Buôn Mơ Hra: Tìm về nét văn hóa Bahnar nguyên bản ở Gia Lai

Ẩn mình giữa núi rừng Pleiku, Gia Lai , buôn Mơ Hra mang đến trải nghiệm văn hóa Bahnar sống động qua các nghề thủ công, đêm hội cồng chiêng và lễ hội ‘ma bùn’ độc đáo.

Hành trình về buôn Mơ Hra

Nằm cách trung tâm thành phố Pleiku không xa, buôn Mơ Hra là một ngôi làng nhỏ của người Bahnar, nép mình giữa những cánh rừng thông và đồng mía bạt ngàn của tỉnh Gia Lai. Đây là điểm đến lý tưởng cho những du khách muốn tìm hiểu sâu sắc về đời sống và văn hóa nguyên bản của cộng đồng người Bahnar, nơi những giá trị truyền thống vẫn được gìn giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ.

Những cư dân thân thiện tại buôn Mơ Hra. Nụ cười tỏa nắng luôn thường trực trên gương mặt họ. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Nơi văn hóa được trao truyền qua từng thế hệ

Bước chân vào buôn Mơ Hra, du khách sẽ ngay lập tức cảm nhận được không khí ấm cúng và sự gắn kết cộng đồng. Trong những ngôi nhà rông truyền thống, hình ảnh các cụ già kiên nhẫn chỉ dạy cho thế hệ trẻ nghề đan lát thủ công là một cảnh tượng thường thấy. Không qua sách vở, những bài học về cách vót mây, uốn nan để tạo ra những chiếc gùi, chiếc mẹt được truyền đạt bằng sự quan sát và thực hành tỉ mỉ.

Những chiếc mẹt, chiếc gùi được những người đàn ông trong buôn tỉ mẩn đan lát. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Trong khi đó, tại các ngôi nhà sàn, những người phụ nữ lại cần mẫn với công việc se sợi và dệt vải. Từ những nhúm bông thô, qua đôi tay khéo léo của các bà, các mẹ, những sợi chỉ dần hình thành và rồi được dệt thành những tấm vải thổ cẩm với hoa văn độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Bahnar. Đây không chỉ là hoạt động kinh tế mà còn là cách các thế hệ phụ nữ gìn giữ và phát huy di sản của dân tộc mình.

Các cụ bà khéo léo dệt nên những thước vải thổ cẩm độc đáo. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Nhịp sống bình dị giữa đại ngàn

Cuộc sống ở Mơ Hra diễn ra bình yên, gắn liền với thiên nhiên. Vào buổi chiều, hình ảnh những người phụ nữ cùng nhau giã gạo, sàng thóc chuẩn bị cho bữa cơm tối tạo nên một khung cảnh lao động đầy thi vị. Khi hoàng hôn buông xuống, khói bếp từ những ngôi nhà sàn bắt đầu lan tỏa, hòa quyện vào không gian, mang theo mùi thơm của cơm lam, gà nướng do các thiếu nữ chuẩn bị.

Trong ánh chiều nhá nhem, những khuôn mặt thanh tú, ngời sáng của các thiếu nữ Bahnar bên bếp than hồng là điểm nhấn đáng nhớ. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Sáng sớm, khi sương còn giăng khắp các triền đồi, các cô gái trong buôn lại rủ nhau ra con suối đầu làng để lấy nước. Hình ảnh họ mang theo những quả bầu khô làm gùi nước, bước đi nhẹ nhàng bên dòng suối trong vắt là một vẻ đẹp mộc mạc, tinh khôi và đầy sức sống của núi rừng Tây Nguyên.

Thiếu nữ Bahnar bên bờ suối. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Đêm hội cồng chiêng và lễ hội ‘ma bùn’ độc đáo

Khi màn đêm buông xuống, Mơ Hra trở nên sống động với âm thanh của cồng chiêng. Dưới ánh lửa trại bập bùng, cả buôn làng từ người già đến trẻ nhỏ cùng nắm tay nhau nhảy múa trong những vũ điệu truyền thống. Tiếng chiêng hùng vĩ, ngân vang, dội vào vách núi, tạo nên một không gian lễ hội đầy linh thiêng và gắn kết.

Tiếng cồng chiêng ngân vang núi rừng. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Một trong những nét văn hóa đặc sắc nhất tại đây là lễ hội “ma bùn”, một phần của nghi lễ Pơ Thi (lễ bỏ mả). Trong lễ hội, những đứa trẻ sẽ bôi bùn kín người, hóa trang thành “ma bùn” và chạy nhảy, nô đùa khắp làng. Trái với tên gọi có phần trang nghiêm, không khí lại tràn ngập tiếng cười. Theo quan niệm của người Bahnar, sự vui vẻ, rộn rã này sẽ giúp người sống an lòng và người đã khuất được thanh thản, đồng thời mang lại sự bình an cho cả buôn làng.

Tiếng cười của bọn trẻ chính là lời chúc bình an cho cả buôn làng. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Gợi ý cho hành trình khám phá

Để có một chuyến đi trọn vẹn và ý nghĩa đến buôn Mơ Hra, du khách nên tìm cách kết nối với người dân địa phương. Một người dẫn đường bản địa, am hiểu sâu sắc về phong tục tập quán sẽ giúp bạn khám phá những nét đẹp văn hóa một cách chân thực nhất. Hành trình khám phá Mơ Hra không chỉ là một chuyến du lịch , mà còn là cơ hội để trải nghiệm và cảm nhận hơi thở sống động của văn hóa Bahnar giữa lòng đại ngàn Tây Nguyên.

Một cụ ông trong buôn bên nhạc cụ thân thương của mình. Ảnh: Ngô Trần Hải An.