Căn bệnh khiến trẻ chân thấp chân cao, có thể phát hiện từ lúc sơ sinh nhưng ít ai để ý tới

Theo dõi VGT trên

Cứ 800-1000 trẻ sinh ra sé có một bé trật khớp háng bẩm sinh. Căn bệnh này sẽ ảnh hưởng rất lớn tới đời sống của trẻ nhỏ về sau.

Có thể phát hiện bệnh từ lúc mới sinh

Bệnh nhi N.P.V (3 tuổi) từ khi sinh ra cho đến nay ăn uống, cân nặng hoàn toàn bình thường so với lứa tuổi. Thời điểm bé V bắt đầu tập đi, gia đình phát hiện vai bị lệch hẳn sang một bên.

Tuy nhiên, gia đình vẫn chưa cho đó là sự bất thường và không đi khám. Tới khi bé V biết đi hẳn, bé có biểu hiện như bị chân thấp, chân cao nên đã đưa vào viện thăm khám và được bác sĩ kết luận bị trật khớp háng bẩm sinh.

Mẹ bé V cho biết, lúc bé mới sinh khi thay tã, bỉm bé thường khóc. Mẹ bé không ngờ đó lại là triệu chứng biểu hiện cho bệnh lý của bé.

Theo thống kê của khoa Chỉnh hình Nhi, Bệnh viện Nhi Trung ương, mỗi năm khoa tiếp nhận khoảng 50 đến 70 bệnh nhi đến điều trị phẫu thuật vì bị trật khớp háng bẩm sinh.

Tại Việt Nam tỷ lệ trẻ mắc căn bệnh này là khoảng 1/800 đến 1/1000 (cứ 800 đến 1000 trẻ sinh ra, có 1 trẻ mắc bệnh). Điều đó cũng có nghĩa nhiều trẻ chưa được phát hiện, đang phải sống chung với căn bệnh này.

Video đang HOT

Căn bệnh khiến trẻ chân thấp chân cao, có thể phát hiện từ lúc sơ sinh nhưng ít ai để ý tới - Hình 1

Bệnh nhi bị rật khớp háng bẩm sinh đang được điều trị.

TS.BS Hoàng Hải Đức – Trưởng khoa Chỉnh hình Nhi, Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay, khi mới sinh ra sẽ rất khó phát hiện. Hiện nay, trật khớp háng bẩm sinh chưa có nguyên nhân rõ ràng. Qua nghiên cứu, giới chuyên môn chỉ ra các yếu tố nguy cơ gây nên bao gồm: thai ngôi ngược, thiểu ối, gia đình có tiền sử bị trật khớp háng…

Một số biểu hiện giúp gợi ý cha mẹ nghĩ tới căn bệnh này như: Chênh lệch chiều dài của chi (chân); Nếp lằn mông, đùi với bên bị trật khớp háng dài hơn bên lành; Bàn chân trẻ đổ ra ngoài khi trẻ nằm duỗi chân; Khó khăn khi thay bỉm, tã, quần; Khi trẻ lớn bị lệch vai 1 bên, chân đi tập tễnh; Bên chân bị trật khớp háng sẽ yếu hơn …

Bệnh có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm. Từ năm 2016 đến nay khoa Chỉnh hình Nhi đã điều trị cho gần 300 ca, tỷ lệ chữa khỏi đạt trên 98%. Chỉ có 4/gần 300 ca bị trật khớp lại hoặc phải mổ lần 2.

Việc đưa ra chỉ định điều trị sẽ phụ thuộc vào tình trạng lâm sàng, lứa tuổi và cơ địa của mỗi trẻ. Tuy nhiên, chắc chắn một điều rằng, trẻ càng lớn thì việc can thiệp càng khó khăn.

“Trật khớp háng có thể điều trị ngay từ khi trẻ còn ở trong độ tuổi sơ sinh đến 6 tháng bằng các loại đai nẹp nhằm nắn chỉnh và duy trì sự nắn chỉnh, tao môi trường thuận lợi tối ưu cho đầu trên xương đùi và ổ cối phát triển “, TS. Hải Đức nói.

Trẻ từ 6 đến 18 tháng, điều trị trật khớp háng phải kết hợp năn chinh kin và bo bôt cố định. Nếu nắn chỉnh kín thất bại thì cũng cần phải phẫu thuật nắn chỉnh mở.

Trẻ trên 18 tháng cần phẫu thuật nắn chinh mơ, có thể phải cắt xương chậu để tạo hình ổ cối kèm theo căt sửa trục cổ – chỏm xương đùi.

Bác sĩ Đức khuyến cáo phụ huynh hãy quan sát để sớm phát hiện bệnh, đưa trẻ đi điều trị sớm nhằm hạn chế tốn kém và đạt hiệu quả điều trị cao.

Chi phí điều trị chỉ giao động trong khoảng trên dưới 10 triệu đồng/1 ca. Bởi vậy, nhiều trường hợp đưa con ra nước ngoài chữa bệnh với chi phí lên đến 400 đến 500 triệu đồng là hết sức lãng phí.

Vai bé bị lệch sang một bên, bác sĩ bảo bị bệnh hiếm gặp

Khi bé bắt đầu tập đi, gia đình phát hiện vai bé bị lệch hẳn sang một bên. Khi biết đi, cháu lại có biểu hiện như bị chân thấp, chân cao nên gia đình đã đưa vào viện thăm khám. Tại BV Nhi TƯ, bác sĩ kết luận bé bị trật khớp háng bẩm sinh.

Vai bé bị lệch sang một bên, bác sĩ bảo bị bệnh hiếm gặp - Hình 1

Bác sĩ Đức chăm sóc cho bé Phương Vy

Ngày 22/5, bác sĩ Hoàng Hải Đức, Trưởng khoa Chỉnh hình Nhi (BV Nhi TƯ) cho biết, BV đang điều trị cho bé Phương Vy (30 tháng tuổi, ở Hà Nội) bị trật khớp háng bẩm sinh. Điều đáng nói, bé có biểu hiện bệnh từ nhỏ nhưng gia đình không phát hiện ra.

Gia đình cho biết, từ khi sinh ra, bé ăn, ngủ bình thường những những trẻ khác. Tuy nhiên, khi bé bắt đầu tập đi, gia đình phát hiện vai bé bị lệch hẳn sang một bên. Khi bé biết đi hẳn cháu lại có biểu hiện như bị chân thấp, chân cao nên gia đình đã đưa vào viện thăm khám. Tại BV Nhi TƯ, bác sĩ kết luận bé bị trật khớp háng bẩm sinh. "Trước đây khi cháu còn nhỏ mỗi lần thay bỉm cho cháu hoặc cho cháu đi vệ sinh cháu rất hay khóc. Tôi tưởng bé ăn vạ, hóa ra đó là biểu hiện bệnh mà tôi không biết", chị Nguyễn Thị Phương, mẹ bé chia sẻ.

Theo bác sĩ Đức, trật khớp háng bẩm sinh là bệnh khá hiếm gặp ở trẻ. Tại Việt Nam tỷ lệ trẻ mắc căn bệnh này là khoảng 1/1.000. Tại BV Nhi TƯ, mỗi năm Khoa Chỉnh hình nhi tiếp nhận khoảng 50 đến 70 bệnh nhi đến điều trị phẫu thuật vì bị trật khớp háng bẩm sinh. Nhiều trẻ được phát hiện và đưa đến điều trị khi đã lỡ thời gian vàng điều trị, hoặc trước đó điều trị chưa đúng cách dẫn đến không ít những hệ lụy đối với sức khỏe.

Hiện nay, trật khớp háng bẩm sinh chưa có nguyên nhân rõ ràng. Qua nghiên cứu, giới chuyên môn chỉ ra các yếu tố nguy cơ gây nên bao gồm: thai ngôi ngược, thiểu ối, gia đình có tiền sử bị trật khớp háng.

Bác sĩ Đức cho biết, trẻ bị trật khớp háng bẩm sinh có một số biểu hiện như sự chênh lệch chiều dài của chân; Nếp lằn mông, đùi với bên bị trật khớp háng dài hơn bên lành; Bàn chân trẻ đổ ra ngoài khi bé nằm duỗi chân; Trẻ hạn chế việc dạng khớp háng nên khó khăn khi thay bỉm, tã, quần; Khi trẻ lớn bị lệch vai 1 bên, chân đi tập tễnh,...

Hiện nay, trật khớp háng là bệnh có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm. Ví như, tại BV Nhi TƯ, từ năm 2016 đến nay đã điều trị cho gần 300 ca, tỷ lệ chữa khỏi đạt trên 98%, chỉ có 4/gần 300 ca bị trật khớp lại hoặc phải mổ lần 2. Hơn nữa, chi phí điều trị cũng không quá cao, chỉ trên dưới 10 triệu đồng/ca. Do đó, khi chăm sóc bé, cha mẹ cần để ý, nếu trẻ có những biểu hiện trên gia đình cần nhanh chóng đưa đến BV để được bác sĩ kiểm tra, điều trị.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Chảy máu vùng miệng không ngừng, cô gái trẻ được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuốiChảy máu vùng miệng không ngừng, cô gái trẻ được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối
17:05:30 11/03/2025
Viêm tuyến giáp Hashimoto có biểu hiện như thế nào?Viêm tuyến giáp Hashimoto có biểu hiện như thế nào?
11:59:17 11/03/2025
Phát hiện phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho ung thư gan ác tínhPhát hiện phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho ung thư gan ác tính
10:05:23 11/03/2025
Gia tăng các ca cấp cứu tại các bệnh viện trong tỉnhGia tăng các ca cấp cứu tại các bệnh viện trong tỉnh
09:44:36 10/03/2025
Loại rau gia vị ai cũng từng ăn, là 'khắc tinh' của sỏi thận lại siêu bổ dưỡngLoại rau gia vị ai cũng từng ăn, là 'khắc tinh' của sỏi thận lại siêu bổ dưỡng
09:35:40 10/03/2025
U40 gặp dấu hiệu này chứng tỏ xương đang lão hóa nhanh, dễ mắc bệnhU40 gặp dấu hiệu này chứng tỏ xương đang lão hóa nhanh, dễ mắc bệnh
10:01:38 11/03/2025
Điều gì xảy ra khi luôn uống một cốc cà phê mỗi sáng?Điều gì xảy ra khi luôn uống một cốc cà phê mỗi sáng?
18:04:05 11/03/2025
Những thuốc nào cần uống sau khi bị đột quỵ?Những thuốc nào cần uống sau khi bị đột quỵ?
12:02:58 11/03/2025

Tin đang nóng

Lâm Khánh Chi tiết lộ: Quý Bình 3 năm một thân một mình chống chọi bệnh, ám chỉ có người "khóc giả" ở tang lễLâm Khánh Chi tiết lộ: Quý Bình 3 năm một thân một mình chống chọi bệnh, ám chỉ có người "khóc giả" ở tang lễ
23:08:12 11/03/2025
Nghi vấn Kim Sae Ron bị ép tiếp khách vào ngày xảy ra vụ say rượu lái xe?Nghi vấn Kim Sae Ron bị ép tiếp khách vào ngày xảy ra vụ say rượu lái xe?
22:44:33 11/03/2025
700 triệu tiền Kim Sae Ron nợ chỉ bằng khoảng cát xê 2 tập phim của Kim Soo Hyun700 triệu tiền Kim Sae Ron nợ chỉ bằng khoảng cát xê 2 tập phim của Kim Soo Hyun
23:23:51 11/03/2025
Quá đau đớn trước lời cầu xin của mẹ Kim Sae Ron, chính Kim Soo Hyun đã phá nát danh dự một kiếp ngườiQuá đau đớn trước lời cầu xin của mẹ Kim Sae Ron, chính Kim Soo Hyun đã phá nát danh dự một kiếp người
23:20:53 11/03/2025
Cặp sao Vbiz bị đồn "phim giả tình thật" tái hợp sau 10 năm: Nhà gái vừa đẹp vừa giàu, nhà trai trẻ mãi không giàCặp sao Vbiz bị đồn "phim giả tình thật" tái hợp sau 10 năm: Nhà gái vừa đẹp vừa giàu, nhà trai trẻ mãi không già
23:27:06 11/03/2025
Hoa hậu Thùy Tiên xuất hiện giữa ồn ào, Chi Bảo và vợ kém 16 tuổi mặn nồngHoa hậu Thùy Tiên xuất hiện giữa ồn ào, Chi Bảo và vợ kém 16 tuổi mặn nồng
22:39:52 11/03/2025
Đi làm về khuya, mọi người đều đi ngủ, chỉ duy nhất bố chồng còn thức đợi, câu đầu tiên ông nói khiến tôi bật khóc nức nởĐi làm về khuya, mọi người đều đi ngủ, chỉ duy nhất bố chồng còn thức đợi, câu đầu tiên ông nói khiến tôi bật khóc nức nở
05:46:39 12/03/2025
Lật lại quá khứ: Kim Soo Hyun đòi Kim Sae Ron 12,3 tỷ vô lý đến mức không thể giải thích đượcLật lại quá khứ: Kim Soo Hyun đòi Kim Sae Ron 12,3 tỷ vô lý đến mức không thể giải thích được
21:54:20 11/03/2025

Tin mới nhất

Cứu sống người phụ nữ ngộ độc nguy kịch do ăn cá nóc

Cứu sống người phụ nữ ngộ độc nguy kịch do ăn cá nóc

05:52:07 12/03/2025
Bác sĩ Diễm khuyến cáo, nếu có dấu hiệu nghi ngộ độc cá nóc như nôn mửa, tê môi, tê tay chân, lơ mơ, suy giảm ý thức, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời, tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc bệnh tay chân miệng

Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc bệnh tay chân miệng

05:34:49 12/03/2025
Diễn tiến bệnh kéo dài khoảng 5-7 ngày, có thể lâu hơn 10 ngày. Khoảng 90% trẻ mắc bệnh có thể tự khỏi, tuy nhiên, một số trường hợp có thể diễn tiến nặng, gây biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim, suy tim, phù phổi cấp và thậ...
Bệnh sởi ở trẻ nhỏ: Cẩn trọng trước những biến chứng nguy hiểm

Bệnh sởi ở trẻ nhỏ: Cẩn trọng trước những biến chứng nguy hiểm

05:34:12 12/03/2025
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tại các tỉnh, thành phố có nguy cơ cao và rất cao và những nơi hiện có chùm ca sởi (ghi nhận những trường hợp sởi chẩn đoán xác định), cần triển khai tiêm chủng chiến dịch vaccine ngừa sởi.
Một loại vaccine phụ nữ mang thai không nên bỏ qua

Một loại vaccine phụ nữ mang thai không nên bỏ qua

05:33:10 12/03/2025
Ở phụ nữ mang thai, vi khuẩn uốn ván có thể xâm nhập vào đường sinh dục trong quá trình sinh nở và gây uốn ván tử cung. Ở trẻ sơ sinh, vi khuẩn uốn ván dễ dàng xâm nhập vào dây rốn cắt, dẫn đến nhiễm trùng uốn ván sơ sinh.
Những thực phẩm người lớn tuổi nên ăn thường xuyên

Những thực phẩm người lớn tuổi nên ăn thường xuyên

05:30:47 12/03/2025
Người cao tuổi nên ăn cá béo ít nhất 2 lần mỗi tuần. Chọn các loại cá béo tươi ngon, có nguồn gốc rõ ràng. Chế biến cá béo bằng cách hấp, nướng hoặc áp chảo để giữ được nhiều dưỡng chất.
Mua thuốc giảm đau đầu cho chồng, vợ bất ngờ khi nghe lý do dược sĩ từ chối bán

Mua thuốc giảm đau đầu cho chồng, vợ bất ngờ khi nghe lý do dược sĩ từ chối bán

05:29:37 12/03/2025
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), cho hay uống thuốc giảm đau để khống chế cơn đau đầu, khó chịu sau những chầu nhậu là sai lầm.
Cứu sống bệnh nhân người Lào bị sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng

Cứu sống bệnh nhân người Lào bị sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng

21:17:41 11/03/2025
Trước nguy cơ tử vong cao, dưới sự chủ trì của TS.BS Phạm Hồng Phương Phó Giám đốc Bệnh viện, Khoa Hồi sức tích cực đã tổ chức hội chẩn toàn viện với sự tham gia của các chuyên khoa sâu.
Những cách phòng tránh bệnh lý xương khớp dễ gặp vào mùa xuân

Những cách phòng tránh bệnh lý xương khớp dễ gặp vào mùa xuân

21:14:58 11/03/2025
Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp để giảm đau nhức và bảo vệ khớp bao gồm xoa bóp khớp nhẹ nhàng giúp lưu thông máu tốt hơn. Ngâm chân bằng nước ấm vào buổi tối giúp thư giãn cơ khớp.
Thời điểm cần nhập viện khi bị sốt do cúm A

Thời điểm cần nhập viện khi bị sốt do cúm A

21:09:26 11/03/2025
Thường thì thuốc hạ sốt như paracetamol sẽ được sử dụng để hạ sốt và giảm đau do cúm A. Nếu đã loại trừ nguyên nhân sốt không phải do sốt xuất huyết thì ibuprofen cũng có thể được sử dụng.
Bánh mì kết hợp cùng loại gia vị quen thuộc này, càng ăn càng sống thọ

Bánh mì kết hợp cùng loại gia vị quen thuộc này, càng ăn càng sống thọ

18:00:47 11/03/2025
Để xác thực mối liên quan có thể có giữa dầu, bơ và nguy cơ ung thư, các nghiên cứu chuyên sâu hơn rất cần thiết, tuy nhiên công trình nghiên cứu lần này đã chú trọng và làm nổi bật tính quan trọng về chế độ ăn uống và mức độ rủi ro tử ...
8 loại thực phẩm giàu chất xơ từ tự nhiên

8 loại thực phẩm giàu chất xơ từ tự nhiên

17:04:51 11/03/2025
Cùng với chất xơ, chất chống oxy hóa, một trong những lợi ích khác của quả mọng là chúng có hàm lượng calo thấp, giúp duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh.
Tiếp sức người mắc bệnh hiếm

Tiếp sức người mắc bệnh hiếm

17:03:28 11/03/2025
Bên cạnh đó, một số chuyên gia cho rằng, giải pháp căn cơ để tăng cường khả năng tiếp cận thuốc cho người bệnh hiếm là xem xét đưa thuốc hiếm vào Việt Nam và thực hiện xã hội hóa chi phí thuốc.

Có thể bạn quan tâm

Đề nghị từ 11 đến 12 năm tù đối với chủ chung cư mini vụ cháy khiến 56 người tử vong

Đề nghị từ 11 đến 12 năm tù đối với chủ chung cư mini vụ cháy khiến 56 người tử vong

Pháp luật

07:01:49 12/03/2025
Đại diện Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử tuyên phạt bị cáo Nghiêm Minh Quang (SN 1979, trú tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) là chủ chung cư mi ni từ 11-12 năm tù về tội "Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy".
Sao Việt lên tiếng vụ vợ cố nghệ sĩ Quý Bình bị bàn tán: "Tôi cần nói ra điều này vì người anh của mình"

Sao Việt lên tiếng vụ vợ cố nghệ sĩ Quý Bình bị bàn tán: "Tôi cần nói ra điều này vì người anh của mình"

Sao việt

06:42:58 12/03/2025
Sao nữ này cho biết đã có dịp được trò chuyện trực tiếp với doanh nhân Ngọc Tiền tại tang lễ của diễn viên Quý Bình.
Chọn 1 lá bài Tarot để biết trước những biến động công việc sau Rằm tháng 2 Âm lịch

Chọn 1 lá bài Tarot để biết trước những biến động công việc sau Rằm tháng 2 Âm lịch

Trắc nghiệm

06:37:22 12/03/2025
Chọn 1 lá bài để nhận thông điệp dành cho riêng bạn.Chọn 1 lá bài để biết tuần mới này bạn sẽ gặp được vận may đặc biệt nào?
Mỹ nhân thảm nhất sau khi Kim Soo Hyun bị tố thao túng, chèn ép bạn gái Kim Sae Ron

Mỹ nhân thảm nhất sau khi Kim Soo Hyun bị tố thao túng, chèn ép bạn gái Kim Sae Ron

Sao châu á

06:32:42 12/03/2025
Nếu phim thất bại, mỹ nhân họ Jo còn có thể chịu tổn thương tâm lý nghiêm trọng, bởi cô rất kỳ vọng và đặt nhiều tâm huyết vào dự án này.
Công an TP HCM thông tin về clip CSGT có lời nói chưa chuẩn mực

Công an TP HCM thông tin về clip CSGT có lời nói chưa chuẩn mực

Tin nổi bật

06:16:37 12/03/2025
Thấy CSGT lấy biên bản vi phạm hành chính ra làm việc, anh H. sau đó mới xuất trình giấy phép lái xe. Anh H. bị lập biên bản vi phạm hành chính về lỗi Không có gương chiếu hậu bên trái người điều khiển .
Ba chỉ ngâm bia nướng, cuốn rau thơm rồi chấm tương ớt, nghĩ thôi đã thèm chảy nước miếng

Ba chỉ ngâm bia nướng, cuốn rau thơm rồi chấm tương ớt, nghĩ thôi đã thèm chảy nước miếng

Ẩm thực

06:02:47 12/03/2025
Ba chỉ heo ngâm bia nướng là một món ăn hấp dẫn, kết hợp giữa vị béo ngậy của thịt, hương thơm đặc trưng từ bia và lớp vỏ ngoài xém vàng đầy quyến rũ.
Sự thật về cảnh quay hot nhất phim Top 1 phòng vé, thật đến mức ám ảnh

Sự thật về cảnh quay hot nhất phim Top 1 phòng vé, thật đến mức ám ảnh

Hậu trường phim

05:58:07 12/03/2025
Sau khi xem phân đoạn này, khán giả rộn ràng bàn tán, đồng thời đặt câu hỏi không biết Khả Như có ăn thật hay đây chỉ là hiệu ứng, kỹ xảo mà đoàn phim dựng nên.
When Life Gives You Tangerines: Khi đời cho ta một quả quýt, hãy pha trà và cùng thưởng thức nó!

When Life Gives You Tangerines: Khi đời cho ta một quả quýt, hãy pha trà và cùng thưởng thức nó!

Phim châu á

05:57:36 12/03/2025
m When Life Gives You Tangerines không chỉ đơn thuần là một câu chuyện tình yêu mà còn là bức tranh đầy chất hoài niệm về đảo Jeju những năm 1950.
Đến nhà mẹ vợ ăn giỗ, bà gắp vào bát anh rể cái đùi gà to rồi gắp cho tôi một thứ KHÓ CHẤP NHẬN

Đến nhà mẹ vợ ăn giỗ, bà gắp vào bát anh rể cái đùi gà to rồi gắp cho tôi một thứ KHÓ CHẤP NHẬN

Góc tâm tình

05:43:43 12/03/2025
Tôi đứng dậy bỏ về ngay, mặc kệ mọi người níu kéo. Mẹ vợ tôi rất thiên vị giữa 2 người con rể. Bà đối đãi với anh rể cực kì tốt.
Nữ idol từng đóng vai chính Lật Mặt bị mỉa mai là "rắn độc Châu Á", nhiều scandal tới nỗi flop không thể vực dậy

Nữ idol từng đóng vai chính Lật Mặt bị mỉa mai là "rắn độc Châu Á", nhiều scandal tới nỗi flop không thể vực dậy

Nhạc quốc tế

23:17:30 11/03/2025
Người hâm mộ đều mỉa mai Nene vô ơn, không coi trọng đồng nghiệp, công ty cũ và nơi đã giúp tên tuổi cô bùng nổ khắp châu Á - showbiz Hoa ngữ.