Cách bảo vệ trẻ em và người cao tuổi khỏi viêm phổi trong mùa đông

Mùa đông là thời điểm các bệnh nhiễm trùng hô hấp, đặc biệt là viêm phổi , gia tăng mạnh.

Trẻ nhỏ và người cao tuổi là hai nhóm dễ tổn thương nhất. Việc tăng cường miễn dịch , cải thiện điều kiện sống và tiêm chủng đúng khuyến cáo là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.

1. Vì sao mùa đông làm tăng nguy cơ viêm phổi?

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng khiến các túi khí trong phổi bị viêm và chứa dịch hoặc mủ, gây ho, sốt, khó thở, thậm chí suy hô hấp. Không phải ai bị cảm lạnh cũng sẽ mắc viêm phổi, nhưng thời tiết lạnh và khô làm suy yếu hàng rào bảo vệ đường thở, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập.

Vào mùa đông, mọi người có xu hướng ở trong không gian kín – nơi không khí ít lưu thông. Đây là môi trường lý tưởng để tác nhân gây bệnh lây qua giọt bắn hoặc khí dung.

Ở nhóm trẻ dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch còn non nớt khiến viêm phổi dễ tiến triển nặng. Với người cao tuổi, các bệnh nền như đái tháo đường, bệnh tim mạch , COPD hay suy giảm miễn dịch là yếu tố làm tăng nguy cơ biến chứng.

Không khí lạnh và ô nhiễm cũng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh. Các hạt bụi mịn đi sâu vào phổi, gây tổn thương niêm mạc đường hô hấp, giảm khả năng đề kháng và tạo cơ hội cho viêm phổi bùng phát.

2. Tăng cường miễn dịch và dinh dưỡng – hàng rào bảo vệ tự nhiên

Dinh dưỡng đầy đủ giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh viêm phổi.

2.1 Dinh dưỡng đầy đủ giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh

Một chế độ ăn cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch. Các thực phẩm nên bổ sung gồm:

- Trái cây họ cam quýt: Cam, quýt, bưởi giàu vitamin C, giúp tăng cường khả năng chống nhiễm trùng.

- Rau xanh đậm như cải bó xôi, súp lơ xanh chứa chất chống oxy hóa, vitamin A, E.

- Thực phẩm giàu kẽm như thịt nạc, hạt bí, đậu xanh giúp các tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả.

- Chất béo lành mạnh từ cá hồi, quả bơ, hạt óc chó hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Ở trẻ nhỏ, sữa mẹ vẫn là nguồn kháng thể tự nhiên quý giá, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời. Cho trẻ bú mẹ đầy đủ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp, bao gồm viêm phổi.

2.2 Giữ ấm và duy trì đủ nước

Không khí lạnh khiến lớp niêm mạc đường hô hấp bị khô, làm giảm khả năng lọc bụi và vi khuẩn, vì vậy:

Người già và trẻ nhỏ nên mặc nhiều lớp, giữ ấm cổ, ngực và bàn chân.

Uống đủ nước để giữ ẩm cho niêm mạc, hạn chế khô rát họng và ho.

Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, nhất là khi đi từ phòng nóng ra ngoài trời lạnh.

2.3 Tiêm chủng – lá chắn quan trọng ngăn ngừa viêm phổi

Tiêm chủng được xem là biện pháp hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ mắc và tử vong do viêm phổi.

Vắc-xin phế cầu khuẩn (PCV/PPSV)

Giúp bảo vệ cơ thể khỏi các chủng vi khuẩn phế cầu – nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi nặng ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi.

Trẻ em nên được tiêm theo lịch khuyến cáo trong chương trình tiêm chủng. Người trên 60 tuổi hoặc người có bệnh nền như hen, COPD, tiểu đường… cần tiêm nhắc theo tư vấn của bác sĩ.

Vắc-xin cúm

Virus cúm có thể làm tổn thương biểu mô phổi và tạo điều kiện để vi khuẩn gây viêm phổi kế phát.

Khuyến cáo tiêm nhắc hàng năm cho trẻ, người già và người có bệnh mạn tính.

Việc tiêm đủ và đúng lịch không chỉ giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh mà còn giúp phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.

Tiêm chủng – lá chắn quan trọng ngăn ngừa viêm phổi

2.4 Giữ vệ sinh – thói quen đơn giản nhưng hiệu quả cao

Bệnh viêm phổi lây lan chủ yếu qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần. Các biện pháp vệ sinh cá nhân sau giúp giảm nguy cơ lây nhiễm đáng kể:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trong ít nhất 20 giây.

Đeo khẩu trang khi tới nơi đông người hoặc khi chăm sóc người có triệu chứng ho sốt.

Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn, cốc uống nước.

Hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh hô hấp.

Những thói quen nhỏ nhưng kiên trì thực hiện sẽ tạo thành “lá chắn” bảo vệ sức khỏe trong mùa lạnh.

2.5 Cải thiện môi trường sống và điều kiện không khí

Không khí ô nhiễm là tác nhân âm thầm nhưng gây hại mạnh mẽ cho phổi, đặc biệt ở trẻ em và người cao tuổi.

Hạn chế phơi nhiễm chất ô nhiễm

Tránh ra ngoài vào thời điểm chất lượng không khí xuống mức xấu.

Đeo khẩu trang đạt chuẩn khi phải di chuyển ngoài trời.

Tuyệt đối không hút thuốc trong nhà; khói thuốc làm tăng nguy cơ viêm phổi ở trẻ em.

Giữ ẩm không khí trong nhà

Không khí quá khô sẽ khiến niêm mạc đường hô hấp dễ bị nứt và viêm, có thể:

Dùng máy tạo ẩm, đặc biệt vào ban đêm hoặc đặt bát nước cạnh nguồn nhiệt để tăng độ ẩm.

Thường xuyên vệ sinh máy tạo ẩm để ngăn vi khuẩn, nấm mốc phát triển.

Đảm bảo thông thoáng

Ngay cả trong mùa đông, phòng ở vẫn cần thông gió để giảm vi khuẩn và duy trì chất lượng không khí tốt.

3. Nhận biết sớm dấu hiệu cảnh báo viêm phổi

Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả và tránh biến chứng. Cha mẹ và người chăm sóc cần đặc biệt chú ý khi xuất hiện các dấu hiệu sau cần đưa trẻ hoặc người già đến cơ sở y tế ngay, không tự ý dùng kháng sinh hoặc chữa mẹo tại nhà:

Ho nhiều , ho kéo dài

Sốt cao hoặc sốt dai dẳng

Thở nhanh , thở co lõm lồng ngực

Thở khò khè, khó thở

Trẻ bú kém , bỏ bú

Môi, đầu ngón tay tím tái – dấu hiệu thiếu oxy nguy hiểm…

Viêm phổi hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị được nếu chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe, đặc biệt ở những đối tượng nhạy cảm. Việc nhấn mạnh chăm sóc dự phòng, tiêm chủng đầy đủ và môi trường sống lành mạnh là vô cùng quan trọng. Một mùa đông an toàn bắt đầu từ những hành động nhỏ nhưng thiết thực, giúp bảo vệ những người thân yêu trước nguy cơ bệnh tật.