạo, xây cao thêm thành giếng, nền giếng, cửa giếng…

Ảnh: Huy Thư

Sau hàng trăm năm tồn tại, giếng Lèn làng Vĩnh Tuy vẫn là nguồn nước mát, ngọt, phục vụ sinh hoạt cho người dân quanh vùng. Trước đây, người dân đến lấy nước bằng cách múc gàu thì nay các gia đình đều lắp đường ống, lắp đầu hút vào trong lòng giếng. Mùa hè, nước giếng Lèn trong suốt, mát lạnh, người già muốn tắm nhiều khi vẫn phải pha thêm nước nóng.

Ảnh: Huy Thư

Điều đặc biệt là giếng không sâu lắm, có nhiều đầu hút cùng lúc, nhưng nước trong giếng chưa bao giờ cạn. Anh Nguyễn Thế Kiên sống cạnh giếng Lèn cho biết, có năm nắng hạn, người dân Diễn Châu đã dùng xe ô tô chở thùng nhựa đến đây hút nước đưa đi bán. Do giếng Lèn chưa bao giờ cạn nên dân làng muốn khảo giếng cũng khó. Để bảo vệ nguồn nước, những năm qua, miệng giếng được bà con đậy bằng một nắp tôn có khoan lỗ.

Ảnh: Huy Thư

Bên cạnh giếng, xóm cũng dựng một tấm bảng dưới gốc cây cổ thụ ghi nội quy giếng Lèn làng Vĩnh Tuy, nghiêm cấm mọi hoạt động xâm phạm di tích. Tại địa phương còn truyền tụng nhiều giai thoại, huyền thoại gắn với giếng Lèn làng Vĩnh Tuy. Hiện nay, giếng Lèn đã xuống cấp, người dân địa phương đang có ý định tôn tạo để gìn giữ nguồn nước quý, bảo vệ một di tích cổ kính của quê hương.

Ảnh: Huy Thư

Cách giếng Lèn tầm 100 m về phía Tây – Bắc là mỏm đá hình mỏ phượng cao tầm 30 m nhô lên giữa trời xanh. Dân gian cho rằng đây là một mỏm đá thiêng của lèn Vĩnh Tuy. Dưới chân mỏm đá là chùa Văn Sơn mới được khôi phục trên dấu tích của chùa làng Vĩnh Tuy.

Ảnh: Huy Thư

Cách giếng Lèn tầm 200 m về phía Nam là đền Cố Đá – một di tích có cảnh quan đẹp, linh thiêng trong vùng. Cùng với lèn Vĩnh Tuy, giếng Lèn, bàu Rộc Cửa, chùa Văn Sơn, hang Trống… đã tạo nên một quần thể di tích danh thắng độc đáo, điểm đến hấp dẫn của du khách khi về thăm Vĩnh Thành.