Cải cách kỳ thi tốt nghiệp THPT tại Việt Nam: Kinh nghiệm từ nước Mỹ
Vì sao một nước có truyền thống phi tập trung hóa và quan điểm nhất quán rằng nhà nước không can thiệp sâu vào những công việc chuyên môn, giờ đây lại cảm thấy cần tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT?
Sau một thời gian dài chuẩn bị, đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” đã được thông qua tại Hội nghị Trung ương VIII vừa qua. Một trong những nội dung đáng chú ý là kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) sẽ được đổi mới theo hướng kiểm tra năng lực, và kết quả của nó sẽ được sử dụng như một trong những căn cứ để tuyển sinh, thay thế cho kỳ thi đại học hiện nay. Việc lựa chọn giải pháp thi cử này đang tạo nên nhiều luồng ý kiến trong xã hội…
Sẽ có nhiều đổi mới trong tuyển sinh đại học theo hướng giảm áp lực.
Giữ kỳ thi tốt nghiệp, bỏ kỳ thi đại học
Thu hút sự quan tâm của toàn xã hội, quá trình chuẩn bị nội dung Đề án đã làm dấy lên một cuộc tranh luận nóng bỏng về kỳ thi này. Lựa chọn của đa số dường như thiên về việc nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp và giữ lại kỳ thi tuyển sinh đại học. Tỷ lệ đậu kỳ thi tốt nghiệp THPT trong những năm gần đây đều cao hơn 90%, khiến nhiều người nghi ngờ vào chất lượng của kỳ thi này, và cho rằng đây là một kỳ thi quá tốn kém mà chỉ nhằm để loại chỉ vài phần trăm thí sinh. Thay vào đó, có thể xem xét cấp chứng chỉ tốt nghiệp cho toàn bộ học sinh sau khi học hết lớp 12, nhằm giảm áp lực để các em tập trung vào một kỳ thi quan trọng khác là kỳ thi đại học.
Thật ra, những ý kiến lâu nay của dư luận chung quanh các kỳ thi phản ánh rất rõ cách hiểu còn hạn chế của nhiều người về mục đích của thi cử. Hai kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học có mục đích hoàn toàn khác nhau. Kỳ thi tốt nghiệp nhằm đ.ánh dấu sự hoàn tất một giai đoạn học tập kéo dài 12 năm của một học sinh, thời gian quan trọng nhất trong việc hình thành nhân cách và phát triển trí tuệ của người học, để chuẩn bị cho giai đoạn đào tạo chuyên nghiệp, hoặc bước vào thế giới việc làm. Vì vậy, tỷ lệ đậu càng cao thì càng đáng mừng. Tất nhiên, mọi cuộc thi đều phải được tổ chức nghiêm túc, khách quan, và đ.ánh giá được những năng lực cần đ.ánh giá.
Mục tiêu quan trọng nhất của kỳ thi tốt nghiệp là cung cấp thông tin phản hồi cho các bên liên quan: cho giáo viên và nhà trường về hiệu quả của quá trình dạy và học trước đó; và cho các nhà chính sách để giám sát và điều chỉnh mục tiêu giáo dục sao cho phù hợp với yêu cầu của đất nước trong từng giai đoạn. Nói vắn tắt, đây là kỳ thi quan trọng nhất của giai đoạn giáo dục phổ thông, là công cụ hữu hiệu để quản lý và thúc đẩy chất lượng giáo dục.
Kỳ thi tốt nghiệp và chất lượng giáo dục phổ thông
Để hiểu rõ tầm quan trọng của kỳ thi tốt nghiệp THPT đối với chất lượng của một nền giáo dục, có thể tham khảo trường hợp Mỹ. Tại đất nước có nền giáo dục tự do và phân quyền rất cao này, giáo dục phổ thông do chính quyền tiểu bang quản lý. Việc tổ chức hay không tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp THPT cũng do từng tiểu bang quyết định, và trước khi đạo luật “No Child Left Behind” (tạm dịch: Không bỏ sót một đ.ứa t.rẻ nào) ra đời vào năm 2001 thì hầu như mọi tiểu bang của Mỹ đều không yêu cầu học sinh tham gia một kỳ thi, mà cấp chứng chỉ tốt nghiệp cho tất cả học sinh đã hoàn tất chương trình lớp 12.
Với sự ra đời của đạo luật “No Child Left Behind”, một đạo luật nhằm cải cách và nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông của nước Mỹ để xứng đáng với vai trò của một cường quốc hàng đầu thế giới, trong vòng hơn một thập niên trở lại đây ngày càng có nhiều tiểu bang yêu cầu học sinh tham gia kỳ thi tốt nghiệp bắt buộc do chính phủ tiểu bang tổ chức.
Vì sao một nước có truyền thống phi tập trung hóa và quan điểm nhất quán rằng nhà nước không can thiệp sâu vào những công việc chuyên môn, giờ đây lại cảm thấy cần tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT? Câu trả lời rất đơn giản: Kỳ thi tốt nghiệp là một công cụ chính sách mà các nhà lãnh đạo có thể sử dụng để thúc đẩy quá trình cải cách giáo dục tại một địa phương.
Nước Mỹ thi tốt nghiệp THPT như thế nào?
Video đang HOT
Mặc dù kỳ thi tốt nghiệp THPT được xem là một kỳ thi quan trọng nhất của giai đoạn giáo dục phổ thông, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc nó phải là một kỳ thi căng thẳng. Ngược lại, do bản chất là một kỳ thi đ.ánh giá năng lực tiêu biểu chứ không phải là một kỳ thi cạnh tranh, kỳ thi tốt nghiệp phải được tổ chức để không tạo áp lực cho người học.
Theo báo cáo năm 2012 của Trung tâm Nghiên cứu chính sách giáo dục (Center for Educational Policy, viết tắt là CEP) thuộc Đại học Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn, kỳ thi tốt nghiệp THPT ở Mỹ khá nhẹ nhàng; phần lớn các tiểu bang ra đề thi chỉ dựa trên nội dung của chương trình lớp 10; một số ít hơn dựa trên chương trình lớp 11, và chỉ có 1/26 tiểu bang dựa trên chương trình lớp 12. Số môn thi cũng không nhiều, chỉ thi ba hoặc bốn môn, thậm chí nhiều nơi chỉ tổ chức thi hai môn. Hai môn thi luôn được chọn là Toán và Tiếng Anh/Đọc hiểu (reading); những môn khác có thể xuất hiện trong các kỳ thi tốt nghiệp ở các bang gồm có môn Viết luận (writing), Khoa học (science), và Xã hội (social studies).
Việc tích hợp các môn tự nhiên (vật lý, hóa học, sinh học) thành môn Khoa học và các môn xã hội (lịch sử, địa lý, công dân,…) thành môn Xã hội cho phép ta đ.ánh giá năng lực tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề của học sinh, chứ không buộc học sinh phải nhồi nhét kiến thức vào đầu để trả bài thuộc lòng như một con vẹt. Theo báo cáo của CEP, tỷ lệ đạt tốt nghiệp ngay lần thi đầu tiên xét theo từng môn thi ở tất cả các tiểu bang có biên độ dao động khá lớn, khoảng từ 50% đến hơn 90%, trong đó phần lớn rơi vào khoảng 70-80%. Các thí sinh không đạt có thể thi lại trong đợt thi kế tiếp, hoặc cũng có thể chọn một cách khác để hoàn tất, thí dụ như nộp điểm của một kỳ thi khác như SAT, ACT, hoặc nếu thi mãi mà vẫn không đạt thì có thể nhận Chứng chỉ hoàn tất bậc trung học (không hoàn toàn tương đương với Bằng tốt nghiệp).
Những thông tin về cách tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT tại Mỹ cho thấy đây thật sự là một kỳ thi nhẹ nhàng nhưng nghiêm túc và có giá trị, đ.ánh giá được năng lực thật của người học, đồng thời cung cấp được những thông tin cần thiết cho giáo viên, cho nhà trường, và cho các nhà chính sách để cải thiện hệ thống theo những mục tiêu mong muốn.
Với đề án “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo” vừa được thông qua, chúng ta đã xác định được vấn đề cốt lõi cần quan tâm của giáo dục Việt Nam trong những năm tới. Học hỏi kinh nghiệm của các nước luôn là điều cần thiết để tránh cho chúng ta những sai lầm.
Kỳ thi tốt nghiệp là một công cụ chính sách mà các nhà lãnh đạo có thể sử dụng để thúc đẩy quá trình cải cách giáo dục tại một địa phương. Vì vậy, ngày càng nhiều tiểu bang ở Mỹ áp dụng chính sách thi tốt nghiệp bắt buộc.
Theo Vũ Thị Phương Anh
Báo Nhân Dân
Y đức và sức ì giáo dục thách thức tân Phó Thủ tướng
Giải quyết vấn đề y đức xuống cấp trầm trọng và sức ì của những người thực hiện đổi mới giáo dục sẽ là thách thức lớn đối với tân Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam.
Sáng nay (13/11), Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam. Ông Đam sẽ giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi chỉ đạo khối văn hóa, xã hội, khoa học, giáo dục và đào tạo. Nhân dịp này, PV có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Minh Thuyết - Nguyên Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, Đại biểu QH khóa 11, 12 về sự kiện này.
Ông Nguyễn Minh Thuyết - Nguyên Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội
Thưa ông, Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam. Là một người công tác nhiều năm trong lĩnh vực giáo dục và đảm nhiệm chức vụ Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, ông kỳ vọng gì ở tân Phó Thủ tướng?
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là một người được đào tạo chính quy về công nghệ thông tin, lại từng trải qua nhiều cương vị khác nhau, từ thư ký của Thủ tướng Võ Văn Kiệt cho đến các cương vị lãnh đạo khác như: Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh; Thứ trưởng Bộ Bưu chính-Viễn thông; Phó Bí thư tỉnh ủy Quảng Ninh; Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh; Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh; Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ..., tôi tin chắc là ông đã được rèn luyện để có tầm chiến lược, năng lực và bản lĩnh điều hành lĩnh vực được giao phụ trách.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhận nhiệm vụ phụ trách khối văn - xã ngay lúc Trung ương vừa ban hanh Nghi quyêt vê đổi mới căn ban, toan diện giao duc - đào tạo. Có thể nói đây là Nghị quyết hay nhưng để thực hiện thành công thì không hề đơn giản. Đó là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với ông.
Nhưng qua những gì ông Đam đã thể hiện, tôi thấy ông là người hiểu biết và chín chắn. Đó là những điều kiện căn bản để thực hiện nhiệm vụ khó khăn này.
Ông Đam sinh năm 1963. Với một người vừa tròn 50 t.uổi mà giữ chức vụ Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực văn - xã là lĩnh vực ảnh hưởng nhiều đến xã hội và được nhiều người quan tâm. Theo ông đây là khó khăn hay thuận lợi?
T.uổi 50 vừa chín chắn vừa còn giữ được sự trẻ trung, năng động, dám nghĩ dám làm. Tôi tin rằng với tư duy trẻ trung, năng động và suy nghĩ chín chắn của một người từng trải, ông Vũ Đức Đam sẽ thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.
Quốc hội vừa phê chuẩn chức vụ Phó Thủ tướng Chính phủ đối với ông Vũ Đức Đam
Theo ông, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cần ưu tiên giải quyết vấn đề gì trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo?
Khó khăn đầu tiên là sức ì của những người thực hiện đổi mới giáo dục. Qua theo dõi việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông và nhiều hoạt động đổi mới của ngành giáo dục, tôi thấy đổi mới khó thực hiện bởi sức ì của đội ngũ quản lý, giáo viên rất lớn.
Ví dụ, chương trình hiện hành yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, nhưng giáo viên chưa làm được. Môn Ngữ văn không cho cung cấp bài văn mẫu nhưng giáo viên vẫn thích "mớm" văn mẫu bởi dạy như vậy nhàn hơn.
Đáng ngại là sức ì không chỉ có ở người trực tiếp quản lý, giảng dạy mà còn lan tràn trong xã hội. Ở nước ta bây giờ, muốn xã hội không chạy theo bằng cấp, hư danh nữa là rất khó. Cả xã hội đều như thế vì chính sách nhân lực đang tạo ra tâm lý chạy theo bằng cấp.
Tiếp đến là những khó khăn về tài chính, cơ sở vật chất. Nhà nước dành 20% ngân sách cho giáo dục, nhưng thật ra không phải chỉ giáo dục từ mầm non đến đại học, dạy nghề được hưởng. Toàn bộ việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đảng, chính quyền, đoàn thể, lực lượng vũ trang tất cả các cấp đều phải dựa vào nguồn ngân sách này. Nếu tương lai không cải thiện được tình hình tài chính thì cũng khó có thể khẳng định được là công việc sẽ suôn sẻ.
Bên cạnh đó, nền kinh tế chủ yếu dựa vào lắp ráp, gia công, xuất khẩu khoáng sản thô và chuyển nhượng quyền sử dụng đất đai hiện nay không tạo động lực cho giáo dục phát triển.
Chính sách nhân lực cũng không tạo động lực cho học sinh học tốt, bởi nó đang vận hành theo cơ chế "nhất hậu duệ, nhì quan hệ, ba t.iền tệ, thứ tư mới là trí tuệ"...
Đạo đức, văn hóa xã hội xuống cấp cũng thêm một khó khăn lớn cho công tác giáo dục thế hệ trẻ. Bởi vì các em, các cháu chỉ học ở trường khoảng 5 tiếng/ngày, còn lại 19 tiếng ở với xã hội, gia đình.
Nói lên khó khăn này để thấy vai trò người "cầm trịch" trong tương lai rất quan trọng. Hy vọng là Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam sẽ cùng với Trung ương Đảng, Chính phủ, Bộ GD-ĐT và toàn ngành tìm ra được những giải pháp hữu hiệu khắc phục những khó khăn này.
Bên cạnh giáo dục, vấn đề y tế sẽ có những thách thức gì đang chờ Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam?
Qua nhiều vụ việc, mà nổi bật là vụ bác sĩ thẩm mỹ Cát Tường, vụ tiêm nhầm thuốc cho trẻ sơ sinh ở Quảng Trị, vụ nhân bản xét nghiệm ở Bệnh viện Hoài Đức, có thể thấy y đức xuống cấp trầm trọng lắm rồi. Một nghề tích thiện, làm phúc làm đức như nghề y mà như vậy thì dân khó có thể trông cậy. Bởi vậy, việc đầu tiên là phải nâng cao y đức.
Bên cạnh đó, đầu tư cho y tế thời gian qua quá thấp, các bệnh viện công quá chật chội, thu nhập của người làm ngành y quá tệ. Không giải quyết được vấn đề này thì khó có thể hy vọng gì. Chúng ta đang tự mua dây buộc mình để lúng túng trong một khối mâu thuẫn: Một đằng, muốn thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, thu viện phí thấp, thậm chí không thu viện phí. Mặt khác, vì không có t.iền, dịch vụ y tế rất kém. Người không có t.iền khổ đã đành, người có t.iền cũng không được hưởng dịch vụ tốt hơn.
Ông có gửi gắm thêm điều gì đối với hai vị tân Phó Thủ tướng?
Dù khó khăn như thế nào thì Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cũng đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ rồi. Tôi mong rằng các ông sẽ không phụ lòng tin của Đảng và của dân, lúc nào cũng xứng đáng là những cán bộ có tâm và có tài như trong suốt quá trình công tác nhiều năm qua, hoàn thành tốt trọng trách của mình.
Xin trân trọng cảm ơn ông!
Nguyên Bộ trưởng Bộ GD - ĐT Trần Hồng Quân nói: "Tôi chúc mừng hai tân Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam. Cả hai Phó Thủ tướng đều là những người tương đối trẻ, hy vọng sẽ phát huy tốt vai trò của mình, thúc đẩy mạnh mẽ hơn hoạt động của Chính phủ. Tân Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phụ trách khối văn hóa, xã hội, khoa học, giáo dục và đào tạo đúng lúc Trung ương vừa vừa ban hanh Nghi quyêt vê đổi mới căn ban, toan diện giao duc - đào tạo. Đây là Nghị quyết tốt, vấn đề còn lại là thực hiện như thế nào. Tôi cho rằng, phải thực hiện tốt được Nghị quyết để hy vọng tạo nên sự phát triển mạnh mẽ cho ngành giáo dục nước ta. Lâu nay chúng ta cảm thấy sốt ruột vì chưa đạt yêu cầu đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước cũng như hội nhập quốc tế".
Ông Phạm Quang Trung, Phó Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử - Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là người trẻ, có nhiều kinh nghiệm qua nhiều cấp quản lý. Ông khá linh hoạt trong công việc quản lý. Do vậy, Quốc hội phê chuẩn ông làm Phó Thủ tướng Chính Phủ quản lý khối văn hóa xã hội, khoa học giáo dục là điều rất vui mừng. Theo ông Trung, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quán triệt nghị quyết 20 của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, chiến lược khoa học công nghệ. Luật khoa học công nghệ cũng mới được Chính phủ thông qua. Do vậy, ông rất kỳ vọng người đứng đầu phụ tránh lĩnh vực này thường xuyên quan tâm, tạo điều kiện để khoa học trở thành động lực cũng như vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế xã hội.
Theo Khampha
Lãnh đạo Hiệp hội giải thích về đề xuất thi tốt nghiệp 8 môn Sau khi báo Dân trí đăng đề xuất đổi mới thi tốt nghiệp 8 môn để xét tuyển vào ĐH của Hiệp hội các trường ĐH,CĐ ngoài công lập, nhiều ý kiến độc giả cho rằng, phương án không khả thi và thiếu tính thực tế. Vậy Hiệp hội giải thích như thế nào? Trao đổi với PV Dân trí ngày 6/11, Tiến...
