Các trang trại động vật hoang dã ở Trung Quốc có khả năng là nguồn gốc gây dịch COVID-19?

Một thành viên trong nhóm điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tiết lộ các trang trại động vật hoang dã ở miền nam Trung Quốc có khả năng là nguồn gốc gây ra đại dịch COVID-19.

Chuột tre là một trong những loài động vật hoang dã được nuôi để làm thực phẩm ở Trung Quốc và các khu vực khác của châu Á. Ảnh: Getty Images

Theo đài NPR (Mỹ), ông Peter Dasza – nhà sinh thái học về dịch bệnh thuộc Liên minh Sức khỏe Sinh thái, thành viên phái đoàn điều tra nguồn gốc COVID-19 của WHO – tiết lộ nhóm điều tra đã phát hiện bằng chứng mới cho thấy các trang trại động vật hoang dã miền nam Trung Quốc đã cung cấp động vật cho chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán. Ông cho biết Trung Quốc đã đóng cửa những trang trại này hồi tháng 2/2020.

Ông Daszak cho rằng phản ứng của Chính phủ Trung Quốc là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy nước này cũng nghĩ rằng những trang trại đó là con đường có khả năng nhất khiến virus SARS-CoV-2 ở dơi tại miền nam Trung Quốc tiếp cận với người dân Vũ Hán.

Những trang trại động vật hoang dã đó, bao gồm cả những trang trại ở vùng Vân Nam, là một phần của dự án do chính phủ Trung Quốc đã xúc tiến từ 20 năm nay.

“Họ bắt những động vật kỳ lạ như cầy hương, nhím, tê tê, lửng chó, dúi rồi nuôi nhốt chúng”, ông Daszak nói.

Cơ quan này dự kiến sẽ công bố kết quả điều tra của nhóm trong hai tuần tới. Trong khi đó, ông Daszak đánh giá cao những gì nhóm điều tra đã phát hiện.

“Trung Quốc thúc đẩy việc nuôi động vật hoang dã như một cách để giảm bớt đói nghèo cho người dân nông thôn. Các trang trại đã giúp chính phủ đạt được các mục tiêu đầy tham vọng là thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị. Nó rất thành công. Năm 2016, họ có 14 triệu người làm việc trong các trang trại động vật hoang dã, và đó là một ngành công nghiệp trị giá 70 tỉ USD”, ông Daszak nói.

Sau đó, vào ngày 24/2/ 2020, ngay khi dịch bệnh bùng phát ở Vũ Hán đang dịu đi, Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra những tuyên bố quan trọng về các trang trại này.

“Những gì Trung Quốc đã làm sau đó là rất quan trọng”, Daszak nói. “Họ tuyên bố rằng họ sẽ ngừng việc chăn nuôi động vật hoang dã để làm thực phẩm Chính phủ đã đóng cửa các trang trại. Họ đã gửi hướng dẫn cho những người nông dân về cách tiêu hủy động vật một cách an toàn – như chôn, giết hoặc đốt chúng – theo cách không lây lan dịch bệnh.”

Các chuyên gia trong đội điều tra của WHO đi thị sát chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán. Ảnh: Getty Images

Tại sao chính phủ làm điều này? Theo ông Daszak, những trang trại này có thể là nơi lây lan lý tưởng, nơi virus SARS-CoV-2 lây từ dơi sang động vật khác rồi xâm nhập vào người.

“Tôi nghĩ rằng virus SARS-CoV-2 lần đầu tiên lây lan cho người ở miền nam Trung Quốc. Các phát hiện tới nay đều chứng minh điều này”, ông Daszak nói.

Tại nhiều trang trại trong và xung quanh tỉnh Vân Nam, phía nam Trung Quốc, các nhà virus học đã tìm thấy một loại virus dơi giống đến 96% về mặt di truyền với virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19. Ngoài ra, các trang trại này cũng chăn nuôi những loài động vật được biết là mang virus SARS-CoV-2, chẳng hạn như cầy hương và tê tê.

Cuối cùng, trong chuyến công tác của WHO tại Trung Quốc, Daszak cho biết nhóm nghiên cứu đã tìm thấy bằng chứng mới cho thấy các trang trại này đã cung cấp động vật hoang dã cho chợ bán buôn hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán, nơi đầu tiên bùng phát COVID-19.

Khu chợ này đã đóng cửa ngay ngày 31/12/2019, sau khi phát hiện có liên quan đến các trường hợp mắc bệnh được mô tả là một căn bệnh giống như viêm phổi bí ẩn.

“Chắc chắn chợ này là nơi phát tán và lây nhiễm hàng loạt”, Linfa Wang, thành viên nhóm điều tra của WHO, nhà virus học chuyên nghiên cứu về virus ở dơi tại Trường Y DUKE thuộc Đại học Quốc gia Singapore, nói. Ông Wang cho hay sau khi dịch bùng phát ở chợ Hoa Nam, các nhà khoa học Trung Quốc đã tới chợ và tìm kiếm virus SARS-CoV-2.

“Trong khu vực bán động vật tươi sống, họ phát hiện nhiều mẫu dương tính. Họ thậm chí còn mang hai mẫu về phân lập virus sống”, Wang nói.

Do đó, ông Daszak và những người thành viên khác trong nhóm điều tra của WHO đều tin rằng các trang trại động vật hoang dã đã cung cấp một đường dẫn hoàn hảo giữa dơi nhiễm virus SARS-CoV-2 ở Vân Nam (hoặc nước láng giềng Myanmar) và chợ động vật Vũ Hán.

“Trung Quốc đóng cửa con đường đó là có lý do. Đó là vào tháng 2/2020, họ tin rằng đây là con đường có nhiều khả năng nhất để virus SARS-CoV-2 lây lan tới Vũ Hán. Tới khi WHO công bố kết quả điều tra, chúng tôi cũng tin rằng có khả năng đây là con đường bùng phát dịch bệnh”, ông nói.

Daszak cho biết bước tiếp theo cần xác định cụ thể con vật nào mang virus và đâu là nơi khởi phát dịch bệnh trong số nhiều trang trại động vật hoang dã ở miền nam Trung Quốc.